3M 8.5 Taakverdeling binnen groepen

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Thema 8 Gedrag

8.1 Wat is gedrag?

8.2 Oorzaken van gedrag

8.3 Aangeboren en aangeleerd gedrag

8.4 Sociaal gedrag

8.5 Taakverdeling binnen groepen

8.6 Gedrag bij mensen

Startopdracht Quiz

Pak je chomebook en log in in LessonUp. 

Je krijgt zo 6 quizvragen.

1. Loop rustig het lokaal binnen en praat zachtjes
2. Ga zitten op je stoel
3. Je jas hang je over je stoel
4. Pak je boek, schrift + pen

Wat is sociaal gedrag?

1. Een leeuw die een hert opeet
2. Een kat die blaast naar een hond
3. Een leeuw die vecht met een andere leeuw
4. Een man die zijn hond leert pootjes geven

Territorium - Territoriumgedrag
Wat is NIET waar?

1. Een territorium is een eigen leefgebied
2. De grenzen van een territorium worden afgebakend
3. Vooral vrouwtjes bewaken het territorium
4. Het territorium wordt verdedigd door te dreigen en evt. te vechten is territoriumgedrag

Welke vorm van sociaal gedrag zie je hier?

1. Taakverdeling
2. Territoriumgedrag
3. Baltsgedrag
4. Broedzorg

Welk sociaal gedrag is hier te zien?

1. dreiggedrag
2. voedingsgedrag
3. verzorgingsgedrag
4. baltsgedrag

Hoe bepaalt een hond zijn territorium?

1. door te piepen
2. door tegen iets aan te plassen
3. door te kwispelen
4. Door te rollen over de grond

Welke vorm van sociaal gedrag is dit?

1. Overspronggedrag
2. Imponeergedrag
3. Dreiggedrag
4. Territoriumgedrag

Een politiepaard loopt braaf langs vuur.

1. Inprenting
2. Gewenning
3. Trial and error
4. Conditionering

Deze vorm van leren gebeurt in een gevoelige periode

1. Gewenning
2. Conditionering
3. Trial and error
4. Inprenting

Deze vorm van leren is ook wel 'proefondervindelijk leren'

1. Conditionering
2. Trial and error
3. Inprenting
4. Gewenning

Het aanleren van gedrag door beloning of straf

1. Conditionering
2. Gewenning
3. Trial and error
4. Inprenting

Programma

• Leerdoelen
• Uitleg basisstof 8.5 --> Taakverdeling binnen groepen
• Met verschillende korte filmpjes
• 4 Quizvragen over taakverdeling binnen groepen
• Opdracht gedragsonderzoek uit het examen
• Opdrachten maken
• Afsluiting 

Leerdoelen 

• Je kunt de functie van taakverdeling binnen een groep soortgenoten beschrijven.
  
• Je kunt verschillende typen taakverdeling onderscheiden.

Rangorde en pikorde

In sociale groepen bestaan rangorden (zoogdieren) en pikorden (vogels). Het hebben van rangorde zorgt ervoor dat een groep kan overleven. 

De rangorde kan door dominantie 

of leeftijd bepaalde worden. Het dominante dier is de baas over de onderdanige dieren in de groep.

Rangorde

• Het dominante dier is de baas over de onderdanige dieren in de groep.

• Iedereen in de groep kent zijn zijn plek, er is een samenwerking en een taakverdeling.
• Een rangorde brengt rust in de groep, de regels zijn duidelijk. 

• Bij kippen (hennen) --> pikorde.

Dominant

Dominant

Onderdanig gedrag

0

Rangorde bij chimpansees

• Om rust te bewaren.
• Bovenaan de rangorde komen: imponeergedrag + vechten.
  
• Bondjes/vriendschap belangrijk.
  
• Sterkste dus niet per se bovenaan.
  
• Eenmaal bovenaan kost het moeite daar te blijven. 
• Rang staat niet vast.

Taakverdeling binnen groepen

Bij dieren die in groepsverband leven vindt er vaak een taakverdeling plaats. 

• op wacht staan
• voedsel zoeken
• op de kinderen passen

Bij een taakverdeling is het belangrijk dat iedereen zich aan de regels houdt. 

Taakverdeling bij insecten die in een kolonie leven

• Bijen leven in een staat van zo'n 60.000 bijen.

• Één koningin: legt de eieren

• Darren: mannetjes, ontstaan uit onbevruchte eitjes
• Darren bevruchten de koningin. 
• Werkbijen (werksters): vrouwtjes, ontstaan uit bevruchte eitjes. Vervullen bijna alle taken.

Taakverdeling bijen

Taakverdeling van mieren

• Koningin zorgt samen met mannetjes voor de voortplanting.
• Bevruchte eieren geven vrouwtjes. 
• Onbevruchte eieren: geven mannetje
• Vrouwtjes hebben verschillende taken--> verzorgers, verkenners, jagers, soldaten, voedselmakers.

s

Quizvragen (4)

Bij veel dieren die in groepen leven is er sprake van een rangorde.
Wat is een rangorde?

1. De volgorde van dieren van oud naar jong
2. De volgorde waarin dieren mogen eten
3. Het oudste dier is de baas
4. Ieder dier kent zijn plaats

Wolven leven van prooien die veel groter zijn dan zijzelf.
Die kunnen ze alleen overmeesteren wanneer ze samenwerken. In de groep heeft elke wolf zijn plek in de rangorde. In het algemeen is de taakverdeling in een rangorde in het voordeel van....

1. het individu
2. de groep
3. het individu en de groep
4. de soort

In welke groep dieren verwacht je de minste ruzie?

1. Zwakke leider, weinig rangorde
2. Onduidelijke rangorde
3. Waar geen rangorde is
4. Sterke leider, duidelijke rangorde

Bas heeft zijn 4 kippen geobserveerd om te kijken wie elkaar pikt. Zijn resultaten:
*kip 1 pikt kip 4
*kip 2 pikt kippen 1, 3,en 4
*kip 3 pikt kip 1 en 4
Wat is de rangorde in deze groep?

1. kip 2 staat boven aan de rangorde, kip 4 onderaan
2. kip 4 staat boven aan de rangorde, kip 2 onderaan
3. de volgorde in rangorde is kip 3, 4, 2 en als laatste 1
4. de volgorde in rangorde is kip 2, 4,3 en als laatste 1

2-3-1-4

Huiswerk

Lezen 8.5

Maken opdracht 1 t/m 3 

en 5 t/m 7

Herhalen en/of extra oefenen

Playlist uitlegvideo's

Oefenen

Effectief leren video's