Werk & Werkloosheid (2e) H2. Moet de arbeidsparticipatie omhoog?

• Economie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Werk & Werkloosheid

1. Werken of vrije tijd?

• beroepsbevolking
• p/a-ratio en participatiegraad

2. Moet de arbeidsparticipatie omhoog?

• i/a-ratio en arbeidsparticipatie

3. Loonvorming

• collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)
• prijscompensatie en reële loonstijging
• indexcijfer loonkosten per product

4. Werkloosheid

• conjuncturele en structurele werkloosheid

Week 19 (vanaf 5 mei) 

Hoofdstuk 2. Moet de arbeidsparticipatie omhoog?

• terugblik vorige les (beroepsbevolking, p/a-ratio en participatiegraad)
• quizje (beroepsbevolking, p/a-ratio en participatiegraad)
• leerdoelen
• instructie (i/a-ratio)
• filmpje (vergrijzing)

• maakwerk: opdracht 2.1 t/m 2.5

Terugblik (arbeidsparticipatie)

BrutoParticipatiegraad=​PotentieleBeroepsbevolking​​Beroepsbevolking​​

NettoParticipatiegraad=​PotentieleBeroepsbevolking​​WerkzameBeroepsbevolking​​

02. Welke van de volgende personen behoort tot de werkloze beroepsbevolking?

1. Francien blijft thuis om voor de kinderen te zorgen.
2. Opa Joop is met pensioen.
3. Margriet is momenteel aan het solliciteren, zo hoopt snel aangenomen te worden.
4. Johnny vindt zichzelf niet geschikt om te werken en ligt liever de hele dag op de bank.

04. De p/a-ratio stijgt als …

1. parttimers meer uren per week gaan werken.
2. parttimers gemiddeld meer uren per week gaan werken.
3. parttimers gemiddeld minder uren per week gaan werken.
4. het aantal vacatures daalt.

12. Van een land zijn de volgende gegevens verzameld.

Bereken de bruto
participatiegraad (in %).

1. 56%
2. 61%
3. 65%
4. 86%

19. Als er meer deeltijd gewerkt wordt, dan stijgt de p/a-ratio.

1. juist
2. onjuist

23. De beroepsbevolking bestaat uit alle mensen die een baan hebben.

1. juist
2. onjuist

Leerdoelen H2. Arbeidsparticipatie omhoog

• Ik kan de begrippen op pagina 18 omschrijven (zie ook LWEO). 
• Ik kan het verschil uitleggen tussen AOW en bedrijfspensioen.
  
• Ik kan de i/a-ratio berekenen.
• Ik kan uitleggen welke gevolgen een verandering van de i/a-ratio heeft voor de belastingen en de premies en voor de hoogte van de uitkeringen.

Pensioen opbouwen

Op welke 3 manieren kun je pensioen opbouwen?

• AOW (van de overheid)
• bedrijfspensioen (van werkgevers en werknemers)
• sparen / beleggen (zelf)

Hoe worden ze betaald?

• AOW via het omslagstelsel (door de actieven)
• bedrijfspensioen via het kapitaaldekkingsstelsel
• sparen / beleggen door jezelf

Pensioenpijlers

Filmpje

Vergrijzing, kijkvragen:

1. Wat zijn de oorzaken van de vergrijzing?

2. Wat zijn de gevolgen van de vergrijzing?

Filmpje

Vergrijzing, kijkvragen:

1. Wat zijn de oorzaken van de vergrijzing?

• babyboom na de 2e wereldoorlog
• anti conceptie (later en minder kinderen)
• levensverwachting (we worden steeds ouder)

2. Wat zijn de gevolgen van de vergrijzing?

• i/a-ratio omhoog (betaalbaarheid AOW en zorg)
• minder voorzieningen in de dorpen
• arbeidsmarkt (minder arbeidsaanbod)

i/a-ratio

Een inactieve is iemand die niet werkt en een uitkering ontvangt. Een actieve is iemand die werkt en premie betaalt.

Bij het berekenen van de i/a-ratio wordt uitgegaan van actieven met een volledige baan (omrekenen naar arbeidsjaren) en inactieven (uitkeringsgerechtigden) met een volledige uitkering.

ia.ratio=​AantalActieven​​AantalInactieven​​×100

Opdracht 2.12 (pagina 16)

• wat: opdracht 2.12 (i/a-ratio)
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: 2 minuten
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met opdracht 2.13

Opdracht 2.12 (uitwerking)

• i/a-ratio = aantal inactieven / aantal actieven x 100
• aantal inactieven = 3.000.000 (uitkeringsontvangers)
• aantal actieven = 6.000.000 - 500.00 = 5.500.000
• i/a-ratio = 3.000.000 / 5.500.000 x 100 = 54,5
• 54,5 is afgerond 55, dus antwoord A

Opdracht 2.13 (uitwerking)

1. De i/a-ratio is een indicator voor de betaalbaarheid van de sociale zekerheid.

• juist

2. De i/a-ratio zal dalen als de werkloosheid afneemt.

• juist

3. Bij een hoge i/a-ratio hoeven de werkende minder sociale premies te betalen.

• onjuist

4. De nadelige gevolgen van een stijgende i/a-ratio kunnen worden opgevangen door de verhoging van de arbeidsproductiviteit.

• onjuist

ia.ratio=​AantalActieven​​AantalInactieven​​×100

Maakwerk deze week

• wat: opdracht 2.1 t/m 2.5
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: tot 1 minuut voor einde les
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met opdracht 2.6 t/m 2.10

Werk & Werkloosheid

1. Werken of vrije tijd?

• beroepsbevolking
• p/a-ratio en participatiegraad

2. Moet de arbeidsparticipatie omhoog?

• i/a-ratio en arbeidsparticipatie

3. Loonvorming

• collectieve arbeidsovereenkomst (CAO)
• prijscompensatie en reële loonstijging
• indexcijfer loonkosten per product

4. Werkloosheid

• conjuncturele en structurele werkloosheid

Week 20 (vanaf 12 mei) 

Hoofdstuk 2. Moet de arbeidsparticipatie omhoog?

• terugblik vorige les (i/a-ratio)
• opdracht 2.4 klassikaal
• leerdoelen
• instructie (i/a-ratio en participatiegraad)

• maakwerk: opdracht 2.6 t/m 2.10

Terugblik (i/a-ratio)

Een inactieve is iemand die niet werkt en een uitkering ontvangt. Een actieve is iemand die werkt en premie betaalt.

Bij het berekenen van de i/a-ratio wordt uitgegaan van actieven met een volledige baan (omrekenen naar voltijdbanen) en inactieven met een volledige uitkering.

ia.ratio=​AantalActieven​​AantalInactieven​​×100

Opdracht 2.4 (pagina 13)

a. Bereken met hoeveel procent het 65-plussers tussen 2021 en 2040 zal toenemen.

• procentuele verandering = (nieuw - oud) / oud x 100%
• oud (65+ in 2021) = omvangbevolking (17.475.415) x 65-plus (19,8%) = 3.460.132
• nieuw (65+ in 2040) = omvangbevolking (19.210.964) x 65-plus (25,1%) = 4.821.952
• procentuele verandering = (4.821.952 - 3.460.132) / 3.460.132 x 100% = 39,4%

b. Leg uit hoe de verhoging van de pensioenleeftijd heeft bijgedragen aan een lagere i/a-ratio.

• als de pensioenleeftijd verhoogd wordt
• blijven mensen langer werken 
• dan neemt het aantal inactieven af
• en het aantal actieven toe
• waardoor de i/a-ratio daalt

Leerdoelen H2. Arbeidsparticipatie omhoog

• Ik kan de begrippen op pagina 18 omschrijven (zie ook LWEO). 
• Ik kan het verschil uitleggen tussen AOW en bedrijfspensioen.
  
• Ik kan de i/a-ratio berekenen.
• Ik kan uitleggen welke gevolgen een verandering van de i/a-ratio heeft voor de belastingen en de premies en voor de hoogte van de uitkeringen.
• Ik kan uitleggen dat de nadelige gevolgen van een hogere i/a-ratio opgevangen kunnen worden door een stijging van de arbeidsproductiviteit en/of een verhoging van de arbeidsparticipatie.
• Ik kan uitleggen door welke maatregelen de participatiegraad kan toenemen.
• Ik kan redenen noemen hoe de arbeidsproductiviteit kan stijgen en deze redenen toelichten.

i/a-ratio

Wat betekent een i/a-ratio van 70?

• er zijn 70 inactieven op de 100 actieven

Hoe kunnen we de stijging van de i/a-ratio oplossen zonder de premies te verhogen en/of de uitkeringen te verlagen?

• het vergroten van de arbeidsproductiviteit
• het verhogen van de arbeidsparticipatie

Participatiegraad

Hoe kunnen we de stijging van de a/i-ratio oplossen door het verhogen van de participatiegraad?

• de pensioenleeftijd verhogen, dan komen er meer actieven en minder inactieven (zie grafiek rechts)
• verlagen van de hoogte van de uitkeringen, dan zullen de inactieven eerder een baan accepteren 
• verbeteren van de kinderopvang

Opdracht 2.14 (pagina 17)

• wat: opdracht 2.14 (i/a-ratio)
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: 2 minuten
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met opdracht 2.15

Opdracht 2.14 (uitwerking)

Zal de i/a-ratio in de volgende gevallen stijgen, dalen of gelijk blijven?

1. De arbeidsproductiviteit stijgt.

• i/a-ratio blijft gelijk

2. De uitkeringen worden verlaagd.

• i/a-ratio daalt (mensen met een uitkering zoeken eerder een baan = minder inactieven en meer actieven)

3. De leerplicht wordt verhoogd naar 21 jaar.

• i/a-ratio stijgt (aantal schoolverlaters daalt = minder actieven)

4. De pensioenleeftijd wordt verhoogd naar 70 jaar.

• i/a-ratio daalt (minder inactieven en meer actieven)

ia.ratio=​AantalActieven​​AantalInactieven​​×100

Maakwerk deze week

• wat: opdracht 2.1 t/m 2.10
• hoe: fluisterend overleg met buurman / buurvrouw mag
  
• hulp: buurman / buurvrouw of steek je vinger op
  
• tijd: tot 1 minuut voor einde les
• uitkomst: zo ver mogelijk
  
• klaar: ga verder met Zelftest (opdracht 2.12 t/m 2.16)