11.1 Man en vrouw

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

H11. Voortplanting

11.1 Man en vrouw (biologie)

Leerdoelen:

• Je kunt delen van de voortplantingsorganen van een man benoemen én de werking uitleggen
  
• Je kunt delen van de voortplantingsorganen van een vrouw benoemen én de werking uitleggen

• kort herhalen bs 1
• introductie bs 2 en 3

Wanneer is een jongen vruchtbaar?

• In puberteit eerste productie zaadcellen;
  

oftewel voortplantingscellen v.d. man

• Komt op gang door hormonen uit de hypofyse
  
• 'Vruchtbaar' na eerste zaadlozing
• Zaadballen gaan ook testosteron maken

Erectie en zaadlozing

Zaadballen: maken 70M 
zaadcellen p/dag
Bijballen: opslag zaadcellen
Erectie: extra bloed --> stijf

Zwellichaam: veel bloedvaten,

vullen tijdens erectie

Zaadlozing/klaarkomen

• Spiertjes in de bijballen trekken samen --> persen zaadcellen de zaadleiders in
  
• Via zaadblaasjes en prostaat richting urinebuis; deze voegen zaadvocht toe
• Sperma verlaat via de urinebuis het lichaam

Zelf doen!

Maak nu opdracht

2 t/m 8

H11. Voortplanting

11.1 Man en vrouw (biologie)

Leerdoelen:

• Je kunt delen van de voortplantingsorganen van een vrouw benoemen én de werking uitleggen
• Je kunt uitleggen hoe de menstruatiecyclus verloopt

Geslachtsorganen vrouw

Wanneer is een meisje vruchtbaar?

Eicellen --> aanwezig vanaf geboorte
en opgeslagen in eierstokken
Vruchtbaar -->als de eerste eicellen

 rijp worden

Wordt ook aangestuurd door de 

hypofyse

Ongesteld worden

•  Menstruatiecyclus

1. Rijping eicel

• Eicel
• Eierstokken
• Follikel 

2. Verdikking baarmoederslijmvlies

• Eicel
• Follikel (in eierstok)

3. Ovulatie / eisprong

• Rijpe eicel
• Ovulatie / eisprong
• Eileider
• 12 tot 24 uur leven
• Eileider --> baarmoeder
• Vruchtbare periode

4. Menstruatie

• Geen bevruchting = eicel sterft
• Verdikte baarmoederslijmvlies
• Niet meer nodig --> laat los
• Menstruatie

Zelf doen!

Maak nu opdracht

10 t/m 14

16 t/m 20

H11. Voortplanting

De menstruatiecyclus regelen

Leerdoel:

• Je kunt uitleggen dat de cyclus wordt geregeld door hormonen
  

De menstruatiecyclus regelen

Blz. 17

Menstruatiecyclus

dag 0-14 rijpen eicel in follikel

dag 14-16 eisprong+vruchtbare periode

dag 16-28 eicel sterft af, baarmoederslijmvlies afgebroken. 

Slijmvlies en bloed verlaat lichaam via vagina -> menstruatie

Nieuwe eicel begint nu met rijpen in de andere eierstok

FSH, LH, oestrogeen en progesteron

• Hypofyse maakt: FSH en LH
• FSH --> groei follikel 
• LH --> start ovulatie en groei 

       gele lichaam

• Gele lichaam maakt:

     Voor ovulatie --> oestrogeen 
     Na ovulatie --> progesteron

Follikel --> Oestrogeen en progesteron

Oestrogeen

1. Blokkeerd eicelrijping in andere eicellen
2. Dikker baarmoederslijmvlies
3. Stimuleerd hypofyse --> ovulatie

Gele lichaam

• Progesteron stimuleerd ontwikkeling baarmoederslijmvlies

Regeling cyclus

1. Start cyclus --> FSH (follikel stimulerend hormoon)
2. Follikel produceert oestrogeen --> dit remt FSH en stimuleert LH
3. Door stijging LH --> ovulatie
4. Na ovulatie zorgt LH voor groei (lege) follikel --> Gele lichaam
5. Gele lichaam maakt progesteron --> remt FSH en LH

Zelf doen!

Maak nu de volgende opdrachten:

22 t/m 24

Menstruatiecyclus

Oestrogeen en progesteron - hormonen 

Oestrogeen:

- Geen andere rijpende eicellen

- Baarmoederslijmvlies wordt dikker

- Veel oestrogeen in bloed -> hypofyse geeft startsein voor ovulatie