1.4 Dieren van vroeger

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

1.4 Dieren van vroeger

Hoofdstuk 1   onderzoeken en ontdekken

Programma

Week 39

• terugblik
• verwondersessie fossielen
• workshopsessie
  
• communicatiesessie

Lesdoelen

Aan het einde van de les kan ik:

• uitleggen wat fossielen zijn
  
• uitleggen hoe fossielen ontstaan
  
• vertellen hoe je een fossielenonderzoeker noemt
  
• uitleggen hoe je kan bepalen hoe oud een fossiel is

                                 Terugblik:

Twee soorten reclame

Lay-out

Terugblik

Waar gaat dit thema over?

Cel 

Weefsel

Organisme 

Orgaanstelsel

Orgaan

Een groep organen van een organisme met een eigen taak.

Een groep cellen met dezelfde taak

Een levend wezen 

Een deel van een organisme met dezelfde taak

Bouwsteen van elk organisme

orgaan 

organisme

orgaanstelsel

cel

orgaan 

organisme

orgaanstelsel

cel

weefsel 

aantallen

percentages of verhoudingen

ontwikkeling of verandering van gegevens

Welke drie onderdelen bevat het werkplan?

In welke volgorde doe je  onderzoek  bij Biologie?

Onderzoeksvraag

Hypothese

Benodigdheden

Werkwijze

Resultaten

Conclusie

Wat is een hypothese?

1. De onderzoeksvraag
2. Een mogelijk antwoord op de onderzoeksvraag
3. Het resultaat van een onderzoek
4. Het werkplan van een onderzoek

Wat leefde er vroeger

Sommige planten of dieren zijn uitgestorven.

Hoe die er uitzagen, kunnen we soms zien door: fossielen: Versteende afdrukken van planten of dieren

Fossielen

Fossielen = versteende afdrukken van
organismen die uitgestorven zijn.

Paleontologen doen onderzoek 

naar fossielen. Ze proberen de 

organismen na te bouwen: reconstrueren 
hoe er uitzagen en leefden.

Fossielen

Fossielen = overblijfselen van organismen

die vroeger leefden.

Paleontologen doen onderzoek 

naar fossielen. Ze proberen de

organismen na te bouwen: reconstrueren 
hoe er uitzagen en leefden.

wat is waar?

De leeftijd van fossielen

Als je weet in welke steenlaag een fossiel ligt, kan je bepalen hoe oud hij ongeveer is

• Oudste lagen liggen onder

• nieuwste lagen liggen (meestal) boven

Fosielen in ons gebouw

Hoe ontstaan fossielen

• Dier of plant gaat dood en zakt naar de bodem
• Zachte delen worden gegeten of vergaan
• Een laagje sediment (zand en klei) over de botten, elk jaar opnieuw
• De vele laagjes drukken steeds strakker op elkaar en sommige stoffen veranderen: het versteent
  

Hoe ontstaan fossielen?

Alleen harde delen worden bewaard. De rest verteert.

Ze worden bedekt met sediment: laagje van zand- en kleideeltjes en gebroken schelpen.

Hoe ontstaan fossielen?

Miljoenen jaren komt er steeds een laagje sediment overheen. Het gewicht drukt zand en klei in elkaar: het wordt hard.

Verstenen = hard worden van bodemlagen.

Erosie = slijten van de aardbodem door wind en water. 

De leeftijd van fossielen

Stoffen veranderen over tijd, en wetenschappers weten bij elke stof hoe snel dat gaat

Koolstof komt voor in levende en dode wezens, en het verandert met bekende snelheid.

Fossielen zijn van samenstelling veranderd ze bevatten meestal geen koolstof meer. Dan kijken ze vaak naar de verandering van ander stoffen zoals lood en uranium.

Koolstofdatering

Elementen worden ingedeeld naar het aantal protonen in de atoomkern. En van alle elementen bestaan varianten met een verschillend aantal neutronen in de kern. Zo'n variant heet een isotoop.

Gidsfossielen

Gidsfossielen gebruikt om te bepalen hoe oud een laag is

Fossielen die veel voorkomen, op veel plaatsen leefden, herkenbaar zijn en kort hebben geleefd

Gidsfossielen

Workshopsessie

In je klik agenda:

Af  op 29 september!

§ 1.4, opdracht 1 tot en met 18
SO § 1, 2 en 3 op  6 oktober

H1 onderzoeken en ontdekken

§ 4   dieren van vroeger

Fosielen in jouw/ een gebouw

Kahoot

Communicatiesessie