§5.1 Handel & nijverheid

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo t
• Leerjaar 1

Programma 

1. Voorkennis: Meerkeuze & open                                                                      (15 min)

2. Introductie: Amsterdam als wereldstad                                                    (5 min)

3. Aan de slag met leerdoel 9 & 10                                                                    (20 min)

4. Testvraag 9 & 10                                                                                                    (10 min) 

Een republiek uit de zeventiende eeuw wordt bestuurd door:

1. Een koning.
2. Zonder koning, door een groep rijke mannen.
3. Met een koning in samenwerking met een groep rijke mannen.
4. Zonder koning, met een minister-president.

Welke eeuwen passen H5. De Republiek, een bijzonder land.

1. De 14e & 15e eeuw
2. De 15e eeuw & 16e eeuw
3. De 16e eeuw & 17e eeuw
4. Alleen de 17e eeuw

H5. De Republiek een bijzonder land

• 1500-1600: zestiende eeuw 
• 1600-1700: zeventiende eeuw 
• Republiek = land zonder koning, bestuurd door rijke mannen. Voor 1581 hoorde Nederland bij Spanje! 
• Nederlanden. 

Welke eeuwen passen H5. De Republiek, een bijzonder land.

1. 1600-1700
2. 1500-1600 1600-1700
3. 1400-1500 1500-1600
4. 1500-1600

- Testvraag leerdoel 8 -
a) Noem twee oorzaken waarom handel en nijverheid toenam in de
Republiek! Gebruik de bronnen als hint! (Lees het onderschrift)

Kijk een video over Maarten Luther. 

Lezen blz. 79 en 81. 

8. Ik kan aan de hand van twee oorzaken uitleggen waarom de handel en nijverheid opbloeide in de Republiek.

• De eerste oorzaak is: de handel in graan met het Oostzeegebied. Hier verdiende de Republiek heel goed aan. 
• Tweede oorzaak is: de val van Antwerpen in 1584. Amsterdam nam de rol als handelscentrum over! 

H5. De Republiek een bijzonder land

9. Ik kan uitleggen wat de begrippen stapelmarkt en handelskapitalisme beteken. (blz. 79) 

10. Ik kan twee oorzaken uitleggen voor de bevolkingsgroei(?) in Holland en Zeeland tijdens de zeventiende eeuw. (blz. 81) 

Klaar? 

Extra oefenen: 

- 6 t/m 9. (herhaling leerdoel 9 & 10) 

Wat moeilijker? 

Onderzoek naar de gouden eeuw op blz. 116. (Opdracht 1 t/m 3) 

• Stapelmarkt:  Kooplieden sloegen hun handelswaar op in pakhuizen (stapelen) en verkochten deze door als ze er een hogere prijs voor konden krijgen.
•  Handelskapitalisme: Met dit geld (kapitaal) wat verdiend werd met handel. Kochten ze weer nieuwe handel en verdiende nog meer geld. 

9. Ik kan uitleggen wat de begrippen stapelmarkt en handelskapitalisme betekenen. (blz. 79) 

• Eerste oorzaak: groeiende handel in Oostzeegebeid. (kochten graan & hout in)
• Tweede oorzaak: verovering van Antwerpen 1585 door Spanjaarden. Hierdoor nam vluchtten handelaren & ambachtslieden naar Amsterdam  

10. Ik kan twee oorzaken uitleggen de economische bloei in Holland en Zeeland tijdens de zeventiende eeuw. (blz. 81) 

Programma 

1. Voorkennis: Meerkeuze & open                                                                                                                  (10 min)

2. Bespreken leerdoel 11. & 12. (V.O.C. & W.I.C.)                                                                                         (10 min)

3. Aan de slag met leerdoel 13 (verdraagzaamheid & tolerantie)                                                   (20 min)

4. Bespreken leerdoel 13  (verdraagzaamheid & tolerantie)                                                             (10 min) 

- 2e lesuur -

5. Test-vraag leerdoel 13                                                                                                                                    (10 min) 

6. Introductie: driehoekshandel                                                                                                                    (10 min) 

7. Aan de slag net leerdoel 14 & 15 driehoekshandel                                                                           (20 min)  

8. Bespreken en test-vraag                                                                                                                              (10 min)

Bekijk de bron.
a. Leg uit waarom het begrip stapelmarkt (leerdoel 9) past bij deze bron.
b. Leg in je eigen woorden uit wat handelskapitalisme betekent. (leerdoel 10)

Klaar? Laptop half dicht en stillezen blz. 81 - nieuwkomers in de 17e eeuw.

Wat is een stapelmarkt?

1. Plek waar goederen opgeslagen werden en weer werden doorverkocht.
2. De naam van één van de markten in Amsterdam.
3. Een economische term waarmee een bepaald soort handel bedoeld wordt.
4. Een markt waar goederen heel hoog worden opgestapeld.

Wat is handelskapitalisme?

1. Goederen opslaan in pakhuizen
2. Een vorm van economie waarin het meeste geld wordt verdiend in de handel
3. Een economie die zich door de hele wereld uitspreekt
4. De handel tussen Europa, West- Afrika en Amerika

• Stapelmarkt:  Kooplieden sloegen hun handelswaar op in pakhuizen (stapelen) en verkochten deze door als ze er een hogere prijs voor konden krijgen.
•  Handelskapitalisme: Met dit geld (kapitaal) wat verdiend werd met handel. Kochten ze weer nieuwe handel en verdiende nog meer geld. 

9. Ik kan uitleggen wat de begrippen stapelmarkt en handelskapitalisme betekenen. (blz. 79) 

5.2 Handel in de Oost- en West

11. Ik kan uitleggen waar V.O.C. en W.I.C voorstaan aan waar deze bedrijven in de wereld actief waren. (85/86)

12. Ik kan uitleggen welke twee bijzondere kenmerken de V.O.C. en W.I.C. hadden. (85/86)

11. Ik kan uitleggen waar V.O.C. en W.I.C voorstaan aan waar deze bedrijven in de wereld actief waren. (85/86)

V.O.C.: Verenigde Oost-Indische compagnie 

• Wanneer? Opgericht in 1602. 
• Waar? Actief in Azië. 
• Wat? Had een monopolie op handel in specerijen. (peper, nootmuskaat) Dat betekent: als het enige recht hebben om daar handel te mogen drijven.  

W.I.C: West-Indische compagnie

• Wanneer? Opgericht in 1621.
• Waar? West-Indië (de Amerika's) 
• Wat? Kaapvaart (Spaanse schepen + hun buit inpikken) & handel in specerijen. 

12. Ik kan uitleggen welke twee bijzondere kenmerken de V.O.C. en W.I.C. hadden. (85/86)

Twee bijzondere kenmerken de V.O.C. en W.I.C.: 

• Ten eerste: iedereen die geld investeerde in de bedrijven deelde in de winst. 
• Ten tweede beide hadden speciale rechten: monopolie, forten bouwen en oorlog mogen voeren.  
• Andere Europese landen handelden ook over de hele wereld. Dit noem je een wereldeconomie. 

13. Ik kan uitleggen door welke twee oorzaken de bevolkingsgroei in Holland en Zeeland toenam.

Stap 1. Lees 81. - Nieuwkomers in de 17e eeuw.

Stap 2. 

Geef twee oorzaken voor de bevolkingsgroei & leg uit wat de begrippen verdraagzaamheid & migratie betekenen.

Klaar?

Keuzeopdrachten 

Extra oefenen: opdracht 9 t/m 11 op blz. 82. 

Of 

Vredieping: lezen schelden in de zeventiende eeuw & bekijk de aanleg van de grachtengordel. 

13. Ik kan uitleggen door welke twee oorzaken de bevolkingsgroei in Holland en Zeeland toenam.

• Eerste oorzaak bevolkingsgroei: veel mensen uit andere gebieden trokken naar deze plekken om te werken. 
• Tweede oorzaak bevolkingsgroei: komst van vluchtelingen (vanwege hun geloof) 

• De Republiek was meer verdraagzaam: acceptie van anders gelovigen. 
• Migratie betekent: verhuizen naar ander land. 

Wat is verdraagzaamheid?

1. Het voor elkaar zorgen in voorspoed en tegensped
2. Het accepteren van mensen met een andere mening
3. Zorgen dat slaven levend aankomen in Amerika.
4. Een Calvinistische opvatting van hoe een goed Christen moet leven

Wat was een reden voor de migratie door Nederlanders naar Holland?

1. Vluchtten vanwege geloof
2. Landbouw in Holland
3. Werk zoeken in Holland
4. Vechten in het Hollandse leger

5.2 Handel in de Oost- en West

13. Ik kan uitleggen hoe de driehoekshandel werkte door: 

Lees blz. 88 &  90.

- uit te leggen uit welke  drie handelsgebieden deze handel bestond. 

- welke drie handelsproducten per gebied werden verhandeld. 

Klaar?

Keuzeopdracht

Extra oefenen: opdracht 7 t/m 8 op blz. 89. 

Of 

Verdieping: kijken toevluchtsord voor tot slaaf gemaakte vrouw in Amsterdam. 

13. Ik kan uitleggen hoe de driehoekshandel werkte door: 

Drie handelsgebieden: 

1. West-Afrika 
2. Amerika 
3. Europa 

 Drie handelsproducten per gebied werden verhandeld. 

• Van Europa naar West-Afrika: Europeanen kochten mensen in Afrika in ruil voor wapens, alcohol en koperen voorwerpen
• In Amerika werden deze slaven verkocht aan plantage-eigenaren. 
• Opbrengsten van plantages zoals rietsuiker en tabak gingen terug naar Europa. 

Klaar?

Keuzeopdrachten 

Extra oefenen: opdracht 7 t/m 8 op blz. 89. 

Of 

Vredieping: kijken toevluchtsord voor tot slaaf gemaakte vrouw in Amsterdam. 

Maak de juiste combinaties
Doe het zo: A = 1..

a) Bekijk de bron. Leg uit aan de hand van twee onderdelen uit de bron uit hoe jij kunt zien dat de architecten goed hebben gekeken naar Grieks-Romeinse bouwkunst. (2pt.)

b) Leg uit hoe de Middeleeuwers over het leven nadachten én leg uit hoe rijke Italianen uit de Renaissance over het leven nadachten. (2pt.)

Klaar?

Doe jouw laptop dicht en maak herhaalopdracht  14a) op blz. 25 (leerwerkboek B)