Tracheostoma

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3,4

Tracheostoma/tracheotomie

Leerdoelen

• Je benoemt het verschil tussen een tracheotomie en tracheostoma.
• Je kunt indicaties benoemen voor een tracheotomie en tracheostoma.
• Je onderzoekt wat de verzorging inhoudt bij een tracheostoma of tracheotomie.

Ervaringen tracheostoma

Welk stoma is blijvend?

1. Tracheostoma
2. Tracheotomie
3. Geen van beide

Tracheostoma (eindstandig)

BLIJVEND

Tracheotomie (niet - eindstandig) 

Tracheotomie

Openen van de trachea via de hals

reversibel

Dreigende verstikking doordat de larynx dicht zit

Langdurige beademing

Farynx en larynx zijn nog intact

 

Tracheostoma (eindstandige tracheotomie)

Blijvende verbinding in de hals doordat de trachea in de huid van de hals wordt gehecht

irreversibel

Na een laryngectomie, bijv. bij strottenhoofdkanker

Geen stembanden meer doordat de larynx is verwijderd epiglottis en stembanden onderdeel van larynx, door uitgeademde lucht worden de stembanden in trilling gebracht)

Tracheostoma

Er kunnen dus 2 soorten kunstmatige openingen in de luchtpijp worden onderscheiden

• Een blijvend stoma, waarbij de luchtpijp eindstandig in de huid is gehecht nadat het strottenhoofd is weggenomen of bij blijvende afwijkingen/obstructie van de bovenste luchtwegen.
  
• Een tijdelijke opening in de luchtpijp (tracheotomie) om altijd een vrije ademweg te kunnen garanderen bijvoorbeeld na langdurige behoefte aan beademing

Tracheostoma (eindstandig)

BLIJVEND

Tracheotomie (niet - eindstandig) 

Tracheotomie

Openen van de trachea via de hals

reversibel

Dreigende verstikking doordat de larynx dicht zit

Langdurige beademing

Farynx en larynx zijn nog intact

 

Tracheostoma (eindstandige tracheotomie)

Blijvende verbinding in de hals doordat de trachea in de huid van de hals wordt gehecht

irreversibel

Na een laryngectomie, bijv. bij strottenhoofdkanker

Geen stembanden meer doordat de larynx is verwijderd epiglottis en stembanden onderdeel van larynx, door uitgeademde lucht worden de stembanden in trilling gebracht)

Noem een indicatie voor een tracheotomie/tracheostoma

Indicaties voor tracheotomie/tracheostoma

• trauma van hoofd-halsgebied of verbranding van bovenste luchtwegen
  
• obstructies van de luchtwegen (oedeem, tumor)
  
• chirurgische ingrepen in hoofd-halsgebied (bv. laryngectomie)
• noodzaak van frequent bronchiaal toilet
  
• moeizame ontwenning van de beademing
  
• slikproblematiek met risico op aspiratie

Tracheotomie

• Ademhaling alleen via canule.
  
• Stembanden aanwezig.
  
• Gevaar voor verslikken.
  
• Over het algemeen tijdelijk.
  

Tracheostoma

• Ademhaling via stoma of via canule.
  
• Bij een laryngectomie geen stembanden.
  
• Geen gevaar voor verslikken.
  
• Is blijvend. 

Welke complicaties kunnen er ontstaan?

Mogelijke complicaties bij een tracheacanule zijn:

• Slijmproblemen
• Hoestklachten
• Huidproblemen
• Obstructie
• Infectie van de luchtwegen

De eerste 24-48 uur is spreken nog niet mogelijk, omdat er rondom de canule een opgeblazen cuff (ballon) zit. Door de cuff voorkom je dat er wondvocht in de luchtweg loopt en kan de wond genezen.

Een cuff sluit de luchtweg richting de keelholte volledig af. De ademhaling verloopt zo alleen nog maar richting de longen. Een opgeblazen cuff kan ervoor zorgen dat er geen speeksel de luchtwegen inloopt en dat de tracheacanule niet lekt. De cuff zorgt dan voor een betere beademing.

Plaats bij een gecuffte tracheacanule nooit een spreekklep! Een gecuffte tracheacanule mag ook nooit worden afgedopt. De cliënt krijgt dan geen lucht meer en kan stikken.

Een van de complicaties van een tracheostoma is een infectie van de luchtwegen.
Wat zijn de twee belangrijkste oorzaken van deze complicatie?

1. De in- en uitademingen zijn oppervlakkiger geworden
2. De natuurlijke barrière van de luchtwegen is weggevallen
3. Er is een open verbinding tussen de luchtpijp en de buitenlucht
4. Slijm in de canule vormt een voedingsbodem voor bacterien

spreken