Nectar 2.3 Celdeling en kanker ll

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

2.3 Celdeling en kanker

Doel  2.3

Je leert waarom cellen zich delen

Je leert hoe een celdeling verloopt 

Je leert wat er misgaat bij het ontstaan van kanker

Celdeling nodig voor 

Groei (nieuwe cellen)

Herstel (vervanging dode/ beschadigde cellen)

Instandhouding

0

0

Chromosomen

Elk DNA molecuul is plm 2 meter lang. Het molecuul zit rond eiwitten gewonden

Chromosomen

Tijdens de interfase (S fase) wordt het DNA verdubbeld.

Chromosomen

Aan het begin van de mitose wordt het DNA extra gespiraliseerd tot zichtbare (microscoop) chromosomen.

Chromosomen

Een verdubbeld gespiraliseerd DNA molecuul heeft 2 chromatiden die aan elkaar zitten bij het centromeer.

Levenscyclus van een cel

BINAS 76A

Mitose

BINAS 76B1

Leg met bron 11 van je boek uit wat er in iedere fase gebeurt. Je kan ook de volgende animatie nog eens bekijken

www.bioplek.org

Opdracht

Controleer je stappen met de volgende dia's

Mitose - Profase

Kernmembraan verdwijnt

Chromosomen spiraliseren

Spoelfiguur ontstaat (celskelet)

Mitose - Metafase

Chromosomen liggen naast elkaar op de equator/ evenaar van de cel

Spoelfiguur bij de polen met trekdraden naar de centromeren van elk chromosoom

Elk chromosoom is verbonden met beide spoelfiguren

Mitose - Anafase

Trekdraden trekken de chromatiden uit elkaar.

De chromosomen zijn nu weer 'normaal'.

Mitose - Telofase

Chromosomen despiraliseren

Nieuw kernmembraan ontstaat

Spoelfiguren verdwijnen

Celdeling

Mitose

Moet ik dit leren?

BINAS 76B1

Celdeling worteltop

Welke fases van de mitose herken je?

Controle van de celdeling

Regelgenen: maken eiwitten die processen in de cel zelf regelen, bijvoorbeeld de snelheid van celdeling.

Tijdens de celdeling vinden controles plaats. Is het DNA goed gekopieerd/ zijn alle chromosomen goed aan het spoelfiguur verbonden? Zo nee: gecontroleerde celdood: er worden dan eiwitten gemaakt die er voor zorgen dat de cel sterft.

Controle van de celdeling

Als er een probleem is met de regelgenen (mutatie) die de snelheid van celdeling bepalen dan gaan cellen ongecontroleerd delen en ontstaat een tumor.

Een tumor is dus een groepje cellen dat ongecontroleerd groeit.

Controle van de celdeling

Een tumor is goedaardig als hij netjes omsloten is en langzaam groeit. Als hij snel groeit en omliggende weefsels binnendringt is een tumor kwaadaardig = kanker.

Als kankercellen losraken en via bloed/ lymfe in andere organen terecht komen en daar een tumor veroorzaken is dit een uitzaaiing.

Opdracht

Maak nu de volgende toetsvraag over mitose

chromosomen spiraliseren en kernmembraan verdwijnt.

Spoelfiguur ontstaat en chromosomen gaan in middenvlak liggen.

Spoeldraden trekken de chromatiden van een chromosoom uit elkaar naar 2 kanten van de cel.

Er komt een nieuw kernmembraan om de chromosomen.

Cel is gedeeld en de kern bestaat uit chromosomen met maar 1 chromatide.

Doel  2.3

Je hebt geleerd waarom cellen zich delen

Je hebt geleerd hoe een celdeling verloopt 

Je hebt geleerd wat er misgaat bij het ontstaan van kanker

Begrippen 2.3

groei, herstel, DNA-moleculen, eiwitten, chromosomen, chromatide, centromeer, spoelfiguur, profase, metafase, anafase, telofase, mitose, celdeling, regelgenen, gecontroleerde celdood, tumor, kanker, uitzaaiingen

Maak een begrippenlijst!