4H 5.5 Gaswisseling, opname en transport

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

5.5 Gaswisseling, opname en transport

Deze les:

- Uitleg 5.5 dl1; Leerdoel 14

- Aan de slag!

- Uitleg 5.5 dl2: Leerdoelen 15 + 16

- Exit ticket

Leerdoelen 5.5

14. Je beschrijft de gaswisseling bij planten en legt uit hoe planten hun waterbalans onder verschillende omstandigheden handhaven.

15. Je beschrijft hoe planten water en voedingszouten in plantenwortels opnemen en transporteren.

16. Je vergelijkt de transportroute van planten voor water en mineralen met de sapstromen voor organische stoffen.

Huidmondjes

Planten ademen via hun huidmondjes

Overdag verbruikt de plant veel CO₂ voor fotosynthese, dus is de concentratie CO₂ in de plant laag --> CO₂ komt door diffusie via de huidmondjes het blad in

Overdag produceert de plant veel zuurstof uit fotosynthese, dus de concentratie O₂ in de plant is hoog --> O₂ gaat door diffusie via de huidmondjes het blad uit.

Planten

‘s Nachts maakt de plant geen zuurstof. (Waarom niet?)

De plant verbruikt ‘s nachts wel zuurstof. (Waarvoor?)

Planten

Planten hebben naast CO₂ ook water nodig voor fotosynthese.

Bij opname CO₂ via huidmondjes vindt ook verdamping van water plaats.

Dit kan een probleem zijn!

Een cel met veel water in de vacuole (turgor) zet uit. 

Een cel met weinig water in de vacuole (plasmolyse) krimpt. 

Wat is het verband tussen het sluiten van de huidmondjes en verminderde groei bij een plant?

Planten

Aanpassingen aan droogte:

 - minder huidmondjes

- tijdelijk huidmondjes sluiten 

- waslaag over bladeren

- alleen 's nachts huidmondjes openen voor opslag CO₂.

Aan de slag!

5.5 opdr. 68 t/m 70 (leerdoel 14)

Klaar? 

Lezen 5.5 blz. 171 t/m 173 

Leerdoelen 5.5

14. Je beschrijft de gaswisseling bij planten en legt uit hoe planten hun waterbalans onder verschillende omstandigheden handhaven.

15. Je beschrijft hoe planten water en voedingszouten in plantenwortels opnemen en transporteren.

16. Je vergelijkt de transportroute van planten voor water en mineralen met de sapstromen voor organische stoffen.

Transport

Transport van water gaat in de plant omhoog door 3 krachten:

- Verdamping in de bladeren

- Worteldruk

- Capillaire werking: door de 

nauwe vaten gaat het water 

als een 'draad' omhoog via 

adhesie/cohesie

Worteldruk

Mineralen worden actief opgenomen = hoge osmotische waarde, het water uit bodem volgt.

Verdamping

verdamping via huidmondjes zorgt voor zuigkracht

Transport 

Houtvaten:

Vervoeren water met opgeloste mineralen (anorganisch) omHoog van wortel naar blad. 

Bastvaten:

Vervoeren water en organische stoffen (suikers) van blad in Beiden richtingen naar de rest van de plant.

Houtvaten

Vervoeren water en mineralen 
 van wortel naar blad 

Water omhoog getransporteerd door: worteldruk, capillaire werking, verdamping

Bastvaten

Vervoeren water en organische stoffen (suikers) van blad naar de rest van de plant. 

Richting van transport bepaald door waterdruk/osmose. 

Transport Bastvaten

Stroming in de bastvaten gaat

1. omhoog
2. omlaag
3. in beiden richtingen

Stroming in de houtvaten gaat altijd

1. omhoog
2. omlaag
3. in beiden richtingen

Door welke 3 krachten wordt water in een plant omhoog getransporteerd?

Wortelharen nemen mineralen uit de bodem op in de cel. De concentratie in de cel is hoger dan in de bodem, waardoor water volgt.
Dit is een voorbeeld van:

1. diffusie
2. osmose
3. actief transport
4. passief transport

In de bastvaten is de richting van de sapstroom afhankelijk van de plaats waar de suikers nodig zijn. Noem een situatie waarbij de sapstroom omhoog gaat en een waarbij deze omlaag gaat.

Huiswerk

Afronden 5.5 t/m leerdoel 16

EXIT TICKET

Leg uit hoe een pompoen tot een gewicht van 1246 kg kan groeien. 

Gebruik in je antwoord de begrippen:

beperkende factor, nettoproductie, voortgezette assimilatie, drooggewicht

Leg uit hoe een pompoen tot een gewicht van 1246 kg kan groeien? (2p)

Wanneer er geen beperkende factoren aanwezig zijn kan fotosynthese optimaal werken, dit leidt tot een hoge nettoproductie glucose (1p)

Deze glucose wordt in de voortgezette assimilatie gebruikt voor de opbouw van grote organische stoffen, dit zorgt voor een toename van de biomassa/ het drooggewicht (1p)