5.2 De Nederlandse opstand

• Mens & Maatschappij
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 1

5.2 de Nederlandse opstand

deel 1

1. Herhaling

2. Leervragen 5.2 (deel 1)

3. Uitleg

4. Werktijd

5. Afsluiting

Planning

Wat beloofde de paus aan de mensen als ze geld aan de kerk zouden geven?

Protestantse

Katholieke

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

Verering van heiligen

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

Protestantse kerk of Katholieke kerk?

zuinig leven

1. Protestantse kerk
2. Katholieke kerk

In welk jaar begon de 80-jarige oorlog.

1. 1555
2. 1566
3. 1568
4. 1570

Leervragen

vertellen wie Karel V opvolgde

Aan het eind van de les kan je...

uitleggen hoe Filip II regeerde

vertellen wat de beeldenstorm is en wat de oorzaak is

vertellen wat de tachtigjarige oorlog is

De Nederlanden

• In 1555 trad Karel V af en werd Filips II koning van Spanje en landsheer van de Nederlanden. 

• Filips II wilde een centraal bestuur in het rijk. 

• Stadhouders werden in NL aangewezen om te helpen met het bestuur: Willem van Oranje (Zeeland, Holland en Utrecht).
• Veel ontevredenheid over Filips II

Filips II 

Willem van Oranje

Het rijk dat Filips II van zijn vader (Karel V) erfde

De hertog van Alva komt om rust te brengen. 

Hoe?

Met een groot leger

Protestanten martelen

en vermoorden

Hertog van Alva

De Nederlanden

• Nederlanden omdat Nederland bestond ui 17 gewesten.  
• Belangrijkste gewesten: Holland, Brabant en Vlaanderen vanwege handel (havens)

Begin opstand NL

Protestanten in NL waren de onderdrukking beu, daarom; Beeldenstorm (1566)

Filips II is woedend. Stuurt hertog van Alva om protestanten te straffen.

• Willem van Oranje vlucht naar Duitsland
• Maar; vecht in 1568 terug met een leger

Begin Nederlandse Opstand 

Protestanten in NL

• Werden vervolgd
• Mochten geen eigen kerken bouwen
• Kwamen in het geheim samen

Alva

De Beeldenstorm

Beeldenstorm

• Begonnen in Vlaanderen.
• Protestanten vernielden beelden, schilderijen etc in de Katholieke kerk. 
• Later werd dit ook in andere delen van Nederland gedaan. 

Hertog van Alva

• Filips stuurt generaal Alva, met 10.000 soldaten, om af te rekenen met de Beeldenstorm
  
• Iedereen die schuldig is, zal worden gestraft, óók de edelen die de Beeldenstorm niet hebben voorkomen.
  
• Alva wordt de nieuwe landvoogd.
  
• Sommige edelen, zoals Willem van Oranje, vluchtten uit de Nederlanden.

IJzeren Hertog

• Alva stelt een rechtbank in: de Raad van Beroerten 
• Iedereen die ook maar iets met de Beeldenstorm te maken had, werd gestraft.
• Bijnaam: Bloedraad 
• Willem van Oranje vlucht naar Duitsland en begint daar met de organisatie van het verzet tegen Alva. 

• Iedereen die ook maar iets met de Beeldenstorm te maken had, werd gestraft.
• Rechtbank: Bloedraad 

• Willem van Oranje vlucht naar Duitsland en begint daar met de organisatie van het verzet tegen Alva. 

IJzeren Hertog

Omdat zoveel mensen ter dood veroordeeld werden kreeg de Raad al snel de naam Bloedraad. 

Na de vlucht legde de Raad van Beroerten beslag op Oranjes bezittingen. 

De Raad was wettig, de koning had het recht om hoogverraad en wat daaronder viel, door een speciale rechtbank te laten beoordelen. Bij de vonnissen van de Raad, die op degelijk onderzoek berustten, stond vooral het belang van de koning voorop. Op privileges werd bij het vonnissen niet gelet.

De Raad werd door het volk vanwege het grote aantal uitgesproken doodvonnissen ook wel Bloedraad genoemd. 

Veel protestanten vluchten, waaronder Willem van Oranje

In 1568 komt Willem van Oranje terug met een leger en valt de Hertog van Alva aan. 

De opstand begint!

De vlucht van Willem van Oranje

De Nederlandse opstand - 80 jarige oorlog

• 1568 begin Nederlandse Opstand:

        - 3 redenen, 3 groepen:

        1) Harde optreden van Filips II tegen protestanten.

        2) Hoge belasting voor alle Nederlanders (ook katholieken).

        3) Filips II wilde de macht van de edelen beperken.

• In 1648 kwam er een eind aan de Tachtig jarige oorlog. 

Afsluiting

De Opstand in Nederland staat ook wel bekend als de .............

1. 40 jarige oorlog
2. 80 jarige oorlog
3. 100 jarige oorlog
4. 200 jarige oorlog

Wat was de beeldenstorm?

1. Katholieke kerken werden verwoest door protestanten.
2. Beelden in de katholieke kerken werden verwoest door een storm.
3. Katholieken gingen protestante kerken verwoesten.

De Beeldenstorm was in?

1. 1566
2. 1568
3. 1572
4. 1576

Noem twee oorzaken van de start van de 80-jarige oorlog.

Waarom vroeg de Spaanse koning zulke hoge belastingen?

1. Om grote paleizen te kopen
2. Om de oorlog te kunnen betalen
3. Om nog meer land te kunnen veroveren
4. Om de bevolking te verhongeren

Maken

Klaar?

Vooruitblik

Aan de slag

Huiswerk! 

• BK: bladzijde 15-16-17-18
• KGT: bladzijde 16-17-18-19
  

Hoe?

• In tweetallen of alleen
  
• Zachtjes overleggen
  
• Vraag? Steek je vinger op

Goed zo! 

Laat het zien aan de docent.  

Goed zo! 

Laat het zien aan de docent.  

Daarna: lezen in je leesboek.

Deel 2

5.2  de Nederlandse opstand

deel 2

1. Introductie

2. Leervragen 5.1 (deel 2)

3. Uitleg

4. Werktijd

5. Afsluiting

Planning

Wat was de beeldenstorm?

1. Katholieke kerken werden verwoest door protestanten.
2. Beelden in de katholieke kerken werden verwoest door een storm.
3. Katholieken gingen protestante kerken verwoesten.

De Beeldenstorm was in?

1. 1566
2. 1568
3. 1572
4. 1576

Noem twee oorzaken van de start van de 80-jarige oorlog.

Leervragen

vertellen hoe Nederland onafhankelijk werd

Aan het eind van de les kan je...

vertellen waarom mensen naar de Republiek verhuisden 

vertellen wat de gevolgen waren hiervan 

Onafhankelijk NL

Geuzen --> NL opstandelingen tegen de Spanjaarden

In 1588 besloten verschillende NL gewesten onafhankelijkheid uit te roepen: de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden

Steden zoals Haarlem en Naarden kozen de kant van de Geuzen. Helaas werden deze steden om die reden aangevallen door de Spanjaarden.

Willem van Oranje werd in 1584 vermoord, maar de oorlog ging alsnog door!

Verhuizen naar NL

In de Republiek:

• Protestantisme = staatsgodsdienst

Veel protestanten uit andere landen vluchtten naar de Republiek

• Door deze vluchtelingen kwam er meer vakkennis en de economie groeide enorm!

Katholieken mochten in de Republiek geen kerken meer bouwen. Kwamen bijeen in schuilkerken, bijv. op zolder

Joden mochten enkel synagogen bouwen in Amsterdam

De Bartholomeus-nacht (1572). 2000/3000 protestanten werden vermoord in Parijs.

Veel protestanten vluchtten hierna naar de Republiek.

Afsluiting

Wie was Willem van Oranje

1. De leider van de Nederlandse opstand
2. De koning van Nederland
3. De leider van Spanje
4. Stadhouder van Nederland

Tijdens de opstand werd Nederland een republiek. Wat is een republiek?

1. Land waarbij de koning gekozen wordt door het volk
2. Land waarbij elke provincie een vertegenwoordiger stuurt om het land te besturen
3. Land waarbij het volk direct mag stemmen op de beslissingen in het land
4. Land waarbij de het volk haar eigen volksvertegenwoordigers mag kiezen

Je mag geloven wat je wil, oftewel godsdienstvrijheid.

1. Willem van Oranje
2. Filips II

Maken

Klaar?

KLAAR ?

Aan de slag

Huiswerk! 

• BK: bladzijde 19-20-21
• KGT: bladzijde 20-21-22-23
  

Hoe?

• In tweetallen of alleen
  
• Zachtjes overleggen
  
• Vraag? Steek je vinger op

Bevolkingsgroei en migratie. 

Goed zo! 

Laat het zien aan de docent.  

Daarna: lezen in je leesboek.