trema, koppelteken, apostrof en accenten

• nederlands
• Secundair onderwijs

Wat hebben deze woorden gemeen?
vakantie-eiland, milieu-incident, geëvacueerd, hygiënische, olie-industrie?

Wat gebeurt er met als je de woordtekens in woorden weglaat?

Is dit een samenstelling of afleiding?
vakantie-eiland

1. samenstelling
2. afleiding

Is dit een samenstelling of afleiding?
geëvacueerd

1. samenstelling
2. afleiding

Is dit een samenstelling of afleiding?
industriëlen

1. samenstelling
2. afleiding

Welk woordteken gebruik je in een samenstelling als de klinkers botsen?

1. trema
2. koppelteken
3. apostrof
4. accent

Welk woordteken gebruik je in een afleiding als de klinkers botsen?

1. trema
2. koppelteken
3. apostrof
4. accent

HULP- OF WOORDTEKENS

TREMA

¨

Wanneer schrijven we een trema?
principiële - beogen - beïnvloeden - miauwen

1. bij klinkerbotsing
2. wanneer er een verkeerde uitspraak kan zijn
3. om een nieuwe lettergreep aan te duiden

Welke spelling is correct?

geen trema bij i+ig of i+ing

1. draaiïng
2. draaiing
3. draaing
4. draaïing

Welke spelling is correct? (2)

geen trema bij i+ee wel bij hun afleiding

 - achtig bij leesverwarring

1. financieel
2. financiëel
3. financiële
4. financiele

Welke spelling is correct?

Klemtoon op laatste ie:  + ën

1. knieen
2. knien
3. knieën
4. kniën

Welke spelling is correct?

klemtoon niet op laatste ie: +¨n

1. porien
2. poriën
3. porieën
4. porieen

Je gebruikt een trema bij samengestelde getallen (twee en drie)

tweeëndertig 

tweeënveertig

drieënvijfitg

Je gebruikt geen trema bij vreemde uitgangen:

museum

poreus

opticien

lesbienne

...

HULP- OF WOORDTEKENS

KOPPELTEKEN

-

Wanneer schrijven we een koppelteken bij samenstellingen?
auto-ongeval, ski-instructeur

1. bij klinkerbotsing
2. als er een verkeerde uitspraak kan zijn

Waarom gebruik je hier een koppelteken?
voor - en nadelen

1. om aan te geven dat het een samenstelling is
2. om herhaling van woorddelen te vermijden
3. om aan te geven dat het een opsomming is

Wat is de juiste spelling?

koppelteken bij interpretatieproblemen

1. kwarts-lagen
2. kwart-slagen
3. kwartslagen

Er komt een koppelteken in samenstellingen 

- met cijfers: 22 - jarige

- met letters: A-attest

- met symbolen: $-teken

- met akfortingen: gsm-netwerk

- met ex-/ oud-/ sint-: ex-lief

kopppelteken bij stapelsamenstellingen, maar niet bij samenstellingen van drie of meer delen

doe-het-zelfzaak

kat-enmuisspel

warmwaterbron

harddrugsverslaafde

HULP- OF WOORDTEKENS

APOSTROF

' 

Wat is de juist schrijfwijze?

1. M'n boek is verdwenen.
2. Men boek is verdwenen.

Welke spelling is correct?

apostrof bij meervoud op 's

als woord eindigt op a, o, i, u, y

Ook voor de bezitsvorm

1. taxis
2. taxi's

Welke spelling is correct?
de fiets van Louis

bezitsvorm die eindigt op sisklank krijgt apostrof

(s, z, x)

1. Louis' fiets
2. Louis's fiets
3. Louis fiets
4. Louiss fiets

Welke spelling is correct?

bezitsvorm die eindigt op sisklank krijgt apostrof

(s, z, x)

1. smileys
2. Disney's films
3. cowboys
4. babys

Geen gevaar voor verkeerde uitspraak 

= geen apostrof

cafés 

dominees

lelies

Nellies kamer

Hannes tablet

Je gebruikt een apostrof bij afleidingen:

- van cijfers: veel 6'en en 7's

- van letters: A4'tje

- van initiaalwoorden: CEO's, VTM'er, gsm's

HULP- OF WOORDTEKENS

ACCENTTEKENS

´ `

Je kan een bepaalde lettergreep een klemtoon geven

één keer

zó moeilijk huiswerk

vóór twaalf uur

...

Woorden van Franse afkomst

Enkel een accentteken op de 'e' als het nodig is om de uitspraak aan te geven. 

NOOIT op 'a', 'u' of 'o'!

! uitzondering 1 à 2 keer

Welke spelling is correct?

1. enquete
2. defilé
3. étage
4. ragoût

Accenten blijven als het woord/uitdrukking als zuiver Frans wordt aangezien.

maître d'hôtel

au sérieux

tête-à-tête

déjà vu