Wervelfractuur en vista kraag

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Wervelfractuur 

en

Vista kraag

Doel van de les

Aan het einde van de les kan de student vertellen wat:

- de functie van de wervelkolom is

- wat een wervelfractuur is

- wat  de gevolgen zijn van een wervelfractuur

- welke behandelingen er zijn voor een wervelfractuur

Wervelkolom 

• Loopt van schedel tot staartbeen
  
• Bestaat uit 24 wervels
  
• Tussen de wervels zitten tussenwervelschijven
• In elk wervel zit ook weer een gat.                                                       Samen vormen ze het wervelkanaal daar                                    loopt het ruggenmerg door.

Halswervels - cervicale wervels

• 7 halswervels
  
• 1e atlas
  
• 2e draaier - axis.

Borstwervels - thoracale wervels

• 12 borstwervels
  
• Aanhechtplaats voor de ribben.

Lendewervels 

• 5 lendenwervels
  
• Grootste en zwaarste wervels.

Sacrale werverls

bestaande uit vijf vergroeide wervels (S1-S5), 

vormen samen het heiligbeen 

en spelen een cruciale rol in de 

verbinding tussen de wervelkolom 

en het bekken.
Staartbotje ( coccyx)

Anatomie wervels

Onze wervelkolom:

• Zorgt voor stabiliteit van het lichaam
• Beschermt het ruggenmerg
• Bevat tussenwervelschijven, die zorgen
    voor flexibiliteit en bescherming tegen stoten

Voordat je de klachten van een HNP kunt begrijpen, zal je de anatomie van de wervelkolom moeten kennen.

In de wervelkolom treffen we van boven naar beneden de volgende wervels aan.

• In de nek vinden we de zeven nekwervels. De bovenste draagt de schedel en heet de atlas. De tweede heet de draaier (Axis), omdat deze wervel een spil heeft waaromheen de atlas, en dus ook het hoofd, draait. De halswervelkolom is erg beweeglijk. We kunnen ons hoofd alle kanten op bewegen.
• Na de hals volgen de twaalf borstwervels. Aan deze wervels zitten de twaalf ribben vast. De borstwervelkolom is daardoor veel minder beweeglijk.
• Dan volgen de vijf lendenwervels. Deze wervels zijn groot en stevig en laten ook weer veel beweging toe.
• Nog verder naar onderen zijn er geen aparte wervels meer, maar zijn vijf wervels vergroeid tot het heiligbeen. Het heiligbeen vormt een onderdeel van het bekken.
• Ten slotte komen we bij de staartbeenwervels, die vergroeid zijn tot het staartbeentje (het stuitje).

Wervelboog: Heeft uitsteeksels waar banden en spieren zich aan kunnen hechten. Vormt samen met wervellichaam kanaal voor wervelzenuwen. 

Gele ligamenten: Elastische verbinding tussen wervels. 
Tussenwervelgat: Gat tussen 2 wervels in. Vanuit hier kunnen zenuwen de wervelkolom verlaten. 

Ruggemerg

De grijze stof heeft als functie het verwerken van informatie, terwijl de witte stof de communicatie tussen de zenuwcellen verzorgt.

Ruggenmerg in wervels

Zoals je ziet wordt het ruggenmerg beschermd door de ruggenwervel. Vanuit openingen in die wervel lopen zenuwen naar verschillende lichaamsdelen.

Wervelletsels 

Letsel aan de wervels (cervicaal, thoracaal en lumbaal) 
24 wervels tussen schedel en bekken 

Beschadiging ruggenmerg --> dwarsleasie 

Voorbeelden: 

• Whiplash, beschadiging van de banden, spieren of botten
   in de nek.
• Wervelfractuur, stabiel of instabiel --> een breuk in één van
   de wervels.
• Dwarsleasie 

Wervelletsel vs Neurotrauma

- Wervelletsel of neurotrauma. 

 

- Letsel door ongeval aan de wervels: Wervelletsel. 

- Beschadiging van zenuwweefsel via schedel o.i.d.: Neurotrauma. 

 

VB: Wervelletsel 

- Whiplash 

- Wervelfractuur > Dwarslaesie 

Wervelfractuur 

Breuk in een wervel:

• Stabiel; paar dgn platte bedrust, fysio, korset, kraag, pijnstilling
• Instabiel; operatie of 4-6 wkn bedrust

Boomstamverpleging

• Log roll
  

Draaien van een patiënt met
een instabiele wervelfractuur

Instabiel; spondylodese

Spondylodese

Wat is het?

Spondylodese is een operatie die wordt uitgevoerd bij bepaalde afwijkingen aan de wervelkolom. Bij de operatie worden 2 of meerdere wervels aan elkaar vastgezet, dit om te zorgen voor stevigheid in de rug. 

Waarom?

- Breuk in de rug

- Eerdere operatie aan de rug

- Slijtage aan de wervels

- Tumor of ontsteking op de wervels

- Ook wordt de behandeling uitgevoerd bij scoliose. Hierbij staat de wervelkolom gebogen. Het vastzetten van die wervels zorgt ervoor dat de rug recht gezet wordt.

Laminectomie

Wat is het?
Operatie die wordt uitgevoerd bij stenose. Door slijtage is daarbij het wervelkanaal vernauwd. Bij laminectomie zorgen ze voor ruimte in het knaal. Daarbij worden 1 of meerdere wervelbogen verwijderd, vervolgens ook de gele ligmenten. Die gele ligmenten zijn vaak verdikt bij slijtage, wat ook voor vernauwing zorgt. Daarna wordt er naar het ruggenmerg gekeken of alles vrij ligt. Hier is soms ook nog een hernia te zien, deze wordt dan ook gelijk verwijderd. Mocht de ruimte dan nog te klein zijn, worden de tussenwervelgaten ook weleens groter gemaakt. Laminectomie duurt ongeveer 60 minuten.

Wervelboog: Heeft uitsteeksels waar banden en spieren zich aan kunnen hechten. Vormt samen met wervellichaam kanaal voor wervelzenuwen. 

Gele ligamenten: Elastische verbinding tussen wervels. 
Tussenwervelgat: Gat tussen 2 wervels in. Vanuit hier kunnen zenuwen de wervelkolom verlaten. 

Instabiel (zonder operatie)

Stabiel

Oefenen!

Dwarslaesie

Onderbreking van het ruggenmerg. 

Vaak door een ongeval waarbij de rug breekt. Wervelfractuur geneest wel weer. Het ruggenmerg kan ook ‘breken’ dit geneest niet meer. 

Komt vooral voor bij de beweeglijkste delen van de wervelkolom, 

- nek (hoge dwarslaesie)  

- lenden (lage dwarslaesie).

Symptomen dwarslaesie

Uitval motoriek	Incontinetntie	Huid stoornissen	Problemen AH	Verstoorde temp regulatie
Uitval gevoel	Spasmen	Seksuele stoornissen	Zenuwpijn	Ontregelde bloeddruk

Niet alle dwarslaesies geven dezelfde symptomen, omdat de symptomen afhankelijk zijn van waar de beschadiging in het ruggenmerg zit en of het een complete of incomplete dwarslaesie is. Sommige symptomen gelden wel voor iedere dwarslaesie, zoals verlamming van lichaamsdelen. Hoe hoger de dwarslaesie zit, hoe meer uitvalsverschijnselen er zullen zijn. De meest voorkomende algemene symptomen zijn:

Uitval van de motoriek onder het niveau van de laesie; niet meer kunnen bewegen. Doordat de afdalende motorische zenuwbanen in het ruggenmerg worden onderbroken, kan het signaal vanuit de hersenen de spieren niet meer bereiken. De spieren verlammen, spiermassa wordt afgebouwd en spierkracht gaat verloren. Tevens zijn spastische bewegingen mogelijk.

Uitval van het gevoel onder het niveau van de laesie: door een onderbreking van de opstijgende structuren ontstaan stoornissen in de sensibiliteit. Er is geen gevoel meer voor pijn, temperatuur en druk en de lichaamstemperatuur wordt slecht gereguleerd.

Door de sensibiliteitsuitval voelen zorgvragers hun lichaam niet meer. Het gevoel voor de positie van ledematen gaat verloren. Transpireren is vaak een teken dat er ergens iets mis is. Pijn wordt dus niet of ergens anders in het lichaam gevoeld.

Incontinentie van urine en ontlasting; zorgvragers met een dwarslaesie hebben een verlies van de beheersing over de blaas- en darmspieren. Bij blaasproblemen zie je bij de lage dwarslaesies vaak een slappe blaas, er kan dan ongewild urineverlies optreden bij hoesten, persen of transfers (verhoogde buikdruk). Bij een hogere dwarslaesie zie je vaak een zogenoemde ‘reflexblaas’, de zorgvrager kan de urinelozing niet meer bewust beïnvloeden. Hij voelt de aandrang niet meer. Een reflexblaas kan samentrekken op onvoorspelbare momenten.

De darmproblemen kenmerken zich door geen of in mindere mate controle over de sluitspieren van de darmen. De zorgvrager voelt niet dat de darmen geleegd moeten worden.

Spasmen: er kan sprake zijn van ongecontroleerd samentrekken van de spieren.

Huidstoornissen: de huid is slecht doorbloed, droog en dun en kan daardoor gemakkelijk kapotgaan. Huid die eenmaal kapot is, geneest slecht.

Seksuele stoornissen; bij mannen komt een onbewuste erectie nogal eens voor, de zorgvrager is niet meer in staat om dit onder controle te houden. Ook is het mogelijk dat reflexen (de erectiereflex en de ejaculatiereflex) los van elkaar voorkomen: er is wel een erectie maar geen zaadlozing, of omgekeerd: er is een zaadlozing zonder erectie.

Ruim 90 % van de mannen met een complete dwarslaesie is steriel en dus niet in staat om kinderen te verwekken. De vrouw met een dwarslaesie is wel vruchtbaar en kan kinderen krijgen, al zal bij de bevalling, omdat de vrouw niet mee kan persen, vaak een tang of een vacuümextractie nodig zijn.

Een orgasme wordt bij zowel de man als de vrouw niet meer beleefd. Door de sensibiliteitsstoornis worden gevoelens niet meer waargenomen. Wel is het mogelijk een nieuwe erogene zone te ontdekken, een ander gedeelte van het lichaam dat de functie heeft overgenomen. Vaak is dit huidgedeelte het overgangsgebied tussen de gewone en de gestoorde sensibiliteit. Een orgasme kan nog wel op een andere manier ervaren worden als voorheen: zorgvragers met veel spasmen worden slap, zorgvragers met pijn worden even pijnvrij of spannen alle spieren met daarna totale ontspanning.

Een verstoorde temperatuurregulatie (bij een hoge laesie): geen temperatuurveranderingen (te warm of te koud) kunnen voelen, waardoor gemakkelijk onderkoeling of juist oververhitting kan ontstaan.

Een verminderde ademhaling (bij een hoge laesie): bij een hoge dwarslaesie zijn ook de rib- en buikspieren verlamd. Deze spieren worden onder meer gebruikt bij diep in- en uitademen en bij hoesten; het ademhalen gebeurt dan alleen door het middenrif. Als gewoon hoesten niet gaat, kan een opeenhoping ontstaan van slijm in de longen. Dit kan infectie geven.

Autonome dysregulatie: zorgvragers met een hoge dwarslaesie (boven thoracaal 6 of cervicale dwarslaesie) kunnen een plotselinge, heftige en levensbedreigende verhoging krijgen van hun bloeddruk. Dit staat bekend als een autonome dysregulatie en is een medische noodsituatie. Het is een overdreven reactie van het zenuwstelsel op een specifieke prikkel afkomstig vanuit het gebied onder de dwarslaesie. Er is een prikkel in het lichaam ontstaan die niet gevoeld wordt. Zo’n prikkel kan bijvoorbeeld een overvolle blaas of darm zijn. Deze prikkel veroorzaakt zenuwprikkels die naar het ruggenmerg gestuurd worden en waardoor er een reflex in gang gezet wordt, die de bloedvaten in de huid en onderbuik vernauwt. Omdat de huid en onderbuik veel bloedvaten bevatten, loopt de bloeddruk in het hele lichaam snel op. Verschijnselen die je hiervan kunt waarnemen zijn erg transpireren, rood verkleurde huid boven de laesie, toename van spasmen en plotselinge hoofdpijn. Vóór de dwarslaesie zouden de hersenen remmende signalen verzonden hebben om deze reflexreactie te beheersen.

Neuropathische pijn; zorgvragers met een dwarslaesie kunnen veel last hebben van neuropathische pijn (zenuwpijn).

wervelfractuur

Je wervels
zijn aangegeven met......

2

3

4

5

1. nummer 2
2. nummer 3
3. nummer 4
4. nummer 5

Wat zijn wervels?

1. Botten in je ruggengraat
2. Botten in je been
3. Harde wind
4. Een groep dieren

Hoe zijn de Wervels verbonden?

1. Naden
2. Vergroeid
3. Kraakbeen
4. Gewricht

Hoeveel wervels heeft de wervelkolom?

1. 33
2. 30
3. 32
4. 28

Een wervel bestaat uit een wervellichaam, wervelboog en uitsteeksels

1. Juist
2. Onjuist

lumbale wervels

Thoracale wervels

Cervicale wervels

cervicale wervels

thoracale wervels

lumbale wervels

sacrale wervels

caudale wervels

Halswervels

Borstwervels

Lendenwervels

Heiligbeenwervels

Staartwervels

Doel van de les

Aan het einde van de les kan de student vertellen wat:

- de functie van de wervelkolom is

- wat een wervelfractuur is

- wat  de gevolgen zijn van een wervelfractuur

- welke behandelingen er zijn voor een wervelfractuur

Zijn de doelen behaald?

Vragen?

VRAGEN?

Wat vond je van deze les?

😒🙁😐🙂😃