3MAVO-Spelling-§6-koppelteken en trema

Spelling deel 1

Wat gaan we doen vandaag?

Doel van de les=koppelteken en trema

Tien minuten stil lezen

Start nieuw onderwerp

Indien gemaakt de opdrachten bespreken 

Aan het werk

 

Telefoon in de kluis, chromebook in je tas. Lees en werkboek op tafel

Wat moeten jullie straks kennen en kunnen?

Oftewel, wat is het doel van deze les?

Je leert koppelteken en trema op de juiste manier gebruiken.

§ 6

3MAVO-Spelling-leestekens en samenstellingen-§2

Als koppelteken gebruik je een liggend streepje: gala-avond, in- en uitvoer (invoer en uitvoer).

Je gebruikt het koppelteken

in samenstellingen tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenaamde ‘botsende klinkers’, zoals aa, oe, ui:

– diploma-uitreiking, corona-angst, commando-eenheid (maar: informatieavond, rijexamen)

bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en sint of Sint:

– tv-zender, X-as, 4-jarig (maar als je een afkorting zonder hoofdletters als woord uitspreekt, komt er geen koppelteken: pincode, simkaart)

in samenstellingen tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenaamde ‘botsende klinkers’, zoals aa, oe, ui:

– diploma-uitreiking, corona-angst, commando-eenheid (maar: informatieavond, rijexamen)

bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en sint of Sint:

– tv-zender, X-as, 4-jarig (maar als je een afkorting zonder hoofdletters als woord uitspreekt, komt er geen koppelteken: pincode, simkaart)

in samenstellingen tussen klinkers die je ook samen kunt uitspreken, de zogenaamde ‘botsende klinkers’, zoals aa, oe, ui:

– diploma-uitreiking, corona-angst, commando-eenheid (maar: informatieavond, rijexamen)

bij letters, cijfers, andere tekens, afkortingen en sint of Sint:

– tv-zender, X-as, 4-jarig 

(maar als je een afkorting zonder hoofdletters als woord uitspreekt, komt er geen koppelteken: pincode, simkaart)

3MAVO-Spelling-leestekens en samenstellingen-§2

Je gebruikt het koppelteken

bij aardrijkskundige namen of woorden die daarvan afgeleid zijn:

– ’s-Hertogenbosch, Zuid-Beveland, Noord-Ierland, Zuid-Amerikaan

in woorden met de voorvoegsels bijna-, collega-, ex-, interim-, leerling-, niet-, non-, oud-:

– bijna-botsing, niet-bewoner, oud-voetballer

in samenstellingen van twee gelijkwaardige woorden:

– minister-president, rooms-katholiek

3MAVO-Spelling-leestekens en samenstellingen-§2

Let op: 

Ook in woorden die géén samenstelling zijn, kunnen twee klinkers naast elkaar verwarrend zijn als ze bij verschillende lettergrepen horen. 

Dan gebruik je een trema om te voorkomen dat het woord verkeerd wordt uitgesproken: twee puntjes boven een letter. 

Bijvoorbeeld: aloë vera, echoën, geüpload, beëindigen, maar beangstigen. 

De regel is dus: 

samenstelling → koppelteken

geen samenstelling → trema. 

apps.noordhoff.nl

Even checken. Wie vertelt mij nog even wat we zojuist hebben gehoord?

Geen vingers, ik geef de beurt aan ..............................................

Aan de slag

Maken weektaak:

Werk in het stencilpakket aan de leerdoelen van spelling.

SNEL KLAAR?

Lees je leesboek uit.