PC Ontdekkers en de VOC

• Geschiedenis
• Basisschool
• Groep 6-8

Powercollege Ontdekkers en de V.O.C.

Wat gaan we behandelen?

Lesdoel

Je leert: 

1. Welke ontdekkers er waren.
   
2. Welke tijd bij de VOC hoort
3. Wat voordelen waren van de compagnië.
4. De belangrijkste handelsroutes in de tijd van de koloniën.
   
5. Dat Nederland belangrijk was op het gebied van ontdekkingsreizen.
   5. Ik weet waarom Europeanen naar Azië gingen
   
   

Middeleeuwse Kaart

Op deze middeleeuwse wereldkaart

ligt de heilige stad Jeruzalem

in het midden er omheen

lagen Europa en een stuk van Azië en

een stuk van Afrika.

 

De Zijderoute

Het Ottomaanse Rijk

Waarom is de Zijderoute gestopt?

Val van Constantinopel (1453):

Toen het Ottomaanse Rijk Constantinopel (nu Istanbul) veroverde, kregen ze controle over belangrijke doorgangen van de Zijderoute.

Ze verhoogden tol en belastingen, wat de handel voor Europeanen moeilijker en duurder maakte.

Politieke instabiliteit in Centraal-Azië:

De route liep door veel verschillende gebieden die vaak onveilig of instabiel waren door oorlogen, stammenconflicten en machtswisselingen.

Opkomst van maritieme technologie in Europa:

In de 15e eeuw ontwikkelden landen als Portugal en Spanje betere schepen en navigatie-instrumenten. Ze konden nu over zee langere afstanden afleggen.

Wat nu?

- Nieuwe routes zoeken

- In de jaren '80 en '90 van de 15e eeuw (1480-1499) kwamen veel mensen rondom Afrika toch aan in Indië

- Er waren ook mensen die een andere route verzonnen...

Zoeken naar een alternatieve route naar Azië:

Om de dure en gevaarlijke landroute (de Zijderoute) te vermijden, wilden Europeanen een zeeweg naar India en China vinden.

Ontdekking van de zeeroute rond Afrika (1498):

De Portugese ontdekkingsreiziger Vasco da Gama voer als eerste rond Kaap de Goede Hoop (zuidpunt van Afrika) naar India.

Dit maakte directe handel met Azië mogelijk zonder afhankelijk te zijn van tussenpersonen op de Zijderoute.

Handelswinst:

De nieuwe zeeroutes waren winstgevender: geen tol aan Ottomaanse tussenpersonen, grotere ladingen mogelijk, en direct contact met Aziatische markten.

Tijd van ontdekkers en hervormers
    (1500-1600)

De Europeanen kochten al in de

middeleeuwen kruiden en

specerijen uit Azië. Deze

werden door de tussenhandel

en belastingen 'peperduur'.

De Europeanen zochten

een manier om de specerijen

zelf uit Azië te halen.

Specerijen

Peper

Kaneel

Kruidnagel

Paprika

Nootmuskaat

Thee

Koffie

Specerijen

• Erg interessant, meer smaak, langere houdbaarheid, medicijn.

• Groeit alleen in Zuidoost-Azië.

• Door lange route, met veel tussenhandel zijn specerijen peperduur.

Ontdekkingsreizigers

Jaar:   Ontdekker:                          Ontdekking:
1324    Marco Polo                           China (over land)
1378    Ibn Buttata                           Arabisch schiereiland
1415    Hendrik de Zeevaarder   noord-west kust Afrika
1488    Bartolomeus Diaz             Kaap de Goede Hoop
1492    Christoffel Columbus     Amerika (hij denkt dat hij in India is)
1498    Vasco da Gama                  Eerste die echt in India komt
1499    Amerigo Vespucci            Ontdekt dat Amerika een nieuw continent is
1521    Ferdinand Magelheas      Eerste reis om de wereld (Stille Oceaan)
       

Nederlandse Ontdekkingsreizigers

Jaar:    Ontdekker:                        Ontdekking:
1516    Dirk Hartog                          West-kust Australië
1542    Abel Tasman                      Tasmanië en Nieuw- Zeeland
1595    Cornelis de Houtman    Eerste Nederlander in India
1596    Willem Barentsz               Nova Zembla (Behouden Huis)
1599    Olivier van Noort              Eerste Nederlandse reis om de wereld

Kolonie

plek waar mensen gingen:

• wonen
• werken
• handelen
• grondstoffen verzamelen
  

De V.O.C.

Tijd van Regenten en Vorsten (1600 tot 1700)

Rond het jaar 1500 werden de wereldzeeën verkend door Portugese en Spaanse ontdekkingsreizigers. Door de omvang en ligging van de overzeese gebieden die beide landen veroverden, kun je spreken van een wereldrijk.

Door het succes van Portugal en Spanje kregen meer landen belangstelling voor de overzeese rijkdommen. Voor expedities naar onbekend gebied was veel geld en mankracht nodig. Het risico was voor de investeerders hoog, want de uitkomst was onzeker. Engeland en de Republiek werden vanaf 1600 de belangrijkste zeemachten.

Eerste Nederlanders in Azië

• Cornelis de Houtman komt in 1596 als eerste Nederlander in Oost-Indië aan
  

• Opbrengst net voldoende om de kosten eruit te krijgen, vooral door verkeerde ruilmiddelen.

• Toch is het doel bereikt: een route via Kaap de Goede Hoop is bewezen

Handelsschip of oorlogsschip?

De schippers die handelden werden koopvaarders genoemd.

De schepen werden meer en meer bewapend met kanonnen.

Om zich te verdedigen tegen piraten, dieven en concurrenten.

Met dit (hier nagebouwde) schip, voeren drie schippers vanaf Texel op 2 april 1595 naar Indië.

Met 249 mannen gingen ze heen, met 87 mannen kwamen ze terug.

De rest ging dood aan scheurbuik.

Dus konden ze meer specerijen meenemen!
Vandaar het spreekwoord: De ene zijn dood is de ander zijn brood

Nederlandse kooplieden wilden deze specerijen zelf in

Azië inkopen.

Daarom vormden enkele Amsterdamse

kooplieden een 'compagnie' = een onderneming, een bedrijf.

De mensen in een compagnie zorgden met elkaar voor geld, schepen en bemanning.

Alle compagnieën waren concurrenten van elkaar.


De mensen in Azië  vroegen hogere prijzen. Hun peper, kaneel, nootmuskaat was populair! 

De compagnieën zaten elkaar dwars, schoten elkaars boten lek en maakten flink ruzie.

Het gevolg was dat er heel veel specerijen in Nederland te koop waren. Teveel!

Tja, hoeveel peper heeft een mens eigenlijk nodig...
De prijzen daalden en de kooplieden kwamen niet van hun specerijen af. Wat nu?

De VOC

Om een einde te maken aan alle compagnieën en kooplieden die elkaar dwars zaten werden ze gedwongen om samen te werken.

Er werd 1 grote organisatie opgezet in 1602: de VOC.

De Vereenigde Oostindische Compagnie.

Door de samenwerking gaan ze de concurrentie tegen en kunnen de winsten ook gebruikt worden in de oorlog tegen Spanje.

Doel VOC

Doel: handelsmonopolie op de specerijenhandel ten oosten van Kaap de Goede Hoop

handelsmonopolie =  officieel recht om als enige te mogen handelen in een bepaald product of met een bepaald land of volk ('alleen verkooprecht')

Hoe?

• Uitschakelen van concurrenten

• Bouwen van handelposten

• Contracten met inheemse vorsten

• Opbouwen van handelsnetwerk in Azië

• Indien nodig: veel geweld

VOC

2000 Schepen en 30.000 man personeel

Eerste multinational van de wereld

790.000.000.000

De VOC had 4 speciale rechten: 

1. -oorlog voeren en afspraken maken met vorsten in Azië
   
2. - forten en handelsposten bouwen
3. - soldaten sturen
4. - zeggen wie er bestuurder is

Om de schepen, de bevoorrading en het betalen van de bemanning te financiëren, kon je een aandeel van de VOC kopen. Je kreeg dan ook een gedeelte van de winst van de VOC.

De VOC is daarmee het bedrijf wat aandelen uitgaf om geld bij elkaar te krijgen. Je ziet hier een aandeel VOC. Voor het eerst mochten deze aandelen ook verhandeld worden, zo is de VOC dus de grondlegger van de huidige aandelenbeurs.

Forten bouwen

De VOC ging forten bouwen in Azië, om hun handel te verdedigen. Ook dwongen ze de bevolking om specerijen te verbouwen.De VOC gebruikte dwang en geweld om te krijgen wat ze wilden.

Samengevat:

Verenigde Oost-Indische Compagnie:

• opgericht in 1602
  
• eerste bedrijf met aandelen
• recht om oorlog te voeren
• alles in eigen beheer
  
• eerste multinational
• tussenhandel
• factorijen (handelsposten)
  
• onder leiding van Heren XVII
• Spiegelretoursschip