HV2A Meervoudsvorming en bijvoeglijke naamwoorden les 1 15/5

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Welkom

Leg je boeken, schrift en etui op tafel

en ga 10 minuten in stilte lezen uit je leesboek.

Meervoudsvorming en bijvoeglijke naamwoorden

Bladzijde 176-179 van je handboek.

Leerdoelen

- Je weet de verschillende manieren om meervouden te vormen.

- Je kunt de juiste vorm van een bijvoeglijk naamwoord spellen. 

Wat gaan we vandaag doen?

- Uitleg: Je kiest vandaag of je de instructie volgt, of dat je zelfstandig begint

Optie 1: Instructie volgen.

Optie 2: Zelfstandig huiswerk (opdracht 1 tot en met 4 op bladzijde 118 OB) nakijken (stil, antwoorden staan in Teams). Daarna ga je verder met het maken van de opdrachten  5 t/m 7 op bladzijde 118-119 van je oefenboek.

- Tijd over? Oefenen in Numo: taak 'extra oefenen meervoudsvorming'. 

Meervoud op -en

Bladzijde 176-177 van je handboek.

De meeste woorden hebben een meervoud op -en.

Bij woorden die eindigen op één medeklinker verandert meestal de spelling, zodat de klank hetzelfde blijft. 

• Woord heeft korte klank -> medeklinker verdubbeld 
  bot - botten
• Woord heeft lange klank -> een klinker wordt weggelaten
  boot - boten 

Meervoud op -en

Woorden die eindigen op -ik, -es, -el, -is en -it verdubbelt de medeklinker als daar een klemtoon op valt 

• blik - blikken
• model -modellen 

Als een woord eindigt op een -s of een -f veranderen die letters meestal in een -z of een -v

• kaas - kazen
• schaaf - schaven 

Meervoud op -s

Woorden kunnen in het meervoud ook eindigen op -s

Als het zorgt voor een andere uitspraak dan krijg je een apostrof voor de s

• auto - auto's
• kiwi - kiwi's

Als het niet voor uitspraakverwarring zorgt schrijf je de -s eraan vast. 

• finale - finales
• café - cafés 

Engelse en Franse leenwoorden eindigen in het meervoud vaak op -s : cowboy - cowboys

Meervoud van afkortingen: -'en of -'s 

Afkortingen krijgen in het meervoud altijd een apostrof.

De letters -s of -x en afkortingen die hierop eindigen, hebben een meervoud op -'en.

• gps - gps'en 
• x - x'en 

Alle andere letters en afkortingen krijgen in het meervoud een -'s (ook cijfers).

• dvd - dvd's
• WK - WK's
• mp3 - mp3's

Twee meervoudsvormen 

Sommige woorden hebben twee meervoudsvormen.

• groente - groentes / groenten 
• adelaar - adelaars / adelaren 
• tralie - tralies / traliën
• museum - musea / museums 
• crisis - crises / crisissen 
• cello - celli / cello's

Meervoud met een trema 

Woorden die eindigen op -ie of -ee met een meervoud op -(e)n, krijgen een trema zodat er geen verwarring ontstaat over de uitspraak.

Bij woorden met -ie komt de trema op de laatste -e 

• Als de klemtoon valt op -ie, dan is het meervoud met -ieën 
  melodie - melodieën
• Als de klemtoon op een andere klank valt, is het meervoud met -iën
  bacterie - bacteriën

Woorden met -ee schrijf je in het meervoud met -eën.

• idee - ideeën 

Bijzondere meervoudsvormen

Sommige woorden die eindigen op een korte klank krijgen in het meervoud een lange klank

• dak - daken
  
  

Soms verandert de klinker in het meervoud 

• gezinslid - gezinsleden 

Enkele woorden hebben een meervoud op -eren 

• kind - kinderen

Er bestaan ook onregelmatige meervoudsvormen

• koe - koeien 

Bijvoeglijke naamwoorden

Een bijvoeglijk naamwoord vertelt iets over (een eigenschap van) een zelfstandige naamwoord. Hierbij kan het gaan om kleur, vorm, leeftijd enzovoorts.

Een bijvoeglijk naamwoord heeft meestal een korte en een lange vorm. We gebruiken de korte vorm bij onzijdige woorden als het lidwoord 'een' wordt gebruikt. In alle andere gevallen gebruiken we de lange vorm.

Voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord

Het bijvoeglijk naamwoord dat afgeleid is van het voltooid deelwoord is een bijzondere vorm. Hiervoor geldt één regel.

We schrijven het zo kort mogelijk op.

Hierbij letten we wel op de uitspraak...

Dus niet: de uitgepute atleet, maar de uitgeputte atleet. 

Het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord

Het stoffelijk bijvoeglijk naamwoord geeft aan van welk materiaal het zelfstandig naamwoord is gemaakt. Het stoffelijk naamwoord eindigt meestal op -en.

Dit geldt niet voor nieuwe stoffen, waarvan de naam vaak uit het Engels afkomstig is. Denk aan plastic bekertje, aluminium fietsframe enzovoorts. 

Trappen van vergelijking

'Gewone' bijvoeglijke naamwoorden staan in de stellende trap. We kunnen ze ook in de vergrotende en de overtreffende trap zetten.

Denk aan mooi, mooier, mooist.

Schema op bladzijde 179 van je handboek.

Afsluiting

Wat is het meervoud van perzik?

• Perziken
• Woorden die eindigen op -ik, -es, -el, -is en -it verdubbelt de medeklinker alleen als daar de klemtoon op valt !!!

Wat is de overtreffende trap van  gevreesd?

• Meest gevreesd
• Het bijvoeglijknaamwoord eindigt op -sd

Huiswerk vrijdag 16 mei 1e uur

- Maken opdracht 5 t/m 7 op bladzijde 118-119 van je oefenboek.

- Oefenen in Numo: taak 'extra oefenen meervoudsvorming' en taak: 'spelling meervoud'.

Leerdoelen

- Je weet je op welke manieren een meervoud van een zelfstandig naamwoord gevormd kan worden.

- Je kunt het juiste meervoud van een zelfstandig naamwoord maken.

- Je kunt bijzonderheden met meervouden uitleggen.

- Je kunt je zelf nieuwe voorbeelden vinden of bedenken van bijzonderheden met meervoudsvorming. 

meervoud van theorie

meervoud van idee

meervoud van kiwi

meervoud van melodie

meervoud van dvd

Aan de slag

Gebruik de theorie op bladzijde 190-191 van je handboek 

Laptop

Kern: Taalverzorging B

1. Drillster D1 meervoudsvorming, D2 bijvoeglijke naamwoorden
2. cambiumned.nl ->spelling->meervoudsuitgangen oef. 1,2
3. jufmelis.nl 8 oefeningen over bijvoeglijk naamwoord

Huiswerk:

Voor volgende week donderdag (12/09/24) moet opdracht 3, 4, 5 en 6 op bladzijde 108 af zijn. 

Schrijf dit op in je plenda!