H10.1 Vervolg: esters en amiden

• Scheikunde
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

5VWO NOVA H10

H10.1 Klassen van Organische verbindingen

Leg klaar:

- schrift

- boek NOVA deel B

- Binas T66B

Leerdoelen

• Je kunt in moleculen van organische verbindingen functionele en/of karakteristieke groepen herkennen.
• Je kunt met behulp van de structuurformule van koolstofverbindingen met maximaal twee soorten functionele en/of karakteristiek groepen de systematische naam geven, en omgekeerd.
• Je leert over de volgende nieuwe karakteristieke groepen: ester en amide

Programma

• Herhalen: aldehyde en keton en ether.
  
• Uitleg: ester en amide
• Vragen over HW H10.1 opgave 2, 3adef en 4abce
• Maken: H10.1 opgave 1, 3bc, 4df, 5, 6t/m 8 en 11

Ethers - alkoxyethanen

• -C-O-C- groep
  
• De langste koolstofketen krijgt de stamnaam, de kortste keten wordt als voorvoegsel gegeven als alkoxy-.
• Altijd als voorvoegsel!
• Voorbeeld: methoxyethaan.
• 
  

Ethers - alkoxyethanen

• Soms is nummering nodig om aan te geven aan welk C-atoom in de hoofdketen verbonden is aan de ethergroep. 
• Links: 1-ethoxybutaan
• Rechts: 2-ethoxybutaan

Geef de systematische naam.

Geef de structuurformule van
3-methoxypropaanzuur

Geef de structuurformule van
1,3-dibroom-2-methoxypropaan

Aldehyden - alkanalen

• HC=O groep
• De letter 'R' staat voor restgroep: hier zit altijd een C aan vast (met aan de C evt. nog meer).
•  Kan als voorvoegsel (oxo-) of als achtervoegsel (-al) voorkomen, gebruik Binas tabel 66D voor volgorde van belangrijke karakteristieke groepen.
• Aldehydegroep zit altijd op C-1
• Voorbeeld: ethanal

Geef de systematische naam.

Geef de structuurformule van
2-broompropanal

Ketonen - alkanonen

• >C=O groep
• R1 en R2 zijn restgroepen: C met evt. iets eraan.
• Kan nooit aan de buitenste C zitten (methanon en ethanon bestaan dus niet!)
•  Kan als voorvoegsel (oxo-) of als achtervoegsel (-on) voorkomen
• Voorbeeld: propanon (aceton)

Geef de systematische naam.

Geef de systematische naam.

Geef de structuurformule van
4-methylpentaan-2-on

Wat is de naam
van deze ester?

1. butylethanoaat
2. ethylbutanoaat

Wat zijn de beginstoffen van deze ester?

1. methanol en ethaanzuur
2. ethanol en butaanzuur
3. butanol en ethaanzuur
4. propaan-1-ol en ethaanzuur

sleep de juiste twee stoffen bij elkaar die de gegeven ester kunnen vormen

methaanzuur

butaanzuur

ethaanzuur

butanol

ethanol

methanol

Amiden 

• ontstaat als een aminegroep reageert met een carboxylgroep, er komt dan een molecuul water vrij.
• de groep die ontstaat heet: amide- of peptidegroep

• de naamgeving van alkaanamiden hoef je niet te kennen.
• de amidegroep komt veel voor in eiwitten

Het amide hiernaast
is gevormd uit...

1. ethaanzuur en amino-ethaan
2. ethaanzuur en ethaanamine
3. propaanzuur en ethaanamine
4. propaanzuur en amino-ethaan

De karakteristieke
binding in dit
polymeer is de ....

1. peptidebinding
2. waterstofbrug
3. esterbinding
4. amidebinding

Eigen werk

• Vragen over HW H10.1 opgave 2, 3adef en 4abce?
• Maken: H10.1 opgave 1, 3bc, 4df, 5, 6t/m 8 en 11

HW: Bestuderen H10.1 en bovenstaande opgaven afmaken

          leer tabel 1, 2, 3 en 4 en de blauwe begrippen