Paragraaf 7.2: Hormonale regulatie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Welkom!

Leg je spullen klaar:

• Laptop 
• Biologieboek
• Schrift voor aantekeningen
• Pen
• Mobiel in de tas!

Wat gaan we doen?

VWO:

1ste uur: 

• Herhaling paragraaf 7.1: Homeostase

• Uitleg paragraaf 7.2: Hormonale regulatie

• Zelfstandig werken

2e uur:

• Uitleg paragraaf 7.3: Het zenuwstelsel
• Zelfstandig werken

Herhalen

• homeostase
• regelkring
• negatieve terugkoppeling 

Wat is homeostase?

Geef aan: positieve of negatieve terugkoppeling.

De bloedsuikerspiegel wordt constant gehouden.

1. positieve terugkoppeling
2. negatieve terugkoppeling

negatieve feedback

positieve feedback

Positieve of negatieve terugkoppeling?

1. positief
2. negatief

Paragraaf 7.2: Hormonale regulatie

1.1 korte herhaling regeling en homeostase

Lesdoelen:

1. Ik kan beschrijven op welke manieren hormonen de cellen van weefsels en organen kunnen beïnvloeden.

1. Ik kan de werking van hormoonklieren en hun hormonen beschrijven en afleiden hoe doelwitorganen op de hormonen reageren.

Hormonale regulatie

Langzaam

Moleculen via bloedvaten

Ongericht

Zenuwstelsel

Snel

Impulsen via zenuwen

Zeer gericht

Communicatie tussen organen

Hormonen

Hormoonklier: endocriene klieren die hormonen produceren. Hormonen regelen met name langdurige processen zoals groei/ontwikkeling, stofwisseling en voortplanting maar kunnen ook snelle effecten veroorzaken zoals bijvoorbeeld het hormoon adrenaline. (Welke effecten?)

Hormoon: is een signaalstof

Doelwitorganen hebben speciale receptoren voor dat specifieke hormoon.

Klieren

• Exocriene klier: product wordt afgegeven door een afvoerbuis (exo=naar buiten) dit is excretie.
• Endocriene klier: product wordt afgegeven aan het bloed in de klier. (endo=binnen) dit is secretie.

Hormoonstelsel = endocrien

Hormonen

Hormoonklier: endocriene klieren die hormonen produceren

Hormoon: signaalstof

Doelwitorganen hebben receptoren voor dat hormoon.

Typen hormonen

Peptidehormonen

• Eiwit
• goed oplosbaar in water, kunnen daardoor celmembraan niet passeren
• Receptoreiwit op celmembraan nodig
• Second messenger
• Beïnvloedt genexpressie

Typen hormonen

Steroïdenhormonen

• Vet (lipide)
• Kan direct door celmembraan
• Receptoreiwit op kernmembraan
• Beïnvloedt genexpressie

Werking van hormonen BINAS 89B

biologiepagina.nl

Hormonale communicatie duurt even. Waardoor komt dit?

1. omdat het signaal via de zenuwen traag is
2. omdat hormonen via bloed worden vervoerd.
3. er vindt eerst translatie plaats.
4. vanwege hydrofiele interacties.

De reactie op hormonen wordt beïnvloed door:

1. temperatuur en pH
2. concentratie v.h. hormoon en de temperatuur
3. de pH en het aantal receptoren.
4. concentratie v.h. hormoon en aantal receptoren.

Waarom is het belangrijk dat de hormonen worden afgebroken in de lever?

1. anders blijven ze werkzaam.
2. anders blijft de concentratie stijgen.
3. vers hormoon werkt beter.
4. dat is beter voor de zenuwcellen.

De hypothalamus is een onderdeel van de hersenen.

Beinvloedt de hypofyse

De hypofyse is de hormoonklier

Er is een hypofyse voorkwab en een achterkwab

Hypofyse

Hypofyse

Hypofyse

BINAS 89C

BINAS 89A

Schildklier 

De schildklier maakt hormonen aan:

• T4 (thyroxine, ongeveer 93%)
• T3 (tri-joodthyronine, ongeveer 7%)

• Om het schildklierhormoon te kunnen aanmaken, heeft de schildklier jodium nodig.
• Naast jodium is ook tyrosine nodig voor de aanmaak van schildklierhormoon. Tyrosine is een aminozuur. Uit tyrosine en jodium wordt T4 en T3 gemaakt. 

Voorbeelden van regelkringen

Schildklierhormoon thyroxine

gevolgen bij een niet goed werkende schildklier

te veel:

• stofwisseling neemt toe 
• gewichtsverlies

te weinig

• stofwisseling neemt af
• gewichtstoename
• bij kinderen gevolgen voor ontwikkeling centrale zenuwstelsel en groei

Eilandjes van Langerhans

alfa-cellen produceren glucagon en beta-cellen produceren insuline

* insuline stimuleert omzetting glucose naar  glycogeen, vetten en eiwitten (glycogenese)

* glucagon stimuleert afbraak glycogeen naar glucose (gluconeogenese)

Verschil: Gezond - Diabetes Type 1 of 2

Diabetes type 1: je maakt veel te weinig insuline aan. Dat komt doordat het afweersysteem de cellen die insuline aanmaken vernielt --> insuline inspuiten, of een insulinepomp dragen

Diabetes type 2 : het lichaam heeft te weinig insuline. Het reageert niet meer goed op insuline: ongevoeligheid voor insuline --> leefstijl aanpassen of medicijnen die glucose gehalte verlagen

Nieren

    onvoldoende zuurstof 

          productie epo

rode beenmerg: productie rode bloedcellen 

Bijnieren

Bij stress productie adrenaline door merg 

* effect op cellen van meerdere organen: 

 - bevordert dissimilatie

 - bevordert omzetting glycogeen in glucose

 - snellere hartslag en ademhaling

 - bloedvaten verwijden

productie cortisol door schors 

* verantwoordelijk voor chronische stress 

- onderdrukt afweer

- verhoogt glucose in bloed

Zet de hormoonklieren op de juiste plek

Eierstokken

Bijnieren

Eilandjes van Langerhans

Teelballen

Hypofyse

Schildklier

Zet de hormonen op de juiste plek.

FSH and LH

testosteron

groeihormoon

oxytocine

oestrogenen

thyroxine

antidiuretisch hormoon

TSH

Aan de slag!

 

VWO: 

Paragraaf 7.2: Opdrachten 14 t/m 22

Opdrachten niet af = huiswerk