H6 paragraaf 1: Nederland Duurzaam?

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

H6 paragraaf 1: Nederland duurzaam?

• Opwarming van de aarde
• Minder CO2 in de dampkring

Leerdoelen

Aan het einde van de les kun je de volgende vragen beantwoorden:

• Waardoor warmt de aarde op?
• Wat is het verschil tussen het natuurlijk broeikaseffect en het versterkt broeikaseffect?
• Op welke twee manieren kun je de uitstoot van CO2     verminderen en wat houden ze in?

Opwarming van de aarde

Langgolvige en kortgolvige straling uitleggen. Zon schijnt licht (langgolvige straling) op aardoppervlak, wordt omgezet in warmte, aardoppervlak verwarmt de lucht erboven. Warmte (kortgolvige straling) verdwijnt deels uit de dampkring in de atmosfeer en blijft deels binnen de dampkring hangen.

Fossiele brandstoffen

Welke fossiele
brandstoffen ken je?

Steenkool, aardolie (boorplatform Noordzee) en aardgas.

Waar worden fossiele brandstoffen allemaal voor gebruikt?

Alle leerlingen kunnen actief meedoen. Vraag: waar worden fossiele brandstoffen voor gebruikt?

Mogelijke antwoorden: om mee te koken (gasfornuis), om te verwarmen, om mee te reizen (autobrandstof), om fabrieken mee draaiende te houden, om elektriciteit mee op te wekken.

Natuurlijk broeikaseffect

• Zonnestraling (licht): op aarde
• Infraroodstraling (warmte): deels terug in atmosfeer, deels blijvend binnen dampkring door natuurlijke broeikasgassen

Versterkt broeikaseffect

• Zonnestraling (licht): op aarde
• Infraroodstraling (warmte): blijft binnen dampkring door broeikasgassen door gebruik fossiele brandstoffen

Duidelijk verschil tussen natuurlijk en versterkt broeikaseffect uitleggen. Broeikaseffect is er altijd, net als broeikasgassen dus er blijft altijd een deel van de warmte binnen de dampkring en een deel verdwijnt in de ruimte. Door menselijke uitstoot (fabrieken, auto's, grootschalige veeteelt (koeien!) en de grote hoeveelheid mensen) wordt het aandeel broeikasgassen in de dampkring groter en kan warmte minder goed ontsnappen: blijft hangen onder de dampkring en het wordt dus warmer!

0

Heel kort filmpje over de opwarming van de aarde: leerstof visueel maken, het een ander horen uitleggen. Soms helpt dat leerlingen.

Minder CO2 in de dampkring

• Klimaatakkoord
• Aarde maximaal 2°
   opwarmen
• CO₂ -uitstoot de 
   helft gedaald

We willen minder CO2 uitstoot, maar waarom? En hoe? Waarom: minder opwarming. Hoe: samen uitstoot verminderen, klimaatakkoord etc.

Op welke manieren brengen wij allemaal CO2 in de lucht?

Is natuurlijk al meermaals genoemd: fabrieken (industrie), auto's, verwarming, uitademen.

Energiebesparing

• Isoleren (muren, daken, vloeren,     ramen)
• Energiezuinige apparaten   (koelkast, wasmachine, droger, tv)
• Verwarming lager, korter douchen
• Zuinig reizen (zuinigere auto's, trein, fiets)

Energietransitie

• Overgang naar nieuwe/andere   energiebronnen
• Van fossiele brandstoffen naar   duurzame of hernieuwbare   energiebronnen (windenergie,   zonne-energie)
• Van grijze naar groene energie!

Onderwijsleergesprek! Wat kun je nog meer doen aan energiebesparing? Wat voor zuinige apparaten kun je nog meer besparen? Kun je op meer manieren zuinig reizen? Wat doen jullie thuis aan energie besparen? Wat doen jullie thuis vaak/regelmatig/soms dat juist helemaal niet zuinig is? Maken jullie thuis al gebruik van duurzame energie?

Hoe doen jullie thuis aan energiebesparing/energietransitie?

https:

Als er genoeg tijd is, leerlingen de test voor de ecologische voetafdruk laten doen. Hoe zuinig leven jullie nou écht? Vind je dit schokkend of niet? Doet dit wat met je of niet? Zou je dingen willen/kunnen veranderen of niet? Hoe? Wat heeft je verbaasd?

Checken

Leerdoelen bereikt?

Beantwoord de vragen zo goed mogelijk

Welke drie fossiele brandstoffen worden veel gebruikt?

Welke drie broeikasgassen zitten er in de atmosfeer?

Welke straling zorgt voor licht en welke straling zorgt voor warmte?

Wat is het verschil tussen het natuurlijke broeikaseffect en het versterkte broeikaseffect?

Welke twee manieren zijn er om de uitstoot van CO2 te beperken?

Wat kun je doen om energie te besparen?

Wat is een 'hernieuwbare' energiebron en welke twee soorten ken je?

Hoeveel vragen heb je goed beantwoord?

07

In hoeverre zijn de lesdoelen bij alle leerlingen behaald?

Wat weet je van... de opwarming van de aarde?

Terugblik vorige les, voorkennis activeren.

Welk proces zag je hier? Leg in stappen uit wat er gebeurt.

Welk proces zie je hier? Leg in stappen uit wat er gebeurt.

Leerdoelen 

Aan het einde van de les kun je de volgende vragen beantwoorden:

• Hoeveel maakt Nederland gebruik van duurzame energie?
• Welke manieren van duurzame energie zijn er?
• Wat zijn de voor- en nadelen van de genoemde duurzame energiebronnen?

Van grijs naar groen

Welke energiebronnen gebruikt Nederland?

• 92% fossiele brandstoffen
• 6% duurzame energiebronnen

Dus: veel grijs en nog maar heel
weinig groen!!!

Duidelijk benoemen: shocking! Waarom nog maar zo weinig duurzame energie? Onderwijsleergesprek aangaan. Wat kan een reden zijn? Wat deden jullie thuis ook alweer aan duurzame energie t.o.v. fossiele energie?

Fossiele brandstoffen

Fossiele brandstoffen

Duurzame/hernieuwbare energiebronnen

Duurzame energie steeds populairder maar.... Over 20 jaar nog steeds meer dan de helft van de energiebronnen fossiele brandstoffen!! Waarom? (makkelijk, lagere prijs, het is er al, duurzame energie nog te duur en in de kleine hoeveelheden etc.)

Windenergie

Functie: opwekken elektriciteit

Voordelen:

• Schone energie (geen CO2)
• Steeds groter en goedkoper

Nadelen:

• Lawaaierig en lelijk
• Niet betrouwbaar: het waait niet altijd

Zonne-energie

Functie: opwekken elektriciteit

Voordelen:

• Schone energie
• Steeds goedkoper
• Makkelijk 'weg te werken' op   daken
  
  

Nadelen:

• Niet altijd betrouwbaar: weinig zonlicht, vooral in winter

Wie heeft er zonnepanelen thuis? Aandelen in windenergie?

Biomassa

= Organisch (natuurlijk) materiaal, zoals: houtresten, groente-, fruit- en tuinafval, oud papier, plantaardige olie en mest van koeien en varkens.

Functies: 

1. Elektriciteit opwekken
2. Biobrandstoffen (biogas uit tuinafval) voor bijvoorbeeld auto's

Voordelen:

• Duurzame energiebron
• CO2-neutraal (alleen de CO2 die de bomen hebben opgenomen (fotosynthese) wordt uitgestoten.

Nadelen:

• Voor de bomen die verbrand   worden, staan er niet meteen   nieuwe --> wel hernieuwbaar,   maar heel traag!

Wat is fotosynthese ook alweer? Wie kan het uitleggen? Bio???

Waarom is het hernieuwen van biomassa een traag proces en daarom niet altijd even wenselijk?

https:

Als er genoeg tijd is, leerlingen de test voor de ecologische voetafdruk laten doen. Hoe zuinig leven jullie nou écht? Vind je dit schokkend of niet? Doet dit wat met je of niet? Zou je dingen willen/kunnen veranderen of niet? Hoe? Wat heeft je verbaasd?

Even checken

Hoe veel vragen kun je goed beantwoorden?

Heb je de leerdoelen bereikt?

Leerdoelen 

Aan het einde van de les kun je de volgende vragen beantwoorden:

• Hoeveel maakt Nederland gebruik van duurzame energie?
• Welke manieren van duurzame energie zijn er?
• Wat zijn de voor- en nadelen van de genoemde duurzame energiebronnen?

Als iedereen zo zou leven als ik, zouden er ...,... aardbollen nodig zijn.

Welke drie vormen van groene (duurzame) energie ken je?

Wat zijn de nadelen van wind- en zonne-energie?

Biomassa is een duurzame en hernieuwbare energiebron: schoon en het raakt nooit op. Wat is dan toch een nadeel van deze energiebron?

Ik heb de leerdoelen bereikt

0100

Huiswerk

Maak de opdrachten van paragraaf 6.1 af 

Eventueel

Filmpjes ter verdieping/extra uitleg