14.1 Cellen in het zenuwstelsel 5V 2425

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H9: Erfelijkheid

H9: Erfelijkheid

H9: Erfelijkheid

H9: Erfelijkheid

14.1 Cellen in het zenuwstelsel

Lesdoel 

Hoe ziet een zenuwcel eruit (onderdelen) en welke verschillende typen zijn er?

Wat is een zenuw en welke verschillende typen zijn er?

Leerdoelen

• Je beschrijft de bouw en functie van de verschillende typen neuronen (leerdoel 1 (14.1))
• Je beschrijft de bouw van een zenuw (leerdoel 2 (14.1))
• Je beschrijft de bouw van het centrale en perifere zenuwstelsel (leerdoel 3 (14.2))

Centraal zenuwstelsel

Zenuwcellen (neuronen) van de 

hersenen en ruggenmerg 

met ondersteunende cellen.

Perifeer zenuwstelsel

(Uitlopers van) zenuwcellen, 

gebundeld in zenuwen, die 

zintuigen verbinden met het CZS en

het CZS met spieren en klieren.

Zenuw= bundel zenuwceluitlopers

Neuronen

Cellichaam: kern en 

celorganellen

Neuronen

Dendriet: uitloper die signalen opvangt van andere neuronen of zintuigcellen en richting het cellichaam stuurt

Neuronen

Axon: uitloper die signalen van het cellichaam doorstuurt naar andere neuronen of een spier/ klier

Neuronen

Myelineschede: isolerende laag rondom uitlopers (dendrieten of axonen)

Neuronen

Synaps: plaats waar neuronen signalen aan elkaar doorgeven

Neuronen

Neurotransmitter: chemische stof die berichten tussen zenuwcellen doorgeeft

Sensorisch neuron

Schakelneuron

Motorisch neuron

Cellen van Schwann

Vormen de myelineschede om de lange uitlopers van neuronen buiten het centraal zenuwstelsel.

Insnoeringen van Ranvier

In de myelineschede van uitlopers

zitten insnoeringen waar de

zenuwcel niet geïsoleerd is:

insnoeringen van Ranvier.

Zenuwen

Indeling:

• welk type zenuwcellen loopt erdoor

gevoelszenuw - bewegingszenuw - gemenge zenuw

• waar ontspringt de zenuw

ruggenmergzenuw - hersenzenuw  

Zenuwen

Bundel van uitlopers van neuronen.

Gemenge zenuw: zowel uitlopers 

van sensorische als motorische neuronen.

Gevoelszenuw: alleen uitlopers van 

sensorische neuronen.

Bewegingszenuw: alleen uitlopers van

motorische neuronen. 

Zenuwen

Ruggenmerg zenuw: zenuw die 

ontspringt in het ruggenmerg.

Hersenzenuwen (88L)

12 zenuwen ontspringen in

de hersenen zelf. 

Spieren en zintuigen in het 

hoofd

+ nervus vagus (komt terug 

in paragraaf 5)

Vraag 1

Iemand raakt met een arm een heet voorwerp aan en schreeuwt: "Au!".

Via welke typen neuronen zijn dan impulsen geleid?

1. sensorische neuronen
2. schakelneuronen
3. motorische neuronen

1, 2 en 3

Vraag 2

Welke uitspraak is juist?

A. Dit is een motorische zenuwcel; impulsen lopen van 4 naar 5

B. Dit is een motorische zenuwcel; impulsen lopen van 5 naar 4

C. Dit is een sensorische zenuwcel; impulsen lopen van 4 naar 5

D. Dit is een sensorische zenuwcel; impulsen lopen van 5 naar 4

A of D

Stel het mes snijdt een gemengde zenuw door richting je wijsvinger. Wat zijn de klachten en waarom?

Vraag 3

1 en 3

Bundel van uitlopers van neuronen.

Gemenge zenuw: zowel uitlopers 

van sensorische als motorische neuronen.

Gevoelszenuw: alleen uitlopers van 

sensorische neuronen.

Bewegingszenuw: alleen uitlopers van

motorische neuronen. 

Leerdoelen

• Je beschrijft de bouw en functie van de verschillende typen neuronen (leerdoel 1 (14.1))
• Je beschrijft de bouw van een zenuw (leerdoel 2 (14.1))
• Je beschrijft de bouw van het centrale en perifere zenuwstelsel (leerdoel 3 (14.2))

Huiswerk

In de online methode.

Maak de opdrachten van 

14.1 (2, 4, 6, 7)