5.3 genen en allelen

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Tweeling of niet?

Twee-eiige tweeling!

Het ene kindje is geboren met albinisme (zonder huidpigment)

Dit is een voorbeeld van een mutatie in de genen

5.3 leerdoelen 

1. je kunt omschrijven wat genen en allelen zijn

2. je kunt omschrijven wat een mutatie is en welke  mutagene invloeden er kunnen zijn

3. je kunt omschrijven wat kanker is

cel-celkern-chromosomen-DNA-gen

Bouw van DNA

Basenpaar

Combinatie A-T of C-G. Andere combinaties zijn in het DNA niet mogelijk

Gen

Vele (vaak duizenden) basenparen samen vormen de informatie voor een gen. De volgorde van de basenparen bepaald de code

Base

De 4 bouwblokjes van het DNA:

• A (adenine)
• C (cytosine)
• T (thymine)
• G (guanine)

DNA-sequentie

De volgorde van de basenparen noem je de DNA sequentie

Afleesrichting

4 letters meerdere woorden

trots stort 

troost rots 

stoort rot

Allelen 

genvariant of allel = 

informatie op een gen ( of de invulling van de eigenschap)

allelenpaar = de 2 allelen van een gen

-Sommige allelen zijn sterker dan anderen.

-Het allel voor krullend haar is in dit voorbeeld sterker, en uit zich dus in het fenotype

Allelen

Er zijn 2 genen nodig voor de oogkleur (gen A & gen B):

gen B: alle basenparen gelijk = 2 dezelfde allelen

bijv. A-T & A-T

gen A: kleine verschillen in baseparen = 2 verschillende allelen

bijv. C-G & A-T

Mutagene invloeden

Mutaties kunnen spontaan plaatsvinden maar meestal wordt het veroorzaakt door mutagene invloeden, bv. UV-straling en chemische stoffen

mutaties kunnen zorgen voor foute, ongeremde celdeling (kanker)

Kanker

Mutatie in celdeling -> cel gaat te vaak delen -> kankergezwel

In de les

Nakijken 5.2

lezen 5.3 

Maken opdracht 1 t/m 8