Hofstelsel

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Een korte cursus:

'De Romeinen zijn weg, hoe run ik nu een land?!'

Na deze les kan ik:

-Het verschil tussen een argrarisch-stedelijke samenleving en agrarische samenleving benoemen                                                       

-Het begrip autarkie en hofstelsel uitleggen

-Verklaren waarom in de vroege middeleeuwen een autarkische samenleving ontstond

Middeleeuwen 500-1500

Vroege middeleeuwen  500-1000

Late middeleeuwen 1000-1500

De term Middeleeuwen is bedacht door mensen uit de renaissance. De middeleeuwen werden gezien als een tussentijd waarin er weinig goeds gebeurde. De middeleeuwen zaten tussen twee waardevolle eeuwen in: de klassieke oudheid en de renaissance. 

Hofstelsel (1)

• Een dorp met landbouwgrond heette een domein

• De heer, bijvoorbeeld een ridder, was de baas van een domein: alle grond was van hem.

• Hij woonde soms in een soort kasteel of in een vroonhof (de grote boerderij).

Hofstelsel (2)

• Een deel van de grond was verpacht (verhuurd) aan horige boeren (boeren zonder bezit). 
•  pacht (belasting) betalen)
• herendiensten verlenen: 
  
• In ruil hiervoor mochten de horigen bij gevaar(rovers)schuilen bij de boer
• Vrije boeren betalen pacht, maar geen herendiensten en geen bescherming
  

Een kasteel met een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.

Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.

De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.

De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof

Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.

Schema over het hofstelsel

Tiny house gemeenschap

Moderne autarkie?

https://www.youtube.com/watch?v=T20jcByZ0vA

Leenstelsel of feodale stelsel

Machtige boeren, halfvrije boeren

paragraaf 4.3

Opdracht

Invuloefening. Vul de het juise woord in op de lege plek in de zin. 

Het drieslagstelsel

• Als landbouwgrond elk jaar wordt gebruikt, dan wordt de grond onvruchtbaar, waardoor de oogst steeds minder werd.
• Met het drieslagstelsel werd de grond verdeeld in drie stukken, 
• waarbij elk jaar één stuk grond niet gebruikt werd (braak). 

• Hierdoor kon de grond herstellen en werd de opbrengst hoger.
  

Braak

🐄

Zomergraan

🏖

Hoe werkt het drieslagstelsel?

Jaar 1 

Jaar 2 

Jaar 3 

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Braak

🐄

Wintergraan

☃️

Zomergraan

🏖

Probleem

Er zijn invallen van Vikingen.

Jij wilt je gewonnen gebieden niet verliezen en veilig houden

Er is geen geld.

Je kunt niemand voor zijn diensten betalen. Je ontvangt geen belasting.

Een donjon, of mottekasteel, was een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.

Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.

De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.

De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof

Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.

Autarkie nu

Het hofstelsel wordt onder andere gekenmerkt door autarkie.

Wat is dit nou precies?

Eva Jinek over autarkie nu: