5.3 Gedrag onderzoeken

• Biologie
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

5.3: Gedrag onderzoeken

Startopdracht:  Maken Mindmap Gedrag

5 minuten zonder boek (wel met begrippenlijst)

5 minuten met boek en/of in duo's

Leerdoelen 5.3 

• Je kunt uitleggen dat je bij gedragsonderzoek kijkt naar de volgorde van handelingen die dieren of mensen doen.
• Je kunt de stappen van een gedragsonderzoek beschrijven en uitleggen welke middelen je daarvoor gebruikt. 
• Je kunt uitleggen hoe je het gedrag van mensen of dieren noteert.
• Je kunt conclusies trekken uit een gedragsonderzoek. 

Studie van gedrag

Ethologie = studie van gedrag

Etholoog = iemand die gedrag bestudeert

Alles objectief bekijken = alleen feiten!

• Wat?
• Hoe vaak?

Wat moet deze persoon allemaal doen om soep te eten?

Gedrag = aantal handelingen

1. Lepel oppakken

2. Lepel in de soep doen

3. Lepel met soep in de mond doen

Waarom onderzoeken we gedrag?

Om bepaalde gedragsketens te ontdekken, en dus gedrag te kunnen voorspellen.

Gedragsketen = dezelfde volgorde van handelingen (bijvoorbeeld soep eten)

0

Gedragsketen

• Gedragsketen:   

opeenvolging van handelingen, 

altijd in vaste volgorde

Vaak te zien bij voortplantingsgedrag

Ethogram 

Wat doet het dier?

Ethogram= lijst met beschrijvingen en 

afkortingen van 

verschillende handelingen

(feiten!)

Ethogram en protocol

Om gedrag te onderzoeken worden ethogrammen en protocollen gebruikt om alle handelingen te noteren.

ethogram

afkortingen van alle handelingen

protocol

scoren van frequentie van deze handelingen

Protocol maken

Ethogram en protocol

Om gedrag te onderzoeken worden ethogrammen en protocollen gebruikt om alle handelingen te noteren.

ethogram

afkortingen van alle handelingen

protocol

scoren van frequentie van deze handelingen

Oefenen ethogram/protocol maken

- Neem de tabel (ethogram)over (volgende sheet)

- Kijk naar het filmpje en vul de tabel in

- Neem de tabel (protocol) over.

- Bekijk nog een keer het filmpje en vul ondertussen de tabel in.

Handeling

Afkorting

Omschrijving

Maak allemaal een tabel van 3 rijen breed!

Protocol maken

Maken

Samen of individueel:

Zelf bestuderen/doorlezen: 5.3

Maken: opdr 3, 6, 7, 9 t/m 15

Klaar? Nakijken -> antwoorden staan op itslearning, daarna maken samenvatting of testjezelf 

Leerdoelen 5.3 

• Je kunt uitleggen dat je bij gedragsonderzoek kijkt naar de volgorde van handelingen die dieren of mensen doen.
• Je kunt de stappen van een gedragsonderzoek beschrijven en uitleggen welke middelen je daarvoor gebruikt. 
• Je kunt uitleggen hoe je het gedrag van mensen of dieren noteert.
• Je kunt conclusies trekken uit een gedragsonderzoek. 

Jeroen beweert dat een balts van een stekelbaars een handeling is. Is dit juist? Leg uit.

1. Ja, een balts is een enkele handeling
2. Nee, een balts zijn meerdere handelingen (gedragsketen)

Wat is ethologie?

1. Het bestuderen van gedrag
2. Het beïnvloeden van gedrag
3. Het gedrag van dieren veranderen
4. Het gedrag van mensen veranderen

Is dit een ethogram
en/of een protocol?

1. Zowel een ethogram als een protocol
2. Ethogram
3. Protocol
4. Geen van beiden

Wat zie je op de afbeelding?

1. Een respons
2. Een signaal
3. Een ethogram
4. Een protocol

Programma:

- Mededelingen/stand van zaken

- Uitleg over verslag schrijven

- Zelf aan het werk

Verslag schrijven

• Schrijf per groepje een verslag met:

1. Voorblad (afbeelding, titel, namen, klas, docent, datum)
2. Onderzoeksvraag
3. Hypothese
4. Werkplan (benodigdheden en methode)
5. Resultaten (ethogram, protocol en staafdiagrammen gemaakt met excel)
6. Conclusie
7. Discussie

• Lever het verslag als PDF in op It's Learning (koppel elkaar!)
• Uiterlijk vrijdag 23 mei 23:59 (te laat = -1 punt per dag)

Ethogram en protocol

Om gedrag te onderzoeken worden ethogrammen en protocollen gebruikt om alle handelingen te noteren.

ethogram

afkortingen van alle handelingen

protocol

scoren van frequentie van deze handelingen

Staafdiagram maken

Met de resultaten van protocol maak je een staafdiagram:

protocol

scoren van frequentie van deze handelingen

Staafdiagram maken

Met de resultaten van protocol maak je een staafdiagram:

In excel: Invoegen -> grafiek

Staafdiagram maken

Wanneer je 2 metingen hebt (zoals bij de gerbils):