H 5.3

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

§5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Middeleeuwse samenleving

Lesdoelen

aan het einde van de les weet je;

- waardoor boeren in de landbouwsamenleving halfvrij waren.

- hoe de landbouw was georganiseerd.

- welke sociale verhoudingen er waren.

- welke handel er was.

Filmpje

Zelfvoorzienend leven

Zelfvoorzienend

In de middeleeuwen was bijna iedereen zelfvoorzienend

Dit betekent dat als je iets nodig hebt, je het zelf maakt

Brood bak je, kleding weef je, huizen bouw je, bier brouw je etc.

Hierdoor kwamen mensen weinig buiten hun domein

Weinig handel

Mensen moesten zelfvoorzienend zijn, want er was weinig handel

In de tijd van de Romeinen was het veilig en makkelijk om te reizen

Maar in de middeleeuwen was het gevaarlijk en lastig

Als er werd gehandeld was het vaak ruilhandel

- Er waren veel rovers

- De wegen werden niet onderhouden

- In ieder gebied waren andere regels

- Soms wilde de heer betaald voordat je het gebied in mocht (tol)

Dit betekent dat je niet iets kocht met geld, maar door iets te ruilen (bijvoorbeeld wijn in ruil voor schoenen)

Hofstelsel

Theorie

Domein: landgoed van de heer of klooster waaraan horigen zijn gebonden. 

Vroonland: Deel van het domein waar de heer woont.

Hofstelsel: Systeem waarbij ene deel van domein door de heer wordt gebruikt en het andere wordt geleend aan horige boeren.

Leven op een domein

• Om op de grond van de heer te kunnen wonen, moest je pacht betalen: een deel van de oogst
• De horigen waren ook verplicht om herendiensten, klusjes, te doen
• Het belangrijkste gebouw was het hof: daar woonde de heer en de rentmeester

Wie woonde waar op het domein?

Maak de juiste combinaties

Krijgen bescherming van de heer

Economisch systeem: zelf-voorzienend

belangrijkste gebouwen

de eigenaar van een domein

alle grond, met boerderijen en bos

het domein

het hofstelsel

Het hof

de heer of klooster

horigen

De middeleeuwse samenleving was opgedeeld in drie standen met elk hun eigen rechten (privileges) en plichten

Stand: is een groep waar                                                         je in geboren wordt

1. Eerste stand: geestelijkheid

Voorrecht/privileges

• Hoeven geen belasting te betalen
• Kunnen als enige lezen en schrijven

Plicht:

• Bidden

2. Tweede stand: adel

Privileges (Heerlijke rechten)

• Hoeven geen belasting te betalen
• Rechtspraak
• Jachtrecht
• Molenrecht

Plicht:

• Vechten

3. Derde stand: boeren

Privilege:

• Recht op bescherming, hoeven niet te vechten

Plicht:

• Werken

Filmpje

Hoe de drie groepen verdeeld waren

De standenmaatschappij: koppel de juiste stand én de juiste taak aan de afbeelding. 

Geestelijkheid

Boeren

Adel

werken

bidden

beschermen

Sleep de kenmerken naar de juiste standen

Eerste stand

Tweede stand

Derde stand

De geestelijken

De adel

De boeren

Moest vechten

Moest werken

Moest bidden

Welke groep zie je hier afgebeeld?

1. Geestelijken
2. Boeren en burgers
3. Adel
4. Horigen

Welke groep is er hier afgebeeld?

1. Geestelijken
2. Boeren en burgers
3. Adel
4. Horigen

Kijk de opdr. na.

Kijk de opdr. na.