EBP

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

EBP

Evidence Based Practice

Learnbeat

Wat is Evidence Based Practice?

       Introductie;

       Het belang van EBP;

       Wat is EBP?.

 De stappen van EBP.

        Een onderzoekende houding;

        EBP in 5 stappen.

Leerdoel

Aan het einde van deze deelopdracht heb je kennis van Evidence Based Practice en kan jij onderbouwen op welke wijze dit bijdraagt aan kwaliteit van zorg.

Studenten begrijpen wat Evidence-Based Practice is

Studenten weten waarom het belangrijk is in de zorg

Studenten kennen de drie pijlers van EBP

Studenten kennen de vijf stappen van EBP

Studenten weten wat een onderzoekende houding is

Studenten maken kennis met PICO (uitleg, geen toepassing)

Waar denk je aan bij EBP?

🔸 0–10 min – Introductie en klasgesprek

Bouwstenen: 1, 3, 4

Doel: Herkenning + nieuwsgierigheid

📽️ Toon een kort filmpje (3–4 min)

Bijv. “Wat is Evidence-Based Practice?” (V&VN of Radboudumc)

💬 Bespreek:

Wat zag je gebeuren?

Herken je dit van stage?

Waarom zou het belangrijk zijn dat verpleegkundigen onderbouwen wat ze doen?

👉 Bruggetje naar de les:

"Vandaag leer je waarom onderbouwde keuzes in de zorg belangrijk zijn. Dat noemen we Evidence-Based Practice."

🔹 1. Voor het filmpje – Stel een gerichte kijkvraag

Geef studenten iets om op te letten tijdens het kijken. Bijvoorbeeld:

🔍 “Let goed op: hoe komt de verpleegkundige in het filmpje tot een besluit? Waar baseert ze dat op?”

(Of: “Welke stappen zie je terug in hoe ze te werk gaat?”)

Je kunt dit op het bord/projectiescherm zetten zodat ze er echt op letten.

🔹 2. Laat het filmpje zien (± 5 min)

Zorg dat beeld en geluid goed werken. Laat ze kijken zonder te onderbreken.

🔹 3. Direct na het filmpje – Start het gesprek

Gebruik een open vraag die aansluit op het filmpje én hun eigen praktijkervaring:

🗣️ “Herken je dit soort situaties uit je stage?”

🗣️ “Wat valt je op aan hoe de verpleegkundige in het filmpje haar beslissing neemt?”

🗣️ “Waarom zou ze het belangrijk vinden om niet zomaar een standaard werkwijze te volgen?”

Passen jullie EBP toe?

JA

Nee

🔸 10–20 min – Uitleg over EBP (Bouwstenen 2, 4)

Doel: Kennis opbouwen

Bouwstenen: 2, 4

👩‍🏫 PowerPoint-dia’s (max. 3):

Definitie van EBP (kort en begrijpelijk)

Waarom EBP nodig is (bv. 30–40% van zorg niet volgens actuele kennis)

Wanneer gebruik je EBP (twijfel, vernieuwing, verbeteren)

🎯 Voorbeeld geven:

“Je merkt dat collega's zinkzalf gebruiken bij smetplekken. Jij vraagt je af: is dat nog wel nodig?”

Maar wat is nou eigenlijk EBP?

Definitie Sackett et al. 2000 (vertaald)

EBP is het zorgvuldig, expliciet en oordeelkundig gebruik van het beste bewijsmateriaal en de evidence(bewijs) die op dit moment beschikbaar is, met als doel om beslissingen te nemen samen met individuele patiënten om zo de kwaliteit van de zorgverlening te verbeteren.

Wat is EBP?

EBP is het gebruik van de beste beschikbare wetenschappelijke informatie bij het nemen van beslissingen over zorgverlening.

Op basis van 3 pijlers:

Wetenschappelijk Onderzoek

Inzichten verpleegkundige

Voorkeuren patiënt

Geef een definitie van bewijs gebaseerde praktijk en leg uit waarom het belangrijk is om wetenschappelijke informatie te gebruiken.

Waarom is EBP belangrijk?

Kan de kwaliteit van de zorg verbeteren, de patiëntveiligheid verhogen en de effectiviteit van behandelingen verhogen.

Afdelingen waarbij meer mbo verpleegkundigen werken kennen meer complicaties. (Zorgvisie 2017)

Leg uit waarom het belangrijk is om bewijs gebaseerde praktijk te gebruiken in de zorg.

Wanneer EBP?

EBP zet je in wanneer er vragen opkomen over wat het beste is voor een specifieke zorgvrager. Er ontstaat wat we noemen 'klinische onzekerheid'

Definitie EBP

Sackett et al. 2000

EBP is het zorgvuldig, expliciet en oordeelkundig gebruik van het beste bewijsmateriaal en de evidence die op dit moment beschikbaar is, met als doel om beslissingen te nemen samen met individuele patienten om zo de kwaliteit van zorg te verbeteren.

Dus......

(Verpleegkundige) beslissingen worden gebasseerd op een combinatie van 3 zaken: Wetenschappelijk onderzoek, eigen klinische vaardigheden en voorkeuren van de patient.

🔸 20–30 min – De drie pijlers van EBP

Bouwstenen: 2, 3, 4

Doel: De kern van EBP begrijpen

📊 Dia of schema met de 3 pijlers:

Wetenschappelijk bewijs

Professionele ervaring

Wensen/waarden van de zorgvrager

🧠 Voor elk pijler een herkenbaar voorbeeld bespreken

Bijv.:

Wetenschap: Richtlijn over wisselligging

Ervaring: Collega’s zien dat sommige cliënten er slechter op worden

Zorgvrager: Cliënt wil liever niet elke 2 uur wakker worden gemaakt

Evidence Based practice is het verlenen van zorg waarbij rekening wordt gehouden met de volgende zaken:

- Het beste bewijs uit onderzoek

- De eigen klinische expertise, oftewel ervaring

- De ervaringen van de zorgvrager

Dit kan dus betekenen dat als de zorgvrager te horen krijgt dat het echt beter is om bij slikproblemen alle vloeistoffen te verdikken, dit toch niet gedaan wordt als de zorgvrager vindt dat zijn/haar kwaliteit van leven daarvan omlaag gaat. Het is een samenspel van bovenstaande bronnen, waarbij uiteindelijk de zorgvrager bepaalt wat er gedaan wordt, maar jij als zorgverlener wel goede voorlichting moet geven. Jij moet ook op de hoogte zijn van de kennis verkregen uit de wetenschap.

Welke 3 pijlers zijn belangrijk binnen EBP?

Dus:

- Het best beschikbare bewijs

- De kennis en ervaring van de professional en

- De waarde(n) en voorkeur van de individuele patiënt

De 3 pijlers van EBP

Als verpleegkundige neem je beslissingen op basis van drie kennisbronnen:

🔍 1. Het best beschikbare bewijs

Wat blijkt uit onderzoek of richtlijnen?

👩‍⚕️ 2. Kennis en ervaring van de professional

Wat weet jij of je collega’s uit de praktijk?

❤️ 3. Waarden en voorkeuren van de patiënt

Wat vindt de cliënt belangrijk? Wat past bij zijn/haar leven?

📌 EBP = je weegt deze drie pijlers samen af voor de beste zorg.                                                    

Hoe zie je EBP in de praktijk?

🔬 1. Het best beschikbare bewijs

Uit onderzoek blijkt dat wisselligging om de 2 uur doorligwonden helpt voorkomen.

➡️ Jij voert dit standaard uit bij bedlegerige cliënten.

👩‍⚕️ 2. Kennis en ervaring van de professional

Je weet uit ervaring dat een cliënt met dementie onrustig wordt van veel nieuwe gezichten.

➡️ Je zorgt dat er een vast team om hem heen staat.

❤️ 3. Waarden en voorkeuren van de patiënt

Een cliënt met diabetes wil liever geen insuline gebruiken.

➡️ Je bespreekt dit met de arts en zoekt naar een passend alternatief.

📌 EBP is dus niet alleen ‘boekjeskennis’ – het gaat om de juiste zorg voor díe cliënt, op dát moment.

🔸 30–40 min – De vijf stappen van EBP

Bouwstenen: 2, 5, 9

Doel: Studenten kennen het proces van EBP

📋 Stap voor stap uitleggen met overzicht:

Stel een vraag (zoals met PICO)

Zoek informatie

Beoordeel de informatie

Neem een beslissing (3 pijlers)

Evalueer het effect

🎓 Geef 1 herkenbaar voorbeeld, bijvoorbeeld:

"Je vraagt je af: is het beter om een wond dagelijks te spoelen of om de dag?"

... om EBP

 goed uit te voeren? 

Welke stappen neem je...

5 stappen

1. Stel een beantwoordbare vraag
2. Zoek naar de beste evidence
3. Het kritisch beoordelen van de evidence
4. Beslissingen maken adhv de evidence
5. Evalueren van de kwaliteit van het proces

de ‘5 stappen van EBP’:

1. Stel een vraag (PICO)

2. Zoeken naar het best beschikbare

bewijs

3. Beoordeel het bewijs kritisch

4. Pas toe in de patiëntenzorg

5. Evalueren

Stap 1: Stel een vraag met de Pico regel

Voorbeeld;

Stel je voor: je loopt stage in een verzorgingstehuis. Er wonen veel oudere mensen met dementie. Je ziet dat ze moeite hebben met het regelmatig tandenpoetsen, en krijgen daardoor een slecht gebit. Je bent benieuwd of er in de literatuur bekend is wat effectiever zou zijn om de tanden gezond te houden: als de verpleegkundigen de patiënten helpen bij het tandenpoetsen of wanneer de patiënten dit zelfstandig zouden doen.

De bijbehorende PICO is:

P - ouderen met dementie

I - hulp bij het tandenpoetsen

C - zelfstandig tandenpoetsen

O - gezond gebit

PICO

P = Patient

I = Intervention

C = Comparison

O = Outcome

De onderzoeksvraag die uit het bovenstaande voorbeeld naar voren komt is:

'Leidt twee keer daags poetsen bij thuiswonende ouderen met dementie die thuiszorg ontvangen tot een betere gezondheid van de mond ten opzichte van één keer daags poetsen en mondspoelen?'

Goede onderzoeksvraag

- Het is een open vraag. Dat wil zeggen dat de vraag niet met enkel 'ja' of 'nee' te beantwoorden is.

- De vraag moet naar een vraagstuk of meningsverschil verwijzen of een probleem oplossen.

- Het is een vraag waarover je een standpunt kunt innemen.

PICO of PIO?

Oefenen

Henk Dehaene (75) heeft een grote snijwond aan zijn

hand. Deze is wel wat vuil, maar niet gecompliceerd. In

het ziekenhuis gebruikt men altijd steriele 

zoutoplossing om wonden te spoelen. Maar

leidingwater kan ook, heeft een collega gehoord. In de

thuiszorg wordt vaak al ‘gewoon’ leidingwater

gebruikt. Wat zegt de literatuur?

PICO

P  = 

 I  = 

C = 

O = 

PICO

Geeft reiniging met leidingwater van niet-gecompliceerde, acute verwondingen (huidlaesies) meer of minder wondinfecties dan reiniging van deze wonden met een steriele isotone zoutoplossing (NaCl 0,9%) bij personen?

Verwerking

Neem je eigen situatie in je hoofd of op papier voor je.

Beschrijf de waarden en voorkeuren van de client en wat jij er al over weet (professionele kennis).

Probeer daarna de PICO in te vullen om 

de vraag te stellen. 

🔸 40–50 min – Wat is een onderzoekende houding?

Bouwstenen: 2, 3, 5

Doel: Bewustzijn van beroepshouding

📚 Uitleg met klassikale vraag:

Wat betekent kritisch zijn?

Waarom is nieuwsgierig zijn in dit vak belangrijk?

Wat doe jij als je denkt: dit klopt niet?

💡 Voorbeeld:

“Je ziet dat collega's automatisch steunkousen aandoen. Jij vraagt: kan de cliënt dit niet zelf?”

Wat is een onderzoekende houding?

👀 Kritisch zijn betekent:

Niet zomaar alles aannemen, maar durven nadenken:

🗣️ "Klopt dit wel?"

🗣️ "Waarom doen we dit zo?"

❓ Klassikale vraag:

Wat doe jij als je op stage iets ziet waarvan je denkt: “Is dit wel de juiste manier?”

Waarom is nieuwsgierigheid belangrijk?

🤔 In de zorg verandert veel. Nieuwsgierig zijn betekent:

Willen leren

Vragen durven stellen

Blijven zoeken naar wat beter kan

💬 Klassikale vraag:

Waarom denk je dat nieuwsgierigheid belangrijk is in de zorg?

🧭 Nieuwsgierige zorgverleners zorgen vaak voor betere, veiligere zorg.

Voorbeeld uit de praktijk

💡 Situatie:

Op jouw stage zie je dat collega’s elke ochtend steunkousen aantrekken bij cliënten.

❓ Jij denkt:

"Kan de cliënt dit misschien zelf?"

🗣️ Je stelt de vraag:

"Hebben we dit eigenlijk gecheckt?"

📌 Dit is een onderzoekende houding in actie: je denkt na, stelt vragen en zoekt naar wat beter kan.

🔸 50–60 min – Quiz + reflectie-opdracht

Bouwstenen: 6, 10, 11

📋 Miniquiz (5 vragen – via handopsteking of op papier):

Wat zijn de 3 pijlers van EBP?

Noem 1 reden waarom EBP belangrijk is.

Wat doe je in stap 1 van EBP?

Wat is een onderzoekende houding?

Waar staat de ‘I’ in PICO voor?

✍️ Reflectievraag (laat opschrijven of klassikaal bespreken):

“Wat zou jij willen onderzoeken op je stage als je met EBP zou werken?”

Wat zijn de drie pijlers van Evidence-Based Practice (EBP)?

1. Wetenschappelijk bewijs, klinische richtlijnen en teamoverleg
2. Onderzoek, ervaring van artsen en protocollen
3. Best beschikbare bewijs, professionele ervaring en waarden van de zorgvrager
4. Behandelplan, medische kennis en patiëntendossier

Waarom is EBP belangrijk voor verpleegkundigen?

1. Omdat het helpt om zorg te onderbouwen en beter af te stemmen op de cliënt
2. Omdat je dan altijd de richtlijn volgt, zonder discussie
3. Omdat je sneller klaar bent met je werk
4. Omdat je dan geen fouten meer maakt

Wat doe je in stap 1 van EBP?

1. Je schrijft een verslag over een zorgsituatie
2. Je bedenkt een beantwoordbare vraag op basis van een praktijksituatie
3. Je maakt een afspraak met een EBP-specialist
4. Je vergelijkt verschillende onderzoeken

Wat hoort bij een onderzoekende houding?

1. Je volgt altijd het protocol, ook als je twijfelt
2. Je vraagt je af waarom dingen gedaan worden zoals ze worden gedaan
3. Je vertrouwt alleen op wat je geleerd hebt op school
4. Je kopieert wat collega’s doen, dat is het veiligst

Waar staat de ‘I’ in PICO voor?

1. Interpretatie – hoe je het probleem ziet
2. Implementatie – hoe je iets uitvoert
3. Interventie – de aanpak of behandeling die je onderzoekt
4. Informatie – wat je uit het dossier haalt

Casus:

Op de poliklinische Ok en de klinische dagbehandeling gelden verschillende ontstlagcriteria. Op een van deze afdelingen hoeven patiënten na algehele anesthesie niet te hebben geplast voor ontslag, met als risico dat ze thuis een urineretentie ontwikkelen. Op de dagbehandeling is mictie voor ontslag wel een voorwaarde, maar daarop wachten betekent soms een langer verblijf op de afdeling. Voor welke benadering is het beste bewijs?

Probeer de PICO in te vullen in tweetallen:

Vul hier je uitgewerkte PICO in

P: Dagbehandeling patiënten na algehele anesthesie.

I:  Wel mictie voor ontslag.

C: Geen mictie voor ontslag.

O: Urineretentie, opnameduur.

Stap 2: Zoeken naar de beste evidence.

- Databanken selecteren: Pubmed, Cochrane , Cihnal, Invert etc.

- Zoektermen formuleren

- Richtlijnen/protocollen/rapporten

Denk ook aan;

Zorg voor beter

Vilans

Zorgpad 

etc

Stap 3: Beoordeel  bewijs kritisch

LINK: 

https://libguides.studiecentra.han.nl/cat/beoordelen

vervolg stappen

Stap 4: Uitvoeren in de praktijk

Stap 5: Evalueren

Wat levert EBP op

Excellente zorg continu verbeteren

Een leven lang leren

Managen van de enorme informatiestroom

Reflectieve professional:

Kennis, vaardigheden en Attitude (KVA)

- Heeft kennis van de principes van EBP.

- Heeft elementaire kennis van methoden van

onderzoek.

-Heeft kennis van actuele thema’s en

ontwikkelingen in het eigen vakgebied.

-Houdt vakliteratuur bij. Weet informatie op

internet snel op te zoeken

Vragen mbt EBP?

Boek:

Achternaam van de auteur(s), voorletter(s) (jaar van uitgave). Titel van het boek. Plaats van uitgave: Uitgeverij.

1 auteur

Grit, R. (2015). Projectmanagement: projectmatig werken in de praktijk (7e druk). Groningen: Noordhoff.

2 auteurs

Koetzier, W., & Brouwers, R. (2015). Basisboek bedrijfseconomie: Theorie (10 e druk). Groningen: Noordhoff.

3-7 auteurs

Leenen, H.J.J., Dute, J.C.J., Gevers, J.K.M., Legemaate, J., De Groot, G.R.J., Gelpke, M.E., & De Jong, E.J.C. (2014). Handboek gezondheidsrecht (6e druk). Den Haag: Boom Juridische Uitgevers.

8> auteurs

Van Biene, M., Basten, F., Van Erp, M., Satink, T., Meesters, J., Van Hoof, P.,. . . Lips, K. (2008). De standaardvraag voorbij: Narratief onderzoek naar vraagpatronen. Nijmegen: Hogeschool van Arnhem en Nijmegen.

PICO

P  = 

 I  = 

C = 

O = 

PICO

Geeft reiniging met leidingwater van niet-gecompliceerde, acute verwondingen (huidlaesies) meer of minder wondinfecties dan reiniging van deze wonden met een steriele isotone zoutoplossing (NaCl 0,9%) bij personen?

Waar vind je evidence/bewijs?

• Richtlijnen (oncoline, VenVN, richtlijnendatabase)
• Databanken (Cinahl, INVERT,  pubmed, Cochrane)
• Nederlandse websites (RIVM,  NAZ, loket gezond leven, CBS statline, NIVEL)
• Protocollen (vilans, instelling)
• Vakbladen (Nursing, TvZ, Nurse academy) 

Waarom is EBP van invloed op de kwaliteit van zorg?