BS1: Organismen en hun omgeving

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Thema 6:

Duurzaamheid & Ecologie

Basisstof 1: Organismen en hun omgeving 

Basisstof 2: Voedselrelaties en kringlopen

Basisstof 3: Samenleven 

Lesplan

• Introductie thema
• Leerdoelen basisstof 1
• Uitleg basisstof 1
• Aan de slag 
• Opdracht bespreken
• (Uitleg  basisstof 2)
• Afsluiting

Schrijf 3 woorden/zinnen op waar je aan denkt over het onderwerp duurzaamheid

Schrijf 3 woorden op waar je aan denkt over het onderwerp ecologie

Wat is ecologie en duurzaamheid?

• Ecologie = Wetenschap die zich richt op de wisselwerking tussen organismen en zijn milieu (omgeving). 
• Duurzaamheid = dingen die gemaakt of verkregen zijn op een manier die het milieu en de natuur zo min mogelijk belast.  

Leerdoelen basisstof 1

Aan het einde van de les kun je: 

• De invloeden op organismen indelen in biotische en abiotische factoren 
• De niveaus van de ecologie beschrijven 
• In een ecosysteem de voedselrelaties aangeven 

Milieu

• Het milieu (leefomgeving) bepaald de leefomgeving van een organismen 
•  Ecologie = relaties tussen organismen en hun milieu 
• Biotische factor = levend invloed op de leefomgeving 
• Abiotische factor = levenloze invloed op de leefomgeving
• Abiotische EN biotische factoren hebben invloed op de leefomgeving van een organisme. 

Biotische factoren

Abiotische factoren

Geef aan of een factor biotisch of abiotisch is.

Biotisch

Biotisch

Biotisch

Biotisch

Biotisch

Abiotisch

Abiotisch

Abiotisch

• Individu = 1 organisme
• Populatie = individuen van dezelfde soort in hetzelfde gebied, die zich onderling voortplanten
• Levensgemeenschap = Alle populaties in een bepaald gebied
• Biotoop = alle abiotische factoren in een gebied
• Ecosysteem = Gebied waar een levensgemeenschap en een biotoop een eenheid vormen
• Biosfeer = Alle ecosystemen over de hele

• Individu = 1 organisme
• Populatie = individuen van dezelfde soort in hetzelfde gebied, die zich onderling voortplanten
• Levensgemeenschap = Alle populaties in een bepaald gebied 
• Biotoop = alle abiotische factoren in een gebied
• Ecosysteem = Gebied waar een levensgemeenschap en een biotoop een eenheid vormen 
• Biosfeer = Alle ecosystemen over de hele wereld samen

Niveaus van ecologie

Niveaus van ecologie

Wat is een ander woord voor milieu?

1. Weersomstandigheden
2. Abiotische en biotische factoren
3. Leefomgeving
4. Ecosysteem

Zet de niveaus van ecologie van klein naar groot.           (1 = de kleinste, 4 = de grootste)

Niveau 1

Niveau 2

Niveau 3

Niveau 4

Levensgemeenschap

Populatie

ecosysteem

individu

Welk niveau van de ecologie wordt beschreven?

Op de Veluwe leven wilde zwijnen die zich onderling voortplanten. Samen vormen ze een

De populaties van de verschillende soorten op de Veluwe vormen een

De Veluwe is een voorbeeld van een

Een enkel organisme noem je een

levensgemeenschap

individu

populatie

ecosysteem

Biotoop

1. Leefomgeving van een organisme
2. Eén organisme
3. Alle populaties in een bepaald gebied
4. Alle abiotische factoren in een bepaald gebied

voedselketen

                                      Voedselketen

• Voedselketen = Een rij (reeks) met diersoorten wat voedsel is voor elkaar.
• Onderaan de voedselketen is het eerste organismen dat gegeten wordt 

Voedselweb

In een voedselweb staan alle voedselrelaties in een ecosysteem (meerdere voedselketens)

Een voedselketen begint altijd met een plant.

Wat is het verschil tussen een voedselweb en een voedselketen

Biomassa

Piramide van biomassa

• Deze piramide heeft altijd een piramidevorm
• In een voedselketen wordt de biomassa in elke volgende schakel kleiner (10% blijft over)
• Biomassa = totale hoeveelheid energierijke stoffen in een organisme (bv: koolhydraten)

Wat is biomassa?

1. Alle planten in een ecosysteem
2. Het gewicht van een groep organismen in een ecosysteem
3. Alle biotische factoren in een ecosysteem
4. Het totale gewicht van alle organische stoffen in een organisme

Accumulatie

Persistente stof: wordt niet afgebroken

Accumulatie zorgt voor problemen in de hogere schakels in de voedselketen.

Pesticiden en accumulatie

Accumulatie is ...

1. .. het ophopen van gifstoffen in het milieu
2. .. het afbreken van gifstoffen door het milieu
3. .. het afbreken van gifstoffen door een ziekteverwekker
4. .. het ophopen van gifstoffen in organismen

Bij welk niveau is de accumulatie het grootste probleem?

1. producent
2. consument 1ste orde
3. consument 2de orde
4. consument 3de orde

Aan de slag

• Wat? Maak opdracht 1 t/m 9 van basisstof 1
• Hoe? Zelfstandig 
• Hulp? Steek je vinger op
• Tijd? 15 minuten (waarvan 5 in stilte)
• Klaar? Lees basisstof 2 door en maak de eerste 3 opdr. 

Producenten

• Producenten (planten)
• Fotosynthese 
• Koolstofdioxide 
• Mineralen 

• Consumenten (dieren)
• Reducenten (bacteriën en schimmels)

Voedselketen wordt voedselkringloop

Producent

consument

consument

consument

Reducent

mineralen

Consument

Producent

afvaleters

Mineralen

Reducent

Kringloop

De producenten, consumenten, afvaleters en reducenten vormen een kringloop van stoffen. 

Kringloop van water

Kringloop van koolstofdioxide

Wel en niet afbreekbaar

Reducenten eten alleen stoffen die biologisch afbreekbaar zijn.

Afbreekbaar

Niet- afbreekbaar

Wat heb je geleerd?