Les 5. Evolutietheorie

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom

Tas van tafel

Laptop pakken & in Lesson-Up

Binas pakken

Noteer de wetten van Hardy-Weinberg

Een afwijking komt bij één op de 40.000 mensen voor. Zijn zijn homozygoot (bb). Hoe groot is de frequentie van het gen b? Noteer de tussenstappen

Bereken de frequentie van allel L. Rond af op twee decimalen

klaar? begin vast met toetsvragen bij 26.6 1 t/m 7

In theorie zijn allelfrequenties in populaties altijd constant. Kun jij situaties bedenken waarin dat niet zo is?

Doelen

• Je kunt uitleggen hoe genetische variatie, natuurlijke selectie, survival of the fittest en recombinatie kunnen leiden tot een specifieke verandering binnen een soort.
  
  
• Je kunt uitleggen hoe door reproductieve isolatie nieuwe soorten kunnen staan (allopatrisch en sympatrisch)
  
  
• Je kunt de verschillen tussen de evolutietheorie van Darwin en andere theorien uitleggen en herkennen in een nieuwe situatie.

Generatio spontanea

onder de juiste omstandigheden ontstaan nieuwe organismen vanzelf

verworpen door experiment rechts

generatio spontanea: men denkt dat leven uit dode materiaal komt.

Biogenese: iedere cel komt uit een cel. al het leven komt uit leven voort

Lamarck

Door ervaring/training tijdens het leven van een organisme ontwikkelt een eigenschap.

Deze eigenschap geef je door aan nakomelingen.

Evolutie in een notendop

1) er zijn binnen de populatie door mutatie, recombinatie en seksuele voortplanting nieuwe varianten ontstaan/varianten aanwezig waardoor genetische variatie aanwezig is

2) er vindt natuurlijke selectie plaats/ de (best)aangepaste individuen overleven

 3) de (best) aangepaste individuen geven de eigenschappen door

Bij natuurlijke selectie past een organisme zich aan aan de omgeving

1. Juist
2. Onjuist

Als we het over evolutie hebben, welke tijdspanne hoort hier dan bij?

1. Enkele jaren - tientallen jaren
2. Honderden jaren
3. Duizenden jaren
4. Tienduizenden jaren en langer

Welke twee factoren bepalen de fitness van een individu?

selectiedruk

omgevingsfactor die ervoor zorgt dat bepaalde eigenschappen een selectievoordeel of -nadeel hebben

bv: een slang zorgt dat alleen gecamoufleerde kameleon het overleeft.

In een bepaalde populatie komen ongeveer evenveel slakken met lichtgekleurde huisjes voor als slakken met donkergekleurde huisjes. De kleur van de huisjes is erfelijk bepaald. Door een verandering in de omgeving wordt de ondergrond waarop ze leven donkerder. Vogels eten daardoor slakken met lichte huisjes eerder op dan die met donkere. Na een paar generaties blijken er in die populatie bijna geen slakken met lichte huisjes meer te zijn.

Is er in deze populatie sprake van selectie?

1. Ja, natuurlijke selectie
2. Ja, kunstmatige selectie
3. Nee

Soortvorming d.m.v. natuurlijke selectie. Zet de zinnen in de juiste volgorde

Er bestaat variatie in genotype en fenotype binnen een populatie

De voordelige fenotypen worden dus doorgegeven

Een mutatie leidt tot een verandering in fenotype dat voordelig uitkomt in de omgeving

Door voortplanting, mutaties en recombinatie kunnen nieuwe genotypen ontstaan

De mutant overleeft door zijn aanpassing beter en krijgt meer nakomelingen 

Als er genoeg verschillen in genotype en fenotype zijn ontstaan kan dat leiden tot een nieuwe soortvorming

Evolutievragen op examens...

1.  er is binnen de populatie genetische variatie aanwezig

1b. er ontstaat door een mutatie een aangepast individu

2. er vindt natuurlijk selectie plaats/ de aangepaste individuen* overleven

* benoem wat die individuen zijn

3. de (best) aangepaste individuen geven de eigenschappen door

Leg uit hoe uit een populatie olifanten er mammoeten kunnen ontstaan (3p)

Welkom

Tas van tafel

Laptop pakken & in Lesson-Up

Binas pakken

Leg uit hoe gele parkieten kunnen ontstaan uit blauwe parkieten. (4p)

Leg deze video in je eigen woorden uit.
Gebruik de woorden genetische variatie, natuurlijke selectie, overleving

Welke is juist?

1. Evolutie is het ontstaan van nieuwe soorten doordat organismen met de oorspronkelijke vorm uitsterven.
2. Evolutie is de ontwikkeling van leven op aarde, waarbij soorten ontstaan, veranderen en/of verdwijnen.
3. Evolutie is de grotere overlevingskans van individuen met een betere aanpassing aan het milieu.
4. Evolutie is de ontwikkeling van het leven op aarde, via survival of the fittest, met de mens als einddoel

allopatrische soortvorming

Allopatrische soortvorming

• geografische isolatie
  
• verschil in selectiedruk in beide nieuwe omgevingen
  
• selectie op verschillende eigenschappen
  
• na verloop van tijd: populaties kunnen niet meer onderling voortplanten
  

sympatrisch: in zelfde gebied

hoe dan?

reproductieve isolatie door bv:

seksuele selectie

gedrag: communicatie, voedselvoorkeur, legvoorkeur

Welk element zorgt voor soortvorming in het sympatrisch model?

1. specialisatie op voeding
2. Seksuele selectie
3. Geografische isolatie
4. Kunstmatige selectie

Welk element zorgt voor soortvorming in het allopatrisch model?

1. specialisatie op voeding
2. seksuele selectie
3. geografische isolatie
4. de Galapagos eilanden

Soortvorming komt tot stand door ...

1. Isolatie, mutaties en natuurlijke selectie
2. Isolatie, natuurlijke selectie en verschillen in de omstandigheden
3. Isolatie, verschillen in de omstandigheden, mutaties en natuurlijke selectie
4. Isolatie, mutaties en verschillen in de omstandigheden

Topografisch gezien, waar in Nederland zou je nieuwe soortvorming verwachten?(er van uitgaande dat het überhaupt mogelijk is in Nederland)

Huiswerk

26.4 toetsvragen 1 t/m 7
toetsvraag 1 van 26.6