Lessen voor de toekomst nepnieuws les 1

• Informatievaardigheden
• Basisschool
• Groep 8

Apple vertraagt opzettelijk oude iPhones

Nep

Echt

Echt

'Het was jarenlang een hardnekkig gerucht, maar nu heeft Apple het zelf bevestigd. Het bedrijf zegt dit te doen om te voorkomen dat oude modellen onverwachts worden uitgeschakeld als er een tekort aan batterijkracht is.'

Bron Volkskrant

Wat weten jullie over nepnieuws?

Lesdoel

Aan het eind van de les weet je wat nepnieuws, desinformatie, misinformatie en clickbait is. Ook heb je geoefend met het herkennen van nepnieuws.

Lesverloop

• Filmpje
• Uitleg nepnieuws, misinformatie, desinformatie en clickbait
• Oefenen
• Vragen beantwoorden  

Verschillende vormen

Desinformatie

Wordt met opzet gemaakt om een persoon, groep of organisatie te schaden en om geld te verdienen.

Misinformatie

Zonder verkeerde bedoelingen. Weet niet of het misleidende informatie bevat.

Nepnieuws

Verzonnen berichten in de vorm van een nieuwsbericht die niet gecontroleerd zijn door een professionele journalist. 

Desinformatie

Misinformatie

Nepnieuws

Wanneer is iets nepnieuws?

3 voorwaarden

1. Het bericht bevat geen waarheidsgetrouwe informatie
2. Het bericht is met opzet gemaakt en verspreid om je te misleiden
3. Degene die het maakt of verspreidt, doet dat met een specifieke reden, zoals politieke stemmen winnen of geld verdienen

Vreemd artikel? Stel 3 vragen

Is het artikel gebaseerd op feiten?

Wie heeft het bericht gemaakt of verspreid? 

Waarom is het bericht gemaakt of verspreid? 

Is de informatie in het artikel of de video objectief? Worden er bronnen gebruikt en vermeld? Echt nieuws hoort enkel de feiten weer te geven. Het is niet de bedoeling dat de auteur zelf een verklaring voor die feiten bedenkt, die nergens op gebaseerd is. Zelfs al wordt iets voorgesteld als ‘de waarheid’, betekent dat niet dat het ook effectief waar is. 

Ga na wie de auteur of maker is. Zoek online meer informatie: werkt deze persoon ook voor andere media en zo ja, hoe betrouwbaar lijken die? Vind je niets terug als je de naam intikt in een zoekmachine, dan kan het zijn dat deze persoon zelfs niet bestaat. Doe hetzelfde voor degene die het bericht gedeeld heeft. 

Makers van fake news hebben daar altijd een reden voor. Ofwel willen ze geld aan jou verdienen, ofwel willen ze je overtuigen van een bepaalde boodschap. Heb je het gevoel dat er iets aan jou verkocht wordt? Wordt er om je bankgegevens gevraagd? Of is het bericht gelinkt aan een politieke overtuiging? Wees dan extra waakzaam.

www.volkskrant.nl

Wat is clickbait?

Clickbait

Als je via sociale media klikt op een nieuwsartikel, kunnen websites ook extra advertentie-inkomsten winnen op hun website. Dat merk je vooral aan de veelbelovende of choquerende titels in je feed. Als de inhoud niet echt overeenkomt met die titel, heb je te maken met clickbait. 

Bron Mediawijs.be

Voorbeeld

1. “Waarom je vandaag nog moet stoppen met het drinken van cola. Dit geloof je niet!”

2. “Man zoekt zoon. Wat er toen gebeurde kon niemand voorspellen!”

3. “Denk jij dat sporten gezond is? 3 redenen waarom je het mis hebt!” 

4. “De enige tip die je ooit nodig zult hebben om voortaan tienen te halen op school!” 

Discussie

Op jouw school wordt het schoolplein helemaal vernieuwd. In elke klas wordt gestemd welke leerling advies mag geven aan de directeur. In jouw klas zijn nog 2 kinderen in de race, zij willen allebei gekozen worden. Ze maken reclame voor zichzelf, hangen posters op en geven een presentatie.

Maar dan vertelt kind A stiekem een lelijke roddel over kind B. Iedereen vertelt de roddel door. Ze sturen het naar elkaar via WhatsApp en al snel weet iedereen het. Niemand controleert of het klopt. Dan komt de dag van de verkiezing. Kun jij een goede keuze maken tussen A en B? 

4 vragen over de les 

Nepnieuws

Misinformatie

Desinformatie

Zonder verkeerde bedoelingen. Weet niet of het misleidende informatie bevat.

Verzonnen berichten in de vorm van een nieuwsbericht die niet gecontroleerd zijn door een professionele journalist. 

Wordt met opzet gemaakt om een persoon, groep of organisatie te schaden en geld te verdienen.

Welke 3 voorwaarden zijn er, om te spreken van nepnieuws?

Wat is clickbait?

1. Misleidende titels, foto's en filmpjes
2. Nepnieuws
3. Misinformatie
4. Desinformatie

Met welke vraag of vragen kun je checken of iets echt of nep is?

1. Is het artikel gebaseerd op feiten?
2. Waarom is het bericht gemaakt of verspreid?
3. Is het een lang artikel?
4. Wie heeft het bericht gemaakt of verspreid?