Les 7, 10.5

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Wat gaan wij vandaag doen?

• Uitleg ongeslachtelijke voortplanting (10.5)
• Tekening insecten- en windbloem
• Venndiagram, verschil geslachtelijk en ongeslachtelijk
• Opdrachten 
• Afsluiting

Leerdoelen 

• 10.5 Je weet wat het verschil is tussen geslachtelijke en ongeslachtelijke voortplanting.
• 10.5 Je kunt enkele voorbeelden geven van voortplanting zonder bloemen door planten.

en windbloem

Zelfbestuiving en kruisbestuiving

Zelfbestuiving: aan dezelfde plant.

Kruisbestuiving: tussen verschillende planten. 

Zaadverspreiding

Verspreiding door dieren :

• Kleverig of stekelig en blijven daardoor makkelijk in de vacht van een dier hangen. 
  

Planten kunnen ook vruchten hebben die door dieren worden gegeten. 

Zaden verteren niet, waardoor dieren ze ergens anders weer uitpoepen. 

Zaadverspreiding

Verspreiding door de plant:

• De vruchten knappen open, door bijvoorbeeld warmte of zon, aanraking of regendruppels. 
• Sommige planten kunnen hun zaden wel tot 4m ver weg schieten. 
  

Zaadverspreiding

Verspreiding door de wind:

• Deze vruchten en zaden zijn licht.
• Aanpassingen waardoor de door de lucht kunnen zweven. 

Een goed voorbeeld van windverspreiding..

 10.5 Voortplanting zonder bloemen

Ongeslachtelijke voortplanting

Bollen

Ondergronds stukje stengel.

Korte, dikke bladeren met reservevoedsel: de rokken.

In het voorjaar groeit er uit de bollen weer een nieuwe plant.

Knollen

Uitlopers en wortelstokken

Uitlopers:

Lange stengels boven de grond.

Op bepaalde plekken ontstaan wortels, waaruit nieuwe planten groeien.

Wortelstokken:

Stengels die ondergronds groeien. 

Deze wortelstokken kunnen breken waar de planten verder groeien.

Stekken

• Stuk van een stengel of blad wordt afgesneden. 

• Op het snijvlak gaan nieuwe wortels vormen. 
  

Deling

Eencellige wieren, zoals boomalgen, planten zich voort door deling.

Enten

Een deel van een plant (de ent) wordt op een deel van een andere plant (onderstam) geplaatst. 

 

De vaatbundels groeien vervolgens aan elkaar. 

Eigenschappen versterken.

Opslag van voedingsstoffen

Zijn er nog vragen:

Leerlingbladen 

• Zie de 2 opdrachten!

• Klaar met de bovenstaande opdrachten?

Maak de onderstaande opdrachten op Lessonup!

Wat is bestuiving?

1. Als stuifmeelkorrels op de stempel komen van dezelfde soort
2. als eicellen op de stempel terecht komen

Zaadverspreiding gebeurt NIET

1. door de wind
2. via de vacht van dieren
3. wanneer hommels nectar komen halen
4. doordat vruchten openspringen

Welke aanpassing hebben bloemen niet als functie om de kans op bestuiving te vergroten

1. Grote bloemen
2. Gekleurde bloembladeren
3. Geur
4. Groene kroonbladeren

Zonder bestuiving door insecten missen we meer dan de helft van ons voedsel.

1. Waar
2. Niet waar

Hebben nakomelingen van ongeslachtelijke voortplanting hetzelfde genotype als de ouder?

1. Ja
2. Nee

Kan een aardappel zich ONgeslachtelijk voortplanten?

1. Ja
2. Nee

Welke vorm van ongeslachtelijke voortplanting zie je hier?

R14

1. stek
2. bol
3. uitloper
4. wortelstok

Bekijk de foto. Wat voor type
ongeslachtelijke voortplanting is dit?

1. Wortelstokken
2. Enten
3. Uitlopers
4. Bollen

Welke stelling klopt over ongeslachtelijke voortplanting?

Bij ongeslachtelijke voortplanting...

1. ... zijn zaad- en eicellen betrokken
2. ... vindt er bevruchting plaats
3. ... lijken de nakomelingen op de ouders
4. ... zien de nakomelingen er anders uit dan de ouders

In de afbeelding is een krokusknol met enkele scheuten getekend. De scheuten kunnen van de knol worden gehaald en verder groeien als afzonderlijke planten.
Is dit een voorbeeld van geslachtelijke voortplanting of ongeslachtelijke voortplanting?

1. geslachtelijke voortplanting
2. ongeslachtelijke voortplanting

een tulpenbol die uitgroeit

1. Geslachtelijke voortplanting
2. Ongeslachtelijke voortplanting

ongeslachtelijke voortplanting bij planten: sleep de namen naar de bijbehorende afbeelding.

voortplanting dmv knollen

mitotische celdeling

voortplanting dmv wortelstokken

voortplanting dmv stekken

voortplanting dmv bollen

voortplanting dmv uitlopers

Wat is geen voorbeeld van ongeslachtelijke voortplanting? voortplanting door:

1. stekken
2. bollen
3. bloemen
4. knollen

Wat zijn voorbeelden van ongeslachtelijke voortplanting?

1. Vruchten
2. Knollen, bollen, zaden
3. Knollen, bollen, uitlopers
4. Knollen, bollen, vruchten

Je ziet een lelietje-van-dalen,
Kan het lelietje-van dalen zich ongeslachtelijk voortplanten?
Kan het lelietje-van dalen zich geslachtelijk voortplanten?

1. ja, ongeslachtelijk en ja, geslachtelijk
2. ja, ongeslachtelijk en nee, niet geslachtelijk
3. nee, niet ongeslachtelijk en ja, geslachtelijk
4. nee, niet ongeslachtelijk en nee, niet geslachtelijk

Tips en Tops over de werkvormen

1. Tekening> Tips en Tops

2. Venndiagram> Tips en Tops

Schrijf minimaal 1 Tip en Top per onderdeel op!

Afsluiting

• De twee vragen "Hoe bewijs je dat je het leerdoel beheerst?''

 en ''Wat heb ik geleerd en waar moet ik nog extra aandacht aan besteden?'' uitwerken voor het leerdoel 16 en 17.(10.5)