Week 19 grammatica B2 t/m B5 en C2

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Week 19 grammatica B2 t/m B5, C2

Persoonsvorm

In elke zin staan werkwoorden. 

Één daarvan is de persoonsvorm.

De persoonsvorm geeft aan het getal, de hoeveelheid en de tijd van de zin. 

Eerst de PV vinden en dan de zin in zinsdelen verdelen.

Een zinsdeel / kan / één woord/ zijn .

Ieder 'stukje' van de zin dat je voor de persoonsvorm kunt plaatsen is een apart zinsdeel.

Dit weekend gaan we naar de efteling.

Onderwerp

Zinnen bestaan uit zinsdelen. 

Het onderwerp (ow) is ook een zinsdeel.

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.

• De persoonsvorm is onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  

• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp 
  ‘doet’ of ‘overkomt’.

 Werkwoordelijk gezegde

• Let op: het woordje te voor een heel werkwoord hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde!
  

Bijvoorbeeld:

Ik heb veel te doen.

werkwoordelijk gezegde: heb te doen

Wat is het werkwoordelijk gezegde? 

Het meisje heeft een glas water gepakt. 

Wat is het werkwoordelijk gezegde? 

Het meisje heeft een glas water gepakt. 

Dus het werkwoordelijke gezegde is: 

heeft gepakt

Naamwoordelijk gezegde

In het Nederlands heb je twee soorten zinnen. 

Zinnen waarin iemand iets doet.

Zinnen waarin iemand iets is. 

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

 

Zinnen waarin iemand iets doet. = werkwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets is. = naamwoordelijk gezegde

werkwoordelijk gezegde <-> naamwoordelijk gezegde

Zinnen waarin iemand iets doet. = Ik geef les.

Zinnen waarin iemand iets is. = ik ben docent.

WG                                 NG

- DOE-zin

- Actie/handeling

- het OW DOET iets

- alleen maar werkwoorden 

- er kan een LV in staan 

- ZIJN-zin

- een vorm van zijn (KWW)

- Het OW IS iets

- bestaat uit werkwoorden 
   én naamwoorden (ZN of BN
   --> eigenschap/kenmerk
         van het OW) 

- bevat nooit een LV

Naamwoordelijk gezegde

De leerling / is boos geworden. 

ow: de leerling

ng: is [boos] geworden

Het naamwoordelijk gezegde koppelt een eigenschap aan het onderwerp.

die eigenschap is het naamwoordelijk deel van het gezegde. 

Koppelwerkwoord

Eén van de werkwoorden van een naamwoordelijk gezegde  is een vorm van een koppelwerkwoord.

Koppelwerkwoorden: zijn, worden, blijven, lijken, blijken, schijnen, heten, dunken, voorkomen

Het lijdend voorwerp (lv)

• Het lijdend voorwerp (lv) ondergaat of overkomt de handeling in de zin.
  
• Bijvoorbeeld: De aardige vrouw geeft een bos bloemen aan de oude dame.
  
•   Handeling = geeft
  
•   Lv = een bos bloemen
  

• Zo vind je het lijdend voorwerp:
  
• Stel de vraag:
  
• Wie of wat + persoonsvorm + onderwerp + rest werkwoordelijk gezegde?
  
• Het antwoord op deze vraag is het lijdend voorwerp.
  
• Let op!
  
• - Een lijdend voorwerp begint nooit met een voorzetsel (woordjes als: in, op, tussen, naast, onder, bij enzovoorts.
  
• - Niet elke zin heeft een lijdend voorwerp.
  

Het meewerkend voorwerp

• Een meewerkend voorwerp is iets/iemand die meewerkt met het onderwerp.
• Vaak ontvangt het meewerkend voorwerp van het onderwerp het lijdend voorwerp . 

Meewerkend voorwerp

Stappenplan meewerkend voorwerp

1	Persoonsvorm	Vraagzin OF zin in een andere tijd zetten
2	Zinsdelen	Strepen zetten tussen de zinsdelen.
3	Onderwerp	Wie of wat + persoonsvorm
4	Gezegde	Alle werkwoorden in de zin OOK de persoonsvorm!
5	Lijdend voorwerp	Wie/wat + gezegde + onderwerp
6	Meewerkend voorwerp	Aan wie + gezegde + onderwerp + lijdend voorwerp

Even eerst een herhaling

Stap 1 PV

Zoek de persoonsvorm:

Dit is het belangrijkste werkwoord in een zin. 

Gebruik de vraagproef, tijdproef of getalproef op de PV te zoeken. 

Stap 2 Onderwerp

Degene die /datgene dat de werkwoorden uitvoert.

Het OW vind je via: WIE/WAT + GEZ.

Stap 3  werkwoordeijk gezegde

Zoek alle werkwoorden in de zin. 

Dit zijn alle doe-woorden, dus ook de PV zelf. 

Stap 4 Lijdend voorwerp

Hetgeen dat de handeling ondergaat. 

WIE/WAT + GEZ + OW

Let op: niet elke zin heeft een LV

Stap 5 meewerkend voorwerp

Zoeken naar een meewerkend voorwerp.

Niet elke zin heeft een MV. 

Je stelt de vraag: 

aan wie + gez + OW + LV?

voor wie + gez + OW + LV?

meewerkend voorwerp

Controleer of je 'aan'  kunt weglaten of toevoegen. Daarvoor mag je de woordvolgorde veranderen. 

Voorbeeld 1 (mv)

Bram wil een kettinkje geven aan zijn vriendin. 

Aan wie wil Bram een kettinkje geven?

'aan zijn vriendin' = MV

Voorzetselvoorwerp

Ik wacht op de bus

Jullie verlangen naar de vakantie

Ik ga akkoord met jullie voorstel