12.5 de nieren leerdoelen

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

H12 regeling intern milieu

12.5 leerdoelen

Ik kan 

• de bouw en functie van alle onderdelen van de nieren toelichten.
• met behulp van processen als actief en passief transport, diffusie en osmose uitleggen hoe de nieren urine produceren.
• uitleggen hoe de hormonale aansturing van de nieren werkt.

succescriteria

• je kunt de definitie van de volgende begrippen uitleggen: nieren, urine, voorurine, niermerg, nierbekken, urineleider, urinebuis, urineblaas, glomerulus, kapsel van Bowman, lis van Henle, ultrafiltratie, eerste en tweede gekronkelde nierbuisje, cotranport, symport, antiport, concentratiegradient, (secundair) actief transport, terugresorptie/ reabsorptie, dalende en stijgende been van de lis van Henle, waterkanalen, verzamelbuisje, ADH, tegenstroomprincipe, renine, aldosteron
• je kunt de de leerdoelen aan een ander uitleggen
• je kunt de (examen)vragen over dit onderwerp goed (bijna foutloos) maken
• je weet welke binas-tabellen bij het onderwerp horen en informatie uit deze tabellen halen en gebruiken

De nieren leveren een belangrijke bijdrage aan het constant houden van het interne milieu. Geef een voorbeeld

De nier filtert onder andere ureum uit het bloed. Zet de onderdelen die een ureummolecuul passeert in de goede volgorde.

Nierslagader

Niermerg + nierschors

Nierbekken

Blaas

Bouw en werking van de nieren

Een nier bestaat uit:

het nierschors, niermerg, 

nierbekken en urineleider 

een afvoerende buis.

Bouw en werking van de nieren

Een nier bestaat uit:

het nierschors, niermerg 

en nierbekken.

Nefronen 

Leg uit waarom juist in de nefronen van nieren veel haarvaten zitten.

Bouw en werking van de nieren Bron 19

• Kapsel van bouwman
• Glomerulus 

Wat zien we nog meer?

1e gekronkelde buis

Lis van Henle

2e gekronkelde buis

Welke proces vindt plaats in de glomerulus? En waardoor wordt dit proces veroozaakt?

Voorurine 

Aanvoerend slagadertje 

• Onder invloed van bloeddruk voorurine 

- Hoe noemen we dit proces?

- Welke stoffen bevat voorurine in het

kapsel van bouwman?

- Terugresorptie 

Wat is de beste uitleg van het woord: 'resorptie'?

Welk nummer geeft resorptie aan?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4

Bouw en werking van de nier 

• verwijderen van stoffen waar het lichaam van af wil

• Passieve en actieve uitscheiding 

Wat laat nummer 4 zien?

Nieren werken hard 

• er ontstaat voorurine (ultrafiltratie) & (bloeddruk)
• Stoffen uit voorurine richting het bloed (NaCl, az, suiker)

Wat geeft de roze pijl weer? 

Wat geeft de groene pijl weer?

Nieren werken hard 

• Stoffen terugnemen 

• Verandering osmotische waarde 

Wat zie je gebeuren bij de dalende lis?

Wat zie je gebeurden bij de stijgende lis?

Nieren werken hard 

• Water wordt uit urine gehaald en opnieuw opgenomen door het lichaam

Hoe gaat dit te werk?

ADH

• Hormoon
• Hypofyse geeft af

Wat is de trigger voor de hypofyse om ADH te maken. Wat is de reactie van de verzamelbuis op ADH?

ADH

• Concentratie opgeloste stoffen toegenomen (hoge osmotische waarde) vloeistof afgenomen

• ADH zorgt dat de wand meer doorlaatbaar worden voor water

=> meer water kan uit gaan 

=> osmotische druk daalt

Wat gebeurt er indien er meer ADH aanwezig is dan normaal?

1. Meer voorurine en meer urine dan normaal gevormd wordt
2. Evenveel voorurine en meer urine dan normaal gevormd wordt
3. Evenveel voorurine en minder urine dan normaal gevormd wordt
4. Minder voorurine en minder urine dan normaal gevormd wordt

12.5 leerdoelen

Ik kan 

• de bouw en functie van alle onderdelen van de nieren toelichten.
• met behulp van processen als actief en passief transport, diffusie en osmose uitleggen hoe de nieren urine produceren.
• uitleggen hoe de hormonale aansturing van de nieren werkt.

aan de slag

1. lees 12.5 nog eens aandachtig door als je het nog moeilijk vind.
2. bekijk ook de animaties en uitlegvideo uit de vorige lessonup in dit geval
3. alles helder? Ga verder met maken en nakijken opgaven 12.5
4. vul de begrippenlijst verder aan

Controleer of je alle leerdoelen beheerst/ aan alle succescriteria voldoet. Zo niet: opnieuw door de stof/ opdrachten maken/ hulp vragen. 

Nieren werken hard 

• In de nierbuisjes gaan stoffen terug vanuit de voorurine naar het bloed 
• Transport op verschillende manieren (poorten en kanalen)

Opdracht

Probeer een celmembraan te tekenen met de twee verschillende poorten (antiport en symport) 

Geef in je tekening aan welke kant de ionen worden gepompt

8/10 minuten 

Nieren werken hard 

Natrium kalium pomp

• Stoffen in tegengestelde  richtingen gepompt 
• kost ATP (tegen elektrochemische gradiënt in)

Nieren werken hard 

Secundair actief transport

Energie zit in hoge concentratie

Er wordt niet indirect ATP gebruikt

Rode molecuul gebruikt de natuurlijke stroom van de groene 

(meeliften)

Waar komt energie vandaan?

Waar komt energie vandaan?

Opgeslagen in hoge concentratie 

Die kan zich verplaatsen en stroomt vervolgens naar buiten

Het kost wel ATP, maar vaak op een andere transport eiwit