NaSk1 H8 leerlingversie

• Nask / Techniek
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 3

NaSk1 H8

Straling

Toetsing:

PTA toets van hoofdstuk 6 en 8 in de proefwerkweek.
Voor dit hoofdstuk krijg je een huiswerk cijfer.
Ik ga elke week bijhouden wie het huiswerk serieus heeft gemaakt. Het optijd en serieus maken telt dus mee voor je huiswerk cijfer.
Hieruit volgt een cijfer voor deze periode.

Paragraaf 8.1

Atomen als stralingsbron

Leerdoelen

Je kunt uitleggen wat wordt bedoeld met natuurlijk radioactief en kunstmatig radioactief.
Je kunt het verschil toelichten tussen de moleculen van een verbinding en van een element.
Je kunt beschrijven hoe atomen zijn opgebouwd uit drie verschillende kleinere deeltjes.
Je kunt de overeenkomsten en de verschillen tussen de isotopen van één element noemen.
Je kunt aangeven dat één element zowel gewone als radioactieve isotopen kan hebben.
Je kunt de bron noemen van de ioniserende straling die radioactieve isotopen uitzenden.

Radioactief

• Stoffen die straling uitzenden noemen we radioactief.

• Je hebt natuurlijke en kunstmatige radioactieve stoffen.

 Natuurlijk: Komt uit de natuur.

Kunstmatig: Gemaakt door de mens.

Atomen

Atomen kunnen een met elkaar verbinding met elkaar aangaan en vormen dan een Molecuul.

Een stof die alleen maar uit dezelfde soort atomen bestaat noemen we een Element.

Het atoom

Het atoom heeft een kern met protonen en neutronen.

Om die kern zweven elektronen.

Protonen: positief geladen deeltjes

Neutronen: geen lading

Elektronen: negatief geladen deeltjes

De kernreactor

Uranium

Werd gesplitst

Warmte en straling komt vrij

De kernreactor

Ze gebruiken een soort uranium dat U-235 heet.

U-235 is een radioactieve isotoop van uranium.

Isotoop: Atomen van hetzelfde element met een ander massagetal

Isotoop

Massagetal = aantal protonen + aantal neutronen

Isotopen hebben altijd dezelfde hoeveelheid protonen maar een verschillend aantal neutronen!

Huiswerk

Lees en maak:

Paragraaf 8.1 opdracht 1 t/m 7 en 11

Let op dat je je huiswerk deze week maakt voor extra punten voor je huiswerkcijfer!

Paragraaf 8.2

Radioactief verval

Leerdoelen

Je kunt toelichten wat er met de atoomkern gebeurt als een atoom radioactief vervalt.

Je kunt het verschil uitleggen tussen ioniserende straling en straling die niet ioniserend is.

Je kunt een meetinstrument beschrijven waarmee ioniserende straling wordt gemeten.

Je kunt uitleggen wat wordt bedoeld met de activiteit van een radioactief voorwerp.

Je kunt beschrijven hoe de activiteit van een radioactief voorwerp geleidelijk afneemt.

Je kunt uitleggen wat wordt bedoeld met de halfwaardetijd van een radioactieve isotoop.

Verval

Tijdens een kernreactie wordt er gebruik gemaakt van atomen met een instabiele kern.

Instabiele kernen vervallen (breken op) en vormen andere atomen.

Het vervallen van een instabiele kern noemen we een kern reactie!

Uranium-235

U-235 werd door losvliegende neutronen omgezet in U-236.

Vervolgens verviel

U-236 in twee andere

atomen.

Bij deze splitsing komt

heel erg veel energie

en straling vrij.

Straling

Straling heeft zo veel energie dat het verbindingen tussen atomen kapot kan maken.

Dit noemen we Ioniseren.

Denk hierbij aan UV straling die de cellen van je huid kapot kan maken.

Radioactiviteit meten

We meten de activiteit van een radioactieve stof in de hoeveelheid kernen die per seconde vervallen. 

De eenheid van activiteit is becquerel (Bq).

Dit kunnen we meten met een Geigerteller.

Halveringstijd

De activiteit van een bepaalde hoeveelheid radioactief materiaal neemt altijd af!

Dat komt doordat er steeds minder instabiele kernen overblijven.

De tijd die er nodig is om de helft van deze kernen te laten vervallen heet de halverings- of halfwaardetijd.

U-235 heeft een halfwaarde tijd van 700 miljoen jaar.

Huiswerk

Lees en maak:
Paragraaf 8.2 opdracht 1 t/m 3, 5 en 7

Let op dat je je huiswerk deze week maakt voor extra punten voor je huiswerkcijfer!

Paragraaf 8.3

Straling gebruiken

Leerdoelen:

1. Je kunt de drie soorten radioactieve straling benoemen.

2. Je kan beschrijven wat doordringend vermogen is.

3. Je kunt beschrijven op welke manier gammastraling bij medisch onderzoek wordt toegepast.

4. Je kunt beschrijven hoe kankergezwellen worden bestraald.

5. Je kunt uitleggen waarom gammastraling de beste keuze is voor bestraling van buitenaf.

2010

2025

Ioniserende straling

Er zijn 3 soorten ioniserende straling:

• Alfastraling: doordringt slecht
• Bètastraling: doordringt goed 
• Gammastraling: doordringt het beste

Het doordringend vermogen is de eigenschap die aangeeft hoe goed straling een stof kan doordringen.

Ioniserende straling

Hoe ver een bepaalde soort straling een stof kan doordringen noemen wij de dracht.

Medische toepassing straling

Een tracer is een radioactieve stof  gebruikt voor (medisch) onderzoek.

Deze tracer wordt eerst klaargemaakt, vervolgens ingespoten in de patiënt en hiermee kan men met een gamma camera medisch onderzoek doen.

Bestraling van buitenaf

Ioniserende straling wordt gebruikt om kankercellen te beschadigen zodat ze dood gaan.

Straling beweegt dan door het lichaam.

Hiervoor wordt gamma straling gebruikt.

Bestraling van binnenuit

Door middel van een pil of plaatsen van kleine radioactieve korrels.

De patiënt wordt dan zelf voor een bepaalde tijd radioactief.

Een stof met een korte halveringstijd wordt hiervoor gebruikt.

Huiswerk:

Lees en maak:

Paragraaf 8.3 opdracht 1 t/m 6, 8, 9 en 11

Let op dat je je huiswerk deze week maakt voor extra punten voor je huiswerkcijfer!

Paragraaf 8.4

Gevaren van straling

Leerdoelen

1. Je kunt de gevaren beschrijven van ioniserende straling.

2. Je kunt uitleggen waarom gammastraling het gevaarlijkst is.

3. Je kunt drie voorzorgsmaatregelen noemen voor het werken met radioactieve stoffen.

4. Je kunt uitleggen wat radioactieve besmetting is en hoe je besmetting kunt voorkomen.

5. Je kunt beschrijven welke maatregelen worden genomen als mensen radioactief besmet raken.

Directe gevaren van buitenaf

Straling maakt de structuur van je cellen en DNA kapot.

Hoe verder de straling je kan doordringen hoe meer schade het kan aandoen.

Voorzorgsmaatregelen

• Werk zo kort als mogelijk met radioactieve stoffen.

• Houd zo veel mogelijk afstand van de radioactieve stof.

• Maak gebruik van afschermingsmateriaal die de straling opneemt en tegenhoudt.

Gevaren van binnenuit

Straling kan je lichaam binnenkomen doordat je:

• Het inademt
• Besmet water drinkt
• Besmet voedsel eet

Je wordt dan van binnenuit bestraald

Voorzorgsmaatregenen

• Werk alleen met straling op aangewezen plekken
• Trek beschermende kleding aan
• Mors de radioactieve stof niet
• Was je handen achteraf goed
• Controleer of de ruimte niet besmet is

Maatregelen bij besmetting

• Mensen moeten besmette kleding uittrekken en meteen gaan douchen.

• De besmette kleding moet zorgvuldig worden opgeborgen.

• Besmette ruimtes moeten worden schoongemaakt (ontsmet).

Huiswerk:

Lees en maak:

Paragraaf 8.4 opdracht 1 t/m 7 en 9.

Let op dat je je huiswerk deze week maakt voor extra punten voor je huiswerkcijfer!