Module 6 - Hoofdstuk 2 | ondersteunen van de cliënt in de groep (456)

• Communicatie
• MBO
• Studiejaar 1

Ondersteunen van de cliënt in de groep

Les 4

Terugblik Hoofdstuk 1

Instructie Hoofdstuk 2 deel 1

Hoofdstuk: 

2.1 Een goed functionerende groep

2.2 Ondersteunen van de groep Zelfstandig werken

Zelfstandig werken

Leerdoelen module 6 - Hoofdstuk 2

• Je kunt uitleggen wat de kenmerken zijn van een goed functionerende groep.
• Je kunt uitleggen wat het belang is van een goed functionerende groep.
• Je kunt uitleggen wat de rol van de (persoonlijk) begeleider is in het ondersteunen van groepen.
• Je kunt uitleggen waarom het belangrijk is om zicht te hebben op de groepsdynamiek.
• Je kunt benoemen wat de belangrijkste aandachtspunten zijn bij het ondersteunen van groepen.
• Je kunt benoemen wat de meest voorkomende valkuilen zijn bij het ondersteunen van groepen.
• Je kunt enkele voorbeelden noemen van werkvormen die geschikt zijn voor het werken met cliënten in groepen.

Noem een reden waarom het voor mensen belangrijk is om onderdeel te zijn van een groep

Een groep die zich kenmerkt door taakgerichtheid en zakelijke afspraken is een ...

1. Een primaire groep
2. Een secundaire groep

Een formele groep is een...

1. Groep mensen waarbij een aantal zaken vastliggen
2. Groep waarbij er vrijwel niets vastligt en weinig afspraken zijn gemaakt

Een groep die bestaat uit groepsleden met veel individuele verschillen is een ...

1. Homogene groep
2. Heterogene groep

Welke fase uit de groepsontwikkeling hoort hierbij?

Iedereen is minder met zichzelf bezig, rollen zijn helder, groepsgevoel groeit

1. Kennismakingsfase
2. Conflictfase
3. Acceptatiefase
4. Uitvoerfase

Welke fase komt na de conflictfase?

1. Fase van kennismaking
2. Fase van uitvoer
3. Fase van acceptatie
4. Fase van afsluit

Welke fase is de kennismaking?

1. Fase van acceptatie
2. Fase van conflict
3. Fase 1 van Tuckman
4. Fase van afsluit

Welke fase uit de groepsontwikkeling hoort hierbij?

In deze fase mag iedereen zichzelf laten zien zodat rollen
duidelijk worden.

1. Kennismakingsfase
2. Conflictfase
3. Acceptatiefase
4. Uitvoerfase

Waarom zijn heterogene groepen nuttig?

1. Ze bieden verschillende perspectieven
2. Ze zijn altijd makkelijker
3. Ze zijn altijd groter
4. Ze zijn altijd sneller

Wat is een voorbeeld van een homogeen groep?

1. Mensen van verschillende leeftijden
2. Alleen maar sporters in een team
3. Mensen met verschillende hobby's
4. Leerlingen uit verschillende klassen

Een homogeen groep is meestal...

1. Eén soort mensen of dingen
2. Een groep zonder samenhang
3. Een gemixte groep van alles
4. Een groep met veel variatie

Wat zijn groepsnormen?

Leg uit waarom en wanneer groepsdoelen en individuele doelen kunnen botsen

Slecht functionerende groep

Geen duidelijke structuur

Groepsleden voelen zich onveilig om zich uit te spreken

Er zijn geregeld conflicten;

Samenwerking lastig verloopt doordat Groepsleden voelen zich niet verantwoordelijk

Er wordt gepest in de groep en er is weinig acceptatie en tolerantie

Geen veiligheid!

Goed functionerende groepen

Er is een duidelijke structuur, iedereen voelt zich prettig; Iedereen is op de hoogte van de doelstellingen van de groep en staat erachter.

Groepsleden zijn het eens zijn met de formele en informele regels voor gedrag. Persoonlijke wensen, verwachtingen, eigenschappen van leden zijn bekend en geaccepteerd. Ze zijn tevreden over de hoeveelheid inspraak die ze hebben in de dagelijkse gang van zaken;

Er is sprake is van een bepaald onderling vertrouwen en een open communicatie. Groepsleden zijn tevreden met hun rol en invloed binnen de groep. 

Hoe kan jij een groep ondersteunen die niet goed functioneert?

Opdracht - teams

Beschrijf drie verschillende groepen waarin jij functioneert (denk aan gezin, werk, vrienden, stage, school) en beschrijf per groep of er sprake is van een goed functionerende of een slecht functionerende groep. Leg het per groep uit aan de hand van tenminste 5 punten vanuit de theorie. 

10 min - daarna klassikaal bespreken

Slecht functionerende groep:

Geen duidelijke structuur

Groepsleden voelen zich onveilig om zich uit te spreken

Er zijn geregeld conflicten;

Samenwerking lastig verloopt doordat Groepsleden voelen zich niet verantwoordelijk

Er wordt gepest in de groep en er is weinig acceptatie en tolerantie

Geen veiligheid!

Goed functionerende groep:

Er is een duidelijke structuur, iedereen voelt zich prettig; Iedereen is op de hoogte van de doelstellingen van de groep en staat erachter.

Groepsleden zijn het eens zijn met de formele en informele regels voor gedrag. Persoonlijke wensen, verwachtingen, eigenschappen van leden zijn bekend en geaccepteerd. Ze zijn tevreden over de hoeveelheid inspraak die ze hebben in de dagelijkse gang van zaken; 

Er is sprake is van een bepaald onderling vertrouwen en een open communicatie. Groepsleden zijn tevreden met hun rol en invloed binnen de groep. 

Zelfstandig werken

1. Digitale leeromgeving: licentie 'communicatie en ondersteunen'

  

Module 6 - Hoofdstuk 2

Les 5

Hoofdstuk 2: Ondersteunen van de cliënt in de groep 

2.3 Valkuilen bij het ondersteunen van een groep 

2.4 Werkvormen voor het ondersteunen van groepen 

Opdracht

Zelfstandig werken

Leerdoelen module 6 - Hoofdstuk 2

• Je kunt uitleggen wat de kenmerken zijn van een goed functionerende groep.
  
• Je kunt uitleggen wat het belang is van een goed functionerende groep.
  
• Je kunt uitleggen wat de rol van de (persoonlijk) begeleider is in het ondersteunen van groepen.
  
• Je kunt uitleggen waarom het belangrijk is om zicht te hebben op de groepsdynamiek.
  
• Je kunt benoemen wat de belangrijkste aandachtspunten zijn bij het ondersteunen van groepen.
  
• Je kunt benoemen wat de meest voorkomende valkuilen zijn bij het ondersteunen van groepen.
  
• Je kunt enkele voorbeelden noemen van werkvormen die geschikt zijn voor het werken met cliënten in groepen.

Ondersteunen van groepen

Tijdens het ondersteunen van groepen is het van belang om;

• te zorgen voor een goede sfeer (leefklimaat)
• interactie te stimuleren
• betrokkenheid te stimuleren
• individuele aandacht te geven (iedereen evenveel of niet?)
• om te kunnen gaan met conflicten
• om te gaan met conformisme

Zorgen voor een goede sfeer

De sfeer in een (leef)groep van cliënten wordt ook wel het leefklimaat genoemd. Sfeer wordt ervaren via de zintuigen en is merkbaar en voelbaar. 

Bij sfeer is het niet zo dat een voorwerp zoals een klok, tafel of schilderij aan de muur de sfeer bepaalt. Het is ook niet zo dat een persoon de sfeer bepaalt. Het is de combinatie van materiële zaken en personen die de sfeer bepaalt. 

Welke invloed heb jij??

Conformisme

= ieder lid van een groep zich probeert aan te passen en te houden aan de ongeschreven regels van een groep.

Welke ongeschreven regels ken jij vanuit de groepen waarin jij zit?

Omgaan met conformisme

Wie weet nog wat conformisme is?

Conformisme heeft een functie! Het draagt bij aan het bereiken van het groepsdoel en verhoogt de groepscohesie. Wat is dat ook alweer? 

Je kunt als individu opgaan in de groep, je deelt verantwoordelijkheden.

De groep zal proberen de afwijkers te overtuigen van hun ongelijk. Niet elk groepslid wordt hard aangepakt bij non-conformistisch gedrag: dat ligt aan de plek die iemand inneemt in de groep. 

Als beroepskracht MZ moet je goed kijken naar de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan anderen en of dit vrijwillig gebeurt. Bevraag en corrigeer!

Individuele aandacht geven 

Zonder individuele aandacht is het niet mogelijk je in een groep prettig te voelen

Individuele aandacht zorgt voor een gevoel van tevredenheid en acceptatie (compliment geven, luisterend oor bieden, interesse tonen etc.)

Cliënten verschillen in de mate waarin ze behoefte hebben aan aandacht en de manier waarop ze het liefste aandacht krijgen!  

Ga dus uit van de individuele behoefte van de cliënt, ook bij het werken met een groep! Observeer.

Tips

Tips voor het krijgen en houden van overzicht:

• Hanteer duidelijke regels.
• Grijp in als een cliënt zich niet aan de regels houdt.
• Heb aandacht voor positief gedrag en complimenteer.
• Houd je ogen en oren open (wie zit naast wie, wie vermijdt wie, wie luistert naar wie etc. De groepsprocessen in kaart brengen!).
• Leer snel te schakelen tussen iets opmerken en daar iets mee te doen. 

Overzicht houden is iets wat je moet leren! 

Overzicht houden

Wanneer je mensen in een groep begeleidt, is het nodig om overzicht over de groep te houden. Als je geen enkel overzicht heb, dan heb je geen idee wat er gaande is. 

Je kunt dan niet beoordelen:

• Of jij als beroepskracht MZ de juiste dingen doet.
• Of er ongewenste dingen gaande zijn.
• Of jij als beroepskracht MZ op de juiste manier ingrijpt als dat nodig is.

Wat gebeurt er bijvoorbeeld als een docent te weinig overzicht heeft? Welk overzicht verwacht je van je docent/slb.

Valkuilen bij het ondersteunen van groepen

• Te weinig oog voor gelijkwaardigheid
  
• Teveel verantwoordelijkheid nemen
  
• Te graag aardig gevonden willen worden
  
• Teveel gericht op één persoon
  
• Te weinig aandacht voor non-verbaal gedrag

Waar let je op als je voor het eerst een groep gaat begeleiden?

Waarom kan het helpen om groepsregels op te stellen?

Praktijksituatie maken

Zelfstandig werken

Digitale leeromgeving: licentie 'communicatie en ondersteunen'

Module 6 - Hoofdstuk 2

Zelftoets

Les 6

Instructie module 6, hoofdstuk 2 deel 3

Opdracht

Zelfstandig werken

Leerdoelen module 6 - Hoofdstuk 2

• Je kunt uitleggen wat de kenmerken zijn van een goed functionerende groep.
  
• Je kunt uitleggen wat het belang is van een goed functionerende groep.
  
• Je kunt uitleggen wat de rol van de (persoonlijk) begeleider is in het ondersteunen van groepen.
  
• Je kunt uitleggen waarom het belangrijk is om zicht te hebben op de groepsdynamiek.
  
• Je kunt benoemen wat de belangrijkste aandachtspunten zijn bij het ondersteunen van groepen.
  
• Je kunt benoemen wat de meest voorkomende valkuilen zijn bij het ondersteunen van groepen.
  
• Je kunt enkele voorbeelden noemen van werkvormen die geschikt zijn voor het werken met cliënten in groepen.

Betrokkenheid stimuleren 

Een groep is pas een prettige, fijne groep als groepsleden zich betrokken voelen bij elkaar. 

Je kunt betrokkenheid stimuleren door:

Zelf het goede voorbeeld te geven door interesse en betrokkenheid te tonen.

Cliënten attent te maken op elkaars interesses of ervaringen (respectvol).

Het doen van groepsactiviteiten, dat verhoogt het wij-gevoel in de groep. Onderlinge contacten groeien vaak spontaan tijdens spel en activiteiten.

🎈 Werkvormen voor het ondersteunen van groepen 

 

Groepsregels formuleren;

 Sfeer verhogen;

 Nader kennismaken;

 Groepsrol onderzoeken.

🎈 Werkvorm: De Luchtballon 

Doel:

Samen keuzes maken onder druk, prioriteiten stellen, argumenteren en groepsbesluitvorming oefenen.

Duur: ±10–15 minuten

Groepsgrootte: 3–6 personen per groep

Benodigdheden:

Lijst met 15–20 uiteenlopende voorwerpen (zie voorbeeld hieronder)

Pen en papier of whiteboard

Timer

Werkvorm luchtballon

🧠 Situatie

De groep zit in een luchtballon die snel daalt. Om te overleven moeten ze binnen 5 minuten beslissen welke voorwerpen ze overboord gooien en welke 5 voorwerpen ze behouden. Elk voorwerp heeft een mogelijk nut, maar ook gewicht.

Werkvorm luchtballon - uitvoering

🔧 Stappenplan

Introductie (2 min) (lijst uitdelen)

“Jullie ballon daalt snel. Jullie hebben 5 minuten om 5 voorwerpen te kiezen die jullie houden voordat de ballon in de zee komt met haaien. De rest moet je overboord gooien. Als je dit lukt binnen 5 minuten kun je nog net het eiland halen wat je in  de verte ziet. . De rest mogen jullie houden. Denk goed na over wat belangrijk is om te overleven of om hulp te krijgen.”

Besluitvorming (5 min)

De groep overlegt en maakt samen een lijst van 5 voorwerpen die ze weggooien. Ze moeten het eens worden. - Presentatie (3–5 min) - Elke groep licht kort toe wat ze hebben gekozen en waarom.

Werkvorm luchtballon reflectie?

Hoe verliep het overleg?

Was er snel consensus of juist discussie?

Welke argumenten wogen het zwaarst?

Wat zegt dit over de groepsdynamiek?

welke rollen herkende je bij elkaar tijdens het overleg? 

Quizlet

Theorie oefenen module 6

Opdrachten

Opdrachten afmaken en controleren module 6

Digitale leeromgeving: licentie 'communicatie en ondersteunen'

Module 6 - Hoofdstuk 1 en 2

praktijksituatie en Zelftoets