Les 4 H4 Cognitieve psychologie

• Godsdienst
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Cognitieve psychologie

Hoofdstuk 4 Over wondere feiten

VWO 5

2024-2025

Wat zegt het behaviorisme over de vraag "Wie is de mens?"

Huiswerk

Nog vragen hierover?

Lesdoelen

Je kunt....

• uitleggen wat cognitieve psychologie inhoudt
• herkennen hoe onze gedachten, interpretaties en verwachtingen ons gedrag beïnvloeden
• het verschil uitleggen tussen behaviorisme en cognitieve psychologie
• reflecteren op je eigen denkpatronen

Ben jij wie je bent door wat je denkt - of door wat je doet?

ons denken vormt onze menselijkheid

cognitieve psychologie

• Rond WOII: ontstaan van kunstmatige intelligentie, eerst computer
• processen in de hersenen: mentale processen
• hoe werken cognitieve functies
• verder ontwikkelt
• Wij zijn ons brein

Cognitieve psychologie focust op mentale processen: waarnemen, denken, herinneren, probleemoplossen, overtuigingen.

Bekende begrippen: schema’s, denkfouten, selectieve aandacht, interne representaties.

Cognitieve psychologie

Wat zie je?

Cognitieve psychologie

Wat zie je?

Waarom herinner je je sommige dingen verkeerd?

Valse herinneringen (false memories):

Voorbeeld: Je herinnert je dat je vroeger met je ouders naar Frankrijk ging, maar eigenlijk was het Duitsland.

→ Door foto's, verhalen of suggesties pas je je herinnering aan.

👉 Geheugen is reconstructief, geen videorecorder.

2. De Mandela-effect:

Voorbeeld: Veel mensen denken dat het mannetje van Monopoly een monocle draagt – maar dat is niet zo.

→ Het brein vult dingen aan op basis van verwachting of associatie.

Waarom maken mensen soms irrationele keuzes?

1. Verliesaversie (loss aversion):

Voorbeeld: Je hebt €100 gewonnen in een spel. Nu moet je kiezen:

A) je houdt €50

B) je gokt – 50% kans op €100, 50% kans op niets.

→ Veel mensen kiezen A, ook al is het wiskundig gelijk.

👉 Mensen haten verliezen meer dan ze houden van winnen.

2. Confirmation bias:

Voorbeeld: Je denkt dat meisjes slechter zijn in wiskunde. Je onthoudt vooral de keren dat dat lijkt te kloppen en negeert de uitzonderingen.

👉 Je brein zoekt bevestiging van je bestaande overtuiging.

3. Framing-effect:

Voorbeeld: "90% overleeft de operatie" klinkt beter dan "10% sterft", hoewel het hetzelfde is.

👉 De manier waarop informatie gepresenteerd wordt beïnvloedt je keuze.

In tweetallen "Wat denk jij?"

1. Je denkt dat mensen met tattoos vaker agressief zijn. Op een feest zie je iemand met een tattoo ruzie maken.
2. Je hoort vaak over vliegtuigongelukken in het nieuws. Je moet nu zelf vliegen. Hoe veilig voelt dat?
3. Je ziet een dure jas van E400, maar daarna eentje van E200. Denk je dat die tweede jas een goede deal is?
4. Een docent is altijd vriendelijk en goed gekleed. Denk je dat hij ook een goede lesgever is? 
5. Je krijgt 10 complimenten op een presentatie en 1 kritische opmerking. Waar denk je het meest aan?

1. confirmation bias

2. availability bias

3. verankering

4. halo-effect

5. negativiteitsbias

Cognitieve psychologie

• We vormen mentale schema's 
• zodat we snel reageren, maar...
• vooroordelen en misverstanden
• Kun je dit veranderen?

Voorbeeld: Stereotypen of vaste ideeën over "mensen die X doen", of over jezelf (“Ik ben niet goed in wiskunde”).

Opdracht "Mijn denken over mezelf"

1. Ga naar Teams
2. Doe de quiz

Wat is het verschil tussen cognitieve psychologie en behaviorisme?

Als ons denken ons gedrag bepaalt ..... zijn we dan nog vrij?