4.1

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 3

Programma

• Lesdoelen
• Herhaling 
• Theorie 
• Aan de slag

Lesdoelen

Aan het einde van de les

• Kan je uitleggen wat produceren inhoudt
• Kan je uitleggen wat een bedrijfskolom inhoudt
• Kan je verschillende typen ondernemingen benoemen

Produceren of consumeren?

• Bedrijven produceren, ze maken goederen en diensten voor anderen. Dit wordt gekocht door consumenten en door andere bedrijven.
  
• Veel consumenten kopen deze producten en diensten met het loon dat ze verdienen door werk bij bedrijven.
  
• Bij zelfvoorziening produceren consumenten voor zichzelf.
  

Productiefactoren

Alles wat je nodig hebt om een product te maken, noemen we productiefactoren. Er zijn vier productiefactoren:

Kapitaal

Arbeid

Natuur

Ondernemerschap

| **Productiefactor** | **Uitleg** | **Voorbeeld** |

| ---------------------- | ---------------------------------------------------------------------------------------------- | ----------------------------- |

| 💰 **Kapitaal** | Machines, gebouwen, gereedschap – alles wat je gebruikt om iets te maken. | Een oven in een bakkerij |

| 👷‍♀️ **Arbeid** | Het werk dat mensen doen. | De bakker die het brood maakt |

| 🌱 **Natuur** | Alles wat uit de natuur komt. | Graan, water, zonlicht |

| 💡 **Ondernemerschap** | Iemand die de andere drie productiefactoren bij elkaar brengt om iets te maken of te verkopen. | De eigenaar van de bakkerij |

💰 Kapitaal

Denk aan machines, gereedschap, gebouwen.

Alles wat je gebruikt om een product te maken.

Voorbeeld: een oven in een bakkerij.

👷‍♀️ Arbeid

Het werk dat mensen doen om iets te maken of te verkopen.

Voorbeeld: de bakker die het brood bakt.

🌱 Natuur

Alles wat uit de natuur komt.

Voorbeeld: graan, water, zonlicht.

💡 Ondernemerschap

De persoon die de andere drie productiefactoren organiseert.

Neemt risico’s en bedenkt hoe iets verkocht kan worden.

Voorbeeld: de eigenaar van de bakkerij.

Kies een product (bijv. een product wat je vaak gebruikt of waar je aan gehecht bent).

Beantwoord de volgende vragen:

Kapitaal: Wat heb je aan spullen nodig om dit product te maken?

Arbeid: Wie werkt eraan?

Natuur: Welke natuurlijke producten worden gebruikt?

Ondernemerschap: Wie organiseert alles?

Toegevoegde waarde = €0,55

Toegevoegde waarde = €0,20

Toegevoegde waarde = €0,25

Toegevoegde waarde = €0,65

Bedrijfskolom

en Toegevoegde waarde

Produceren of verhandelen?

Handelsonderneming: koopt producten in die weer 

worden verkocht zonder dat ze veranderd worden.

Productieonderneming: koopt grondstoffen in en 

maakt daar producten van die worden verkocht aan klanten.

Dienstverlenend bedrijf: verleent een dienst.

Is de Lidl een

1. Handelsonderneming
2. Productieonderneming
3. Dienstverlenend bedrijf

Soorten bedrijven

Stel je koopt bij de fietsenwinkel een nieuw fiets....

- Handelsonderneming (Fietsenwinkel)

- Productieonderneming (Fietsenfabriek)

- Dienstverlenend bedrijf (Fietsenmaker)

Waarom is het voor bedrijven belangrijk dat een werknemer snel en efficiënt werkt?

Arbeidsproductiviteit

Arbeidsproductiviteit is de productie per werknemer in een bepaalde tijd.

Bedrijven willen het liefst een zo hoog mogelijke arbeidsproductiviteit.

Waarom is een hogere arbeidsproductiviteit voordelig?

Hoe kunnen bedrijven de arbeidsproductiviteit van medewerkers verhogen?

Arbeidsproductiviteit

De arbeidsproductiviteit kan toenemen door:

• Technologische ontwikkelingen
• Arbeidsverdeling (specialisatie)
• Scholing
• Prestatiebeloning

Arbeidsproductiviteit

De jaarlijkse productie van Iphones bedraagt 56 miljoen iPhones. Er zijn 2.000 werknemers in dienst. Wat is de arbeidsproductiviteit?

Aan de slag

Maak alleen of in tweetallen de opdrachten die op teams staan. Schrijf je antwoorden op een blaadje of digitaal op. 

Benoem de 4 productie factoren