Hoofdstukken 15 - Cliënten met persoonlijkheidsstoornissen

• Orthopedagogiek
• MBO
• Studiejaar 1

Lesplanning week 2.5

- Terugblik week 2.4 (dwangstoornissen)
- Memory
- Theorie H15 persoonlijkheidsstoornissen

- Uitleg eindopdracht psychiatrie periode 2 



Toets: 19 januari tijdens de les. 

Jesse moet eerst 5x zijn bestek goed neerleggen voordat hij begint met eten. Dit is een ...

1. Dwanggedachte
2. Dwanghandeling

Angststoornis

Dwangstoornis

Stress-stoornis

Sylvana is verwikkeld in een vechtscheiding. Ze is op weg naar de supermarkt. Op straat voelt het alsof ze achtervolgd wordt door haar ex. Ze krijgt een paniekaanval en durft de weken daarna niet meer naar buiten toe.

Tot voor kort werkte Tara als verzorgende met ouderen, maar nu zit ze in de ziektewet. Tara is bang dat ze anderen iets aandoet door slordigheid. Op haar werk voerde ze steeds meer controlehandelingen uit. Ze controleerde de uitgezette medicijnen bijvoorbeeld niet twee keer, maar wel twintig keer. 

Rohat is 35 jaar en is vluchteling uit Syrië. Het gaat niet goed met Rohat. Hij is uitgeput, mede omdat hij voortdurend bezig is zijn omgeving te scannen. Het liefst blijft hij uit de buurt van alles wat hem aan Syrië doet herinneren.

Wat weet je over persoonlijkheidsstoornissen?

Persoonlijkheid 

- Enigszins voorspelbaar gedrag

- Persoonlijkheidstrekken zijn stabiel (zorgzaam, slordig)

- Persoonlijkheidstrekken zeggen iets over de manier hoe de ander de wereld interpreteert 

- Karakter en temperament (deels aangeboren, deels ontwikkeld door interactie gedurende het leven)

Het fundament om op een goede manier om te gaan met problemen, spannende/ moeilijke situaties. 

Iemand met een gezonde persoonlijkheid is in staat om zijn/ haar gedrag aan te passen aan de omstandigheden en de situatie.

Persoonlijkheidsstoornis

- Persoonlijkheidseigenschappen zijn overheersend, star en onaangepast.
- Moeilijk aanpassen naar omstandigheden en situaties. 

- Lopen vast op verschillende levensgebieden

- Grens tussen ‘normale’ persoonlijkheid en een PS is lastig, kwestie van verhouding en uitingen. 

- Komt tot uiting in de adolescentie, maar kan ook later  door omstandigheden, bijv:

iemand met dwangmatige PS werkt altijd als analist en is vrijgezel (leven past bij wat diegene kan), maar wat als deze persoon ontslag krijgt?

Persoonlijkheidsstoornis

Persoonlijkheidstrekken wijken duidelijk af van wat er wordt verwacht binnen de cultuur waar binnen de cliënt leeft (werkt, sport etc.).

De afwijkende persoonlijkheidstrekken zijn tenminste zichtbaar op 2 van onderstaande gebieden:

- Cognities (denken/ waarnemen, uitleggen)
- Affectiviteit (zelfgevoel, beleven van emoties, labiliteit)
- Interpersoonlijk functioneren (aangaan en onderhouden van relaties)
- Impulsbeheersing (kunnen uitstellen van behoeftes, boos worden)

Cliënt heeft (meestal) niet door dat zijn gedrag ‘vreemd’ is, hij vindt zijn gedrag normaal en bij zichzelf horend (egosyntoom)

Persoonlijkheidsstoornissen

Oorzaken van de PS:

1. Biologische factoren
- Temperament
- Stemmingsgevoeligheid
- Ontwikkeling van neurale circuits tijdens de eerste drie levensjaren

2. Psychologische factoren
- Hechting

3. Sociale factoren
- Opvoedstijl 
- Rolgedrag 

Persoonlijkheidsstoornis

PS is onder te verdelen in 3 clusters:
- Cluster A: excentriek gedrag (teruggetrokken)
- Cluster B: onvoorspelbaar en sterk emotioneel reageren (voorgrond)
- Cluster C: zeer angstig/onzeker

 

- Veel overlap tussen de verschillende clusters
- Cluster B en C komen het meest voor
- In zowel cluster A, B en C vindt de cliënt het lastig om relaties aan te gaan en te onderhouden. 

Lesplanning week 2.6

1. Terugblik week 5 (persoonlijkheidsstoornissen)
2. Vervolg theorie persoonlijkheidsstoornissen
3. Opdracht cliëntprofiel persoonlijkheidsstoornissen

Toets: 19 januari tijdens de les. 

Cluster A

Cluster B

Cluster C

Theatraal gedrag, aandacht zoeken, kinderlijk, verleiden, wisselende en oppervlakkige gevoelens

Volledig opgaan in werk en/of hobby’s, sterk afwijkend gedrag, geen behoefte aan contact met anderen

Hooghartig, vindt zichzelf belangrijk, verwaand, wil een voorkeursbehandeling

Vermijdt contacten om niet afgewezen te worden, wil aardig gevonden worden, verlegen

Zoekt steeds ergens iets achter, voelt zich snel benadeeld, denkt dat anderen hem iets willen aandoen

Controledwang, wil grip houden, is bang dat er anders iets ergs gebeurt

Cluster A: 
Cliënten met eigenaardig, vreemd en excentriek gedrag

Gedragingen die vaak voorkomen bij een cluster A- persoonlijkheidsstoornis, zijn:

• Introvert
• Weinig uiting van emoties
• Weinig sociale contacten
• Wat anderen denken interesseert ze niets
• Bijzonder praten
• Achterdocht
• Hallucinaties of wanen
• Geen zicht op eigen gedrag

Cluster B: 
Cliënten met dramatisch, emotioneel of labiel gedrag

Gedragingen die vaak voorkomen bij een cluster B - persoonlijkheidsstoornis, zijn:

• Automutilatie
• Suïcidepogingen
• Manipuleren
• Eisend gedrag
• Conflict zoekend gedrag
• Verwijtend gedrag
• Kinderlijk aandachttrekkend gedrag
• Antisociaal en crimineel gedrag

Cluster C:

Cliënten met angstig en nerveus gedrag

Gedragingen die vaak voorkomen bij een cluster C - persoonlijkheidsstoornis, zijn:

• Angstig
  
• Nerveus en onzeker
• Afhankelijk
• Zoeken de oorzaak van problemen bij zichzelf
• Slachtofferrol
  
  Belangrijk verschil tussen dwangmatige persoonlijkheidsstoornis en dwangstoornis:
  
  De dwanggedachten en dwanghandelingen ontbreken bij de persoonlijkheidsstoornis!

Cluster A

Cluster B

Cluster C

Theatraal gedrag, aandacht zoeken, kinderlijk, verleiden, wisselende en oppervlakkige gevoelens

Volledig opgaan in werk en/of hobby’s, sterk afwijkend gedrag, geen behoefte aan contact met anderen

Hooghartig, vindt zichzelf belangrijk, verwaand, wil een voorkeursbehandeling

Vermijdt contacten om niet afgewezen te worden, wil aardig gevonden worden, verlegen

Zoekt steeds ergens iets achter, voelt zich snel benadeeld, denkt dat anderen hem iets willen aandoen

Controledwang, wil grip houden, is bang dat er anders iets ergs gebeurt

Opdracht cliëntprofiel

Ontwerp een Cliëntprofiel bij een Persoonlijkheidsstoornis

In tweetallen

1. Stap 1 – Kies een cluster en stoornis
2. Stap 2 – Maak een cliëntprofiel (fictieve cliënt)
3. Stap 3 – Herkenning en label (koppeling aan de theorie)
4. Stap 4 – Korte aanbeveling

Klassikale terugkoppeling 

De duo’s presenteren in één minuut:

1. Welke persoonlijkheidsstoornis en welk cluster?

2. Welke kenmerken kwamen voor in jullie cliëntprofiel?

3. Een belangrijke aanbeveling voor begeleiding van een cliënt met deze persoonlijkheidsstoornis.

Als er tijd over is?

https://www.youtube.com/watch?v=AxSBqNrtWL8