De Holocaust

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De Holocaust

• Welk antisemitisme er was in Duitsland
• Hoe joodse Duitsers werden vervolgd
• Hoe joden in Europa werden vermoord
• Hoe joodse Nederlanders werden vervolgd 

Kenmerkende aspecten

• Het racistische en totalitaire karakter van het nationaalsocialisme
• De Duitse bezetting en de jodenvervolging

Antisemitisme

• Hoewel het, officieel, haat richting alle Semitisch sprekende volken betekent,
  

wordt het eigenlijk alleen gebruikt als ander woord voor Jodenhaat

• Antisemitisme bestaat al duizenden jaren...
  

Antisemitisme

De joden werden in Europa al erg lang gediscrimineert. Hier waren vaak verschillende redenen voor. Zo zagen sommige christenen hun als de moordenaars van Jezus omdat zij niet verkozen hem van het kruis te bevrijden toen zij daartoe de kans kregen. Ook hadden ze andere tradities dan de christenen wat een reden kon zijn voor discriminatie.

Tijdens de middeleeuwen werden joden vaak als zondebok gebruikt wanneer er iets ergs gebeurde. Zo waren er bijvoorbeeld pogroms tegen joden na pest-uitbraken. 

Christenen mochten geen rente vragen over leningen, daarom werden joden vaak bankieren omdat zij dit wel mochten. Hierdoor werden ze gezien als woekeraars.

Joden waren uitgesloten van gildes, zij mochten dus alleen beroepen uitoefenen die niet in gilde verband waren georganiseerd. Bijvoorbeeld handelaar, bankier en arts. Hierdoor ontstond het vooroordeel dat joden niet bereid waren eerlijk werk met hun handen te doen.

Neurenberger Rassenwetten

1935

• Deze wetten moeten de rechten voor Joden sterk beperken, met als doel dat ze 'vrijwillig' uit Duitsland zouden vertrekken.
  
• Zo mogen Joden geen Duitser meer zijn, of trouwen met een Duitse burger.
  
• Deze wetten zijn ook bedoeld om het Arische ras, 'zuiver te houden'
  

Fase 1

Pesten en vernederen

Fase 1

Pesten en vernederen

Kristallnacht

9 november 1938

• In Parijs vermoordt een jonge Jood, Herschel Grynszpan, een Nazi. 
• Na een radiotoespraak van Joseph Goebbels, trekken Duitsers massaal de straat op om eigendommen van Joden te vernielen.
• De politie en SS kregen de opdracht om niet in te grijpen.

Joseph Goebbels

Was minister van Propaganda voor de nazi's. 

Bekende uitspraak van hem was, "Een leugen die je één keer vertelt blijft een leugen, een leugen die je duizend keer herhaalt wordt de waarheid."

Fase 2

Uitsluiten

• De Nazi's willen de Joden steeds meer uitsluiten van het openbare leven in Duitsland
• Joodse ambtenaren werden ontslagen
• Spullen kopen in Joodse winkels? Dat doet een échte Duitser niet!

uitsluiting

Fase 3

Ghetto’s

(naam komt uit de Middeleeuwen: 

Joodse wijk in Venetië)

In de ghetto's was het leven zwaar: 

er was te weinig woonruimte voor de 

duizenden joden die er moesten leven. 

Ook was er te weinig eten en werden veel mensen ziek. Velen stierven door de slechte leefomstandigheden.

Een probleem in de ghetto's

was de beperkte hoeveelheid voedsel.

Veel mensen stierven aan ondervoeding.

• Nazi's zoeken een eindoplossing (Endlösung) voor het 'joodse probleem'

• Voor de Duitsers zijn concentratiekampen veel 'overzichtelijker' en 'effectiever' om het 'Joodse probleem' op te lossen.
• Waar in ghetto's nog manieren worden gevonden om te verstoppen voor de Duitsers, is dat in de kampen vrijwel onmogelijk.

Waarschuwing!

De beelden in dit deel van deze les,

kunnen als schokkend worden ervaren.

Fase 4a

Uitroeiing van de Joden

Het vermoorden van Joden begint al vroeg in de oorlog,

al gaat dit in eerste instantie nog niet systematisch.

Veel executies gebeuren door de SS-Einsatzgruppen.

Fase 4b

Systematische uitroeiing van de Joden:

Endlösung (=eindoplossing)

• Vanaf voorjaar 1942 werden joden vanuit heel Europa opgepakt en in doorgangskampen verzameld.
• In de vernietigingskampen werden ze in twee groepen gesplitst, kinderen, ouderen en zieken werden direct vergast. Sterke mannen en vrouwen moesten eerst dwangarbeid leveren.

Een in het geheim door het verzet gemaakte foto van 

vrouwen die naar een gaskamer lopen

Transport kamp Westerbork

Zyklon B

• Het was oorspronkelijk een bestrijdingsmiddel tegen ongedierte en bestond al vóór de oorlog.

• Zyklon B bestaat uit korrels die verdampen (blauwzuur) als ze in contact komen met lucht.

Al het bewijsmateriaal moeten worden vernietigd:

kleding, foto's...lichamen.

Leven in de kampen

Kun jij een paar
concentratiekampen noemen?

Als de oorlog op zijn einde loopt, moeten de Duitsers al het bewijsmateriaal voor hun misdaden laten verdwijnen: elk lichaam moet weer worden opgegraven en verbrand.

De Amerikaanse generaal Eisenhower bekijkt de verkoolde lichamen van mensen, die waarschijnlijk op het laatste moment nog door de Duitsers zijn vebrand.

6.000.000...

6 jaar oorlog

=

1 miljoen joden per jaar

=

83.000 joden per maand

=

>2700 joden per dag

Let op: het systematisch uitroeien begon pas in 1942

Nooit meer?

Na de Tweede Wereldoorlog zijn er gedurende verschillende (burger)oorlogen

groepen mensen vanwege hun afkomst vermoord:

• Genocide = een poging om een ras/etniciteit uit te roeien

Irak (Koerden)

Joegoslavië (Bosniërs)

Rwanda (Tutsi’s)

Begrippen uit deze les

• antisemitisme
• Shoah
• Holocaust
• Endlösung
• Genocide
• doorgangskamp
• vernietigingskamp

Personen uit deze les

• Adolf Hitler
• Joseph Goebbels
• Herschel Grynszpan
• Joseph Mengele

Jaartallen uit deze les

• 1935: Neurenberger Rassenwetten
• 1938: Kristallnacht
• 1942: 'Start' Endlösung