1.3 en 1.4 Geologie, reliëf en delfstoffen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1-6

Startklaar

Overzicht Periode 3

• Thema: Brazilië
  
• Benodigde lesmaterialen: Leerboek, werkboek, map, pen en opgeladen laptop.

19 mei	23 mei	26 mei	2 juni	6 juni	9 juni	13 juni	16 juni	20 juni
Natuurlandschappen	Geologie en relief + hulpbronnen	Klimaten	Politiek	Demografie	Economie	Steden	Brazilië	Centrum-periferie en Brazilië
1.2	1.3 en 1.4	1.5	2.1	2.2	2.3	2.4	3.1	3.2

      Lesdoel

Vandaag gaan we het ontstaan en formen reliëf van Brazilië bekijken.
We gaan ontdekken welke delfstoffen Brazilië te bieden heeft. We verdiepen ons in de geologische geschiedenis en bekijken hoe deze zijn ontstaan.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

Voorkennis

1. De leerlingen kennen wat hoogland is. 

2. De leerlingen kennen wat aluminium is. 

3. De leerlingen kennen wat aardolie is. 

Welke voorkennis is nodig voor het doel.
Controleer of de leerlingen deze voorkennis beheersten door het stellen van Controle van Begrip vragen

Lezen, blz.24-27

Tectonische situatie

= divergentie (Pangea) = stabiel 

Indeling van Brazilië in gebieden:

1. Hoogland van Guyana in het noorden
2. Hoogland van Brazilië in het zuidoosten
3. Amazonebekken ertussenin

Schilden

= kratons = stuk aardkorst kan minstens 500 miljoen jaar oud

Waar zijn bergen in Brazlië?

Indeling van Brazilië in gebieden:

1. Hoogland van Guyana in het noorden
2. Hoogland van Brazilië in het zuidoosten
3. Amazonebekken (laagland) ertussenin

Hoogland van Brazilië

= vlak en >500m hoog

2 onderdelen:

- Plateau van Mato Grosso

- Plateau van Paraná - vruchtbaar lavaplateau uit de tijd de periode van divergentie

Hoogland van Guyana

overblijfsel van een  zandsteenplateau. Hier heerst erosie (wind en regen) en chemische erosie.

Kenmerken:- tafelbergen- steile hellingen - bron van veel rivieren

 Amazonebekken

- bekken = relatief laag gelegen deel van het aardoppervlak

- veel sedimentatie uit hoger gelegen delen 

- meer dan een derde van Brazilië

 

De Amazone heeft een delta: een gebied vlak voor de monding waar de rivier zich vertakt in veel rivierlopen. 

oorzaak: lage stroomsnelheid leidt tot veel sedimentatie

Zelf aan de slag

Lees par.1.3

maak de opdrachten 4 en 5 op blz.29

4a Verval van de Amazone is 5200 km. Wat betekent het begrip “verval van de rivier”?

1. De hoeveelheid water die per seconde door de rivier stroomt
2. Het verschil in hoogte tussen de bron en de monding van een rivier
3. De breedte van de rivier op het breedste punt
4. De afstand die het water aflegt in een dag

4b De bron van de Amazone ligt op 5200 meter hoogte en de lengte van de rivier is 6800 kilometer.
Wat is de vehang van Amazone?

1. 0,13 km/m
2. 1,3 km/m
3. 8 m/km
4. 0,8 m/km

4d De Amazone vervoert grote hoeveelheden sediment naar de Atlantische Oceaan.

Waar komt dit sediment vooral vandaan?

1. Van het smeltwater van gletsjers in het Andesgebergte
2. Uit de kustgebieden van Brazilië
3. Van verweringsmaterialen uit het Andesgebergte
4. Van bodemdaling in het stroomgebied van de rivier

4e Wat is een mogelijk gevolg van grootschalige ontbossing in de selva voor de Amazone-delta?

1. Het sedimentaanbod zal toenemen
2. De delta zal zich sneller uitbreiden (korte termijn)
3. De delta zal minder sediment ontvangen en krimpen (korte termijn)
4. De rivier zal breder worden

4f Aan de monding van de Amazone verspreidt het sediment zich vooral naar het noorden.

Wat is de belangrijkste reden dat het sediment in deze richting beweegt?

1. Door zeestromingen die langs de kust naar het noorden lopen
2. Door getijdenwerking vanuit het zuiden
3. Door de richting van de passaatwinden
4. Door de vorm van de riviermonding

5 Zet de namen op de juiste plaats in de kaart.

Serra do Mar

Pantanal

Hoogland van Brazilië

kustgebergte

Amazonebekken

Hoogland van Guyana

Delfstoffen 

Delfstoffen 

Erts is een gesteente waaruit je metalen of andere waardevolle grondstoffen kunt winnen.

Mijnbouw

dagbouw (aan de oppervlakte) of schachtbouw (ondergronds)

Delfstoffen in Brazilië

Van perferie naar semi-perferie

Van grondstof (bauxite) naar halffabrikaten en eindproducten (Embraer hightech vliegtuigindustrie)

Paleologie en aardolie

Aardolie ontstaat vooral in ondiepe zee.

Ontstaan van aardolie

1. Veel plankton sterft in zee.

2. Het wordt bedekt door sediment (modder, zand, klei).

3. Onder hoge druk en temperatuur “rijpt” het miljoenen jaren lang (denk: 10 miljoen jaar of meer).

4. Voilà: aardolie!

Aardolie in Brazilië

Voor de kust van Brazilië zijn recent grote gas- en olievelden ontdekt.

Zelf aan de slag

Lees par.1.4

maak de opdrachten 5, 6 en 7 op blz.35

dagbouw

schachtbouw

erts

delfstof

halffabrikaat

eindproduct

5. Geef voor elke ruimtelijke schaal aan op welke manier er sprake is van een centrum-periferieverhouding.

antwoord

Twee ruimtelijke schalen gevraagd, bijvoorbeeld:

mondiale schaal: de ertswinning wordt uitgevoerd door een bedrijf uit een centrumland, terwijl de periferie (Brazilië) de grondstoffen levert / de gevolgen van de ertswinning worden afgewenteld op de periferie.

nationale (regionale) schaal: door de investeringen van Norsk Hydro zal de deelstaat Pará zich verder ontwikkelen, terwijl andere gebieden in Brazilië (in de deelstaat Pará) achterblijven.

extra

1

2

3

4

5

6 Ontstaan van aardolie

2

3

4

5

6

7

     Kleine afsluiting

hoogland 

bekken 

delfstoffen 

grondstoffen 

erts 

dagbouw 

schachtbouw

aardolie 

bauxiet 

Kleine lesafsluiting (5 min) 

Docent controleert begrip door opdrachten of vragen die de begrippen en vaardigheden van het lesdoel toetsen.

Leerlingen werken zelfstandig of in een groepje aan opdrachten, kunnen vragen stellen aan de docent maar werken grotendeels zelfstandig.

Controle van begrip vragen

Zelf aan de slag

Lees par. 1.5

maak de opdrachten 1 t/m 6 op blz.40-41

     Grote afsluiting

Vandaag gaan we het ontstaan en formen reliëf van Brazilië bekijken.

We gaan ontdekken welke delfstoffen Brazilië te bieden heeft. We verdiepen ons in de geologische geschiedenis en bekijken hoe deze zijn ontstaan.

Het lesdoel (2 min) 

Docent benoemt het lesdoel en bespreekt kort wat de leerlingen zullen leren en waarom dit belangrijk is.

Leerlingen luisteren naar de leerdoelen en krijgen een duidelijk beeld van wat er van hen verwacht wordt tijdens de les. Uitleg van leerdoelen, korte discussie over belang van de leerdoelen

retrieval practice

Retrieval practice (10 min)

Docent geeft de leerlingen de tijd om zelf te oefenen met de lesstof en biedt ondersteuning indien nodig.

Leerlingen oefenen zelf met de lesstof door begrippen te oefenen met Quizlet, flashcards te maken en zichzelf te overhoren of topografie spellen online te doen.

Quizlet, flashcards maken, zichzelf overhoren, topografie spellen online

quizlet.com

Kleuren