4.4 Het einde van het west-Romeinse rijk

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

4.4 Het einde van het West-Romeinse rijk

Maak de volgende tekst compleet.

Gebruik de volgende woorden:

Limes - castella - Rijn - Germanen- munten - villa's - 

geruild - Klassieke cultuur - Romanisering - geldhandel

Het leven in het Romeinse Rijk was bijzonder. Langs de (1), de grens van het rijk, woonden de (2). De (3) was een belangrijke rivier voor handel. In (4), kleine forten, woonden soldaten. Rijke Romeinen hadden (5) met mooie tuinen. Mensen gebruikten (6) om te betalen, waardoor er minder werd (7). Er ontstond dus een echte (8). De (9) zorgde ervoor dat de (10), met haar mozaïekvloeren en Latijnse taal, zich verspreidde over de veroverde gebieden. 

Maak de volgende tekst compleet.

Gebruik de volgende woorden:

Limes - castella - Rijn - Germanen- munten - villa's -

geruild - Klassieke cultuur - Romanisering - geldhandel

Het leven in het Romeinse Rijk was bijzonder. Langs de Limes, de grens van het rijk, woonden de Germanen. De Rijn was een belangrijke rivier voor handel. In castella, kleine forten, woonden soldaten. Rijke Romeinen hadden villa’s met mooie tuinen. Mensen gebruikten munten om te betalen, waardoor er minder werd geruild. Er ontstond dus een echte geldhandel. De Romanisering zorgde ervoor dat de Klassieke cultuur, met haar mozaïekvloeren en Latijnse taal, zich verspreidde over de veroverde gebieden. 

Leerdoelen

*Je kunt beschrijven hoe het christendom de staatsgodsdienst van het Romeinse Rijk werd.

Je kunt uitleggen waardoor het Romeinse Rijk in verval raakte.

Je kunt beschrijven hoe er een einde kwam aan het West-Romeinse Rijk.

	Christendom	Jodendom	islam
soort godsdienst
naam god
boek
gebedshuis

	Christendom	Jodendom	Islam
Soort godsdienst:	Monotheïstisch	Monotheïstisch	Monotheïstisch
Naam god:	God	Jahweh	Allah
Boek:	Bijbel	Tora	Koran
Gebedshuis:	Kerk	Synagoge	Moskee

Christendom in het R.R. (1)

• Hoe kon het christendom groeien in het R.R?

1. Voor het christendom is iedereen gelijk. Dat was aantrekkelijk voor de armen.
2. Christenen helpen elkaar met geld, eten en zorg.
3. Er is een beter leven na de dood.

• Christenen konden elkaar herkennen a.d.h.v. christelijke symbolen

Afbeelding rechts: Ichtus (vis, symbool van de doop).

Het einde van een bloeiperiode

• In het jaar 180 sterft de laatste keizer van de 'Vijf Goede Keizers'; Marcus Aurelius.
• Je kent hem uit de film Gladiator.
• Commodus volgde hem op.

Links in de afbeelding: Marcus Aurelius (121-180).

De Antonijnse Plaag van 165 en daarna de Plaag van Cyprianus. Zo'n

30%  van de Romeinse bevolking stierf.  (pokken en mazelen)

Problemen in het R.R. vanaf het jaar 250

Vanaf het jaar 250 gaat het minder goed met het R.R.:

1. Teveel keizers volgen elkaar (te) snel op.
2. Het R.R. wordt continu aangevallen door (steeds meer georganiseerde) Germanen.
3. Er is een economische crisis; 

• er zijn teveel soldaten nodig.
• de soldaten kosten veel geld om ze tevreden te houden.
• Germanen worden omgekocht om maar niet aan te vallen.

Problemen in 

de derde eeuw

Gevolgen:

- verzwakte grenzen tegen 

   Germaanse invallen; 

- economische achteruitgang 

    en instabiel leiderschap.

-> Wat leidde tot burger-

      oorlogen en chaos.

Leerdoelen 4.4 les 2

1. Ik kan twee maatregelen noemen van keizer Diocletianus om de problemen in het R.R. op te lossen.
2. Ik kan een verklaring geven waarom het West-Romeinse Rijk ten einde is gekomen.

Keizer Diocletianus (284-305)

Keizer Diocletianus nam o.a. een aantal maatregelen om het R.R. te redden:

1. Beroepen/bedrijven werden erfelijk. Zo waren er genoeg boeren die belasting konden betalen.
2. Belangrijke steden en plaatsen aan de limes werden beter beschermd door het leger.
3. Het R.R. werd gesplitst in een West-Romeins Rijk en Oost-Romeins Rijk.

Splitsing R.R.

• Vanaf 395 wordt het R.R. in twee delen opgesplitst:
• West-Romeinse Rijk (395-476).
• Oost-Romeinse Rijk (395-1453).

Christendom in het R.R (2)

• 50-313: christen zijn was strafbaar.

• 313: keizer Constantijn heft het verbod op; christenen zijn wordt toegestaan.

• 391: keizer Theodosius I verbood de Grieks-Romeinse goden. Het christendom wordt de staatsgodsdienst (= officiële godsdienst van het land).

les 2

Noem 2 redenen waardoor het Romeinse rijk in verval raakten. 

Oost-Romeinse Rijk blijft bestaan

• Het O.R.R. was rijker dan het westen, dankzij de rijkdom van de Grieken en Egyptenaren.

• Zij konden de Germanen gewoon afkopen.

• Constantinopel was rond 550 de grootste stad in de wereld.

Christendom staatsgodsdienst

• 312: Keizer Constatijn, droom > godsdienstvrijheid
• 391: Keizer Theodosius I maakt christendom staatsgodsdienst > Geen Grieks / Romeinse goden meer

De Hunnen

• De Hunnen zijn een stam uit Azië. 
• Ze zijn gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. 

Grote Volksverhuizing

3e eeuw - 5e eeuw

• ...Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken. 

Christenen in het Romeinse Rijk

Het Christendom verspreidt zich snel in het Romeinse Rijk. 

De goede wegen en de aantrekkingskracht van het geloof 

zorgen ervoor dat veel mensen christen worden.

De Grote Volksverhuizing tussen de 3e en 5e eeuw.

De Hunnen waren een stam uit Azië. Ze waren gevreesd omdat ze erg wreed zouden zijn. Europese stammen slaan op de vlucht en kunnen, nu de grenzen niet meer zijn bewaakt, het Romeinse Rijk binnentrekken.

De Vandalen kwamen helemaal tot aan Rome. Ze plunderden de stad een paar keer en roofden zelfs het goud van de tempeldaken. Het begrip vandalisme komt inderdaad van de plunderende Vandalen.

De Angelen en Saksen steken de Noordzee over en komen terecht in Engeland.

Veel namen van stammen kom je tegenwoordig nog steeds tegen in namen van landen en streken: Franci (Frankrijk), Alemanni (Duitsland, in het Frans: Allemange), Bavarii (Beieren), enz.

Vandalen.

vandalen

Plunderden een aantal keren Rome.

Einde West-Romeinse Rijk

• 476: laatste West-Romeinse keizer Augustulus wordt afgezet door een Germaan.
• Odoaker (zie afb. rechts).
• Dit was het einde van het W.R.R.

• En het Oost-Romeinse Rijk dan?
  

En het Oost-Romeinse Rijk?

• Het Oost-Romeinse Rijk blijft nog bijna 1000 jaar langer bestaan: pas in 1453 wordt Constantinopel ingenomen door de Turken.
  
• Dat komt vooral doordat het goed beschermd ligt tussen woestijnen en bergen. 
• Bovendien geeft de Oost-Romeinse keizer vijanden geld om met rust gelaten te worden. 
  

Tegenwoordig is de Hagia Sophia (Aya Sophia) één van de grootste moskeeën ter wereld. In de tijd van het Oost-Romeinse Rijk was dit de grootste christelijke kerk ter wereld.

Einde O.R.R.

In 1453 verovert Mehmet II (zie afb. rechts) Constantinopel. Dit is het einde van het O.R.R.