Plaatranden en bewegingen

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• vmbo, mavo
• Leerjaar 3,4

Plaatranden en bewegingen

Platentektoniek en Vulkanisme

• Je kunt uitleggen wat er gebeurt als spanning in de aardkorst plots vrijkomt en hoe dat leidt tot een aardbeving
  
• Je kunt beschrijven wat het hypocentrum en epicentrum zijn en hoe de schaal van Richter wordt gebruikt om bevingen te meten
  
• Je kunt benoemen wat een zeebeving is en hoe een tsunami ontstaat uit de verschuiving van de zeebodem.

Leerdoelen

Herhaling!

Hoe kunnen platen bewegen?

Hoe kunnen platen bewegen?

Platentektoniek = de theorie die de bewegingen van de platen verklaart

Endogene krachten: van binnenuit de aarde (endo = binnen)

Oude theorie:

• Convectiestromen
• Heet gesteente stijgt richting de korst en zakt naar beneden als het afkoelt
• Aardplaten bewegen

Herhaling!

Herhaling!

Plaatbewegingen

In welke drie richtingen bewegen de aardplaten?

1. Uit elkaar
2. Naar elkaar toe
3. Langs elkaar

Plaatbewegingen

Divergente plaatbeweging: platen bewegen uit elkaar

• Denk aan divorce
  

Convergente plaatbeweging: platen bewegen naar elkaar toe

• Denk aan conferentie
  

Transforme plaatbeweging: platen bewegen langs elkaar

Divergente beweging

Divergente beweging

Divergente beweging

Divergente beweging

Divergente beweging:

De platen bewegen uit elkaar

In de mantel stijgt heet magma op

• Aardkorst scheurt en wordt omhoog geduwd
• Mid-oceanische rug: gebergte in oceaan
• Lava koelt af en er ontstaat nieuwe (oceanische) aardkorst

Aantekening!

Convergente beweging

Convergente beweging

Convergente beweging:

De platen bewegen naar elkaar toe

Subductie: wegduiken van aardplaten

De zwaarste aardplaat duikt in de mantel

Drie variaties mogelijk:

1. Oceanisch duikt onder continentaal
2. Oceanisch duikt onder oceanisch
3. Continentaal botst met continentaal

Aantekening!

Convergente beweging

Gevolgen van convergentie:

• Gebergtevorming (opheffing)
• Aardbevingen

Subductie:

• Diepzeetroggen
• Vulkanen

In de volgende paragrafen leren we over het ontstaan van aardbevingen en vulkanen

Transforme beweging

Transforme beweging:

De platen bewegen langs elkaar

• Hierbij kunnen aardbevingen ontstaan
  

Aantekening!

Hoe kunnen platen bewegen?

Nieuwe aardkorst (basalt) ontstaat bij een mid-oceanische rug

Zwaartekracht duwt de plaat van de mid-oceanische rug vandaan (= ridge push)

Hoe kunnen platen bewegen?

Vlak bij de mid-oceanische rug is aardplaat heet

Een oude afgekoelde plaat kan zo zwaar worden dat hij gaat zinken bij botsing (= subductie)

Naarmate de plaat verder beweegt koelt deze af en wordt zwaarder

De duikende plaat trekt daarbij de rest van de plaat de mantel in (= slab pull)

Hoe kunnen platen bewegen?

Ridge push

• Magma komt omhoog en tilt plaat op
• De plaat glijdt naar beneden (duwkracht)

Aantekening!

Slab pull

• De aardplaat duikt onder (subductie)
  
• De zwaartekracht trekt de plaat naar beneden (trekkracht)

Opdrachten

Maken in Learnbeat:

Plaatranden en bewegingen

• Theorie
• Aantekeningen
• Opdrachten
• +Opdrachten
• GeoBeat
• Zoek het Uit!
• Check

Aan de slag!

Plaatranden en bewegingen

Platentektoniek en Vulkanisme

• Je kunt uitleggen wat convergentie, divergentie en transforme bewegingen zijn
  
• Je kunt aangeven hoe bij divergentie nieuwe aardkorst ontstaat.
• Je kunt beschrijven wat subductie is
• Je kunt benoemen hoe processen als ridge push en slab pull bijdragen aan de beweging van platen

Leerdoelen

GeoCrew

Opdrachten

Maken in Learnbeat:

Plaatranden en bewegingen

• Theorie
• Aantekeningen
• Opdrachten
• +Opdrachten
• GeoBeat
• Zoek het Uit!
• Check

Aan de slag!

Opdrachten

Ontdek de wereld op jouw manier

Meer informatie en materiaal:

https://geostap.nl/

GeoStap