Paragraaf 3 Nederland breidt zijn macht uit

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 3

H1 Nederland en Indonesië

Paragraaf 3 Nederland breidt zijn macht uit

Tijdens het Cultuurstelsel (1830-1870) moesten de Javaanse boeren producten aan Nederland leveren.

Welke producten waren dat?

1. aardappels en vlees
2. specerijen
3. brood en groente
4. koffie en suiker

De Javaanse vorsten dwongen de boeren meer te verbouwen dan eigenlijk verplicht was.
Dit leverde de vorsten extra geld op.

De stelling is:

1. goed
2. fout

Waarom leidde het Cultuurstelsel tot hongersnoden?

Omdat de boeren:

1. minder geld gingen verdienen.
2. steeds minder zin kregen om te werken.
3. veel producten voor de export moesten leveren

Leerdoelen

• Ik kan uitleggen om welke reden het cultuurstelsel werd vervangen door een vrije economie.
• Ik kan uitleggen of de vrije economie een verbetering was voor de bevolking van Nederlands-Indië.
• Ik kan uitleggen hoe Nederland haar macht uitbreidde.

Opkomst Liberalisme:

• De overheid mag zich niet bemoeien met de handel.  
• De overheid moet alleen voor veiligheid zorgen en voor de rest zich nergens mee bemoeien (nachtwakersstaat).

Kritiek op het cultuurstelsel

De meeste Nederlanders hadden weinig aandacht voor het lot van de boeren, maar er waren ook Nederlanders die kritiek hadden.

De belangrijkste kritiekpunten waren:

• Uitbuiting van de Javaanse boeren 
• De regering bepaalde welke producten er moesten worden verbouwd, paste niet bij het liberalisme.

Waarom past het feit dat de regering beslist wat er moet worden verbouwd niet bij de stroming liberalisme?

De vrije economie in de parktijk

• 1870 einde cultuurstelsel.
• De regering bemoeide zich haast niet meer met de economie van Nederlands-Indië, waardoor ondernemers de grond konden huren en hun eigen plantages konden stichtten.

Werken op de plantages

• Plantages hebben arbeiders nodig.
• Vaak te weinig arbeiders (gebieden dunbevolkt).
• Arbeiders worden voornamelijk uit China gehaald.
• Deze contractarbeiders worden koelies genoemd.

• Werken keihard voor een laag loon.
• Koelies worden zeer slecht behandeld (lijfstraffen).
• Opstanden worden keihard neergeslagen.

De wet...

...de werkelijkheid

Aan de slag:

Maak Opdracht 7 van je werkboek. 

Tijd: 3 minuten.

Lesdoel: wat zijn koelies?

§ 3 Vanaf 1870: Nederland breidt zijn macht uit

• Grote vraag naar grondstoffen uit Nederlands-Indië (olie, tin, rubber)

• Bouw van het Suez-kanaal zorgt voor goede én veel kortere route naar Nederlands-Indië

• Modern-imperialisme: uitbreiding van het aantal kolonies door Europese landen

 De Nederlandse macht wordt groter.

• Grote vraag naar grondstoffen uit Nederlands-Indië (olie, tin, rubber)
  
• Bouw van het Suez-kanaal zorgt voor goede én veel kortere route naar Nederlands-Indië
  
• Modern-imperialisme: uitbreiding van het aantal kolonies door Europese landen
  

Nederlands Imperialisme (1)

• Nederlandse versie van het modern imperialisme

• Koninklijk Nederlands-Indisch Leger (KNIL) beschermt plantage-eigenaren

• PACIFICATIE = Het onder Nederlands bestuur brengen van alle gebieden in Nederlands-Indië
• Begint met de harde acties na aanval op KNIL (1894: Lombok)

• Nederland richtte het Koninklijk Nederlands Leger (KNIL) op om haar gebied uit te breiden.

• Eiland na eiland werd veroverd..
• Pacificatie: Het onder Nederlands bestuur brengen van Indonesie met veel geweld.

Atjeh-Oorlog (1873-1903)

• De nieuwe Suez-route vaart langs Atjeh.
• De sultan van Atjeh weigerde zich over te geven en beroofde NL handelsschepen.
•  Nederland begint en wint een bloedige oorlog.

Schrijf 3 dingen op die je deze paragraaf hebt geleerd.

Stel 1 vraag over iets dat je nog niet zo goed hebt begrepen

Huiswerk

Maken werkboek blz. 27 het stukje Nederland breidt zijn macht uit. Lezen in het tekstboek en de ontbrekende woorden invullen.