CLD Mhp Literatuurgeschiedenis V4

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Literatuurgeschiedenis 16e/17e eeuw

Karel ende Elegast

Welke eigenschappen van goed ridderschap komen naar voren in het verhaal van Karel ende Elegast?

Het eind van de Middeleeuwen

De stad ontstaat:

• Geld
• Overproductie
• Handel -> bewaking -> wapens -> macht
• Nieuwe literatuur
  Toneel (markten)
  Rederijkerskamers – gildes waar toneelstukken en gedichten werden gemaakt. 
• Van gemeenschap naar individu

Welke uitvinding kondigt het eind van de Middeleeuwen aan?

Probeer te verklaren waarom de uitvinding van de boekdrukkunst (ca. 1450) leidde tot het einde van de middeleeuwen.

We belanden in de Renaissance. Renaissance betekent 'wedergeboorte'. Wedergeboorte van wat?

1. van de Republiek der Nederlanden
2. van het Christelijke geloof
3. Van de kunst uit de Klassieke oudheid
4. van de wetenschap

Renaissance

Bouwkunst

Schilderkunst

Literatuur

• Translatio
• Imitatio
• Aemulatio

Sonnet 104 - Petrarca

Ik vind geen vrede en kan niet strijden

Ik hoop, ik vrees, ik gloei en ben van ijs

Ik zweef naar boven en val in mijn lijden

Ik bemin de wereld die ik zo misprijs.

Ik ben verlost en kan me niet bevrijden

Ik heb houvast en raak toch van de wijs

Ik voel me levend en gestorven, beide

Door een liefde die hel is alsook paradijs.

 Ik ben verblind, ik schreeuw en kan niet praten

Ik haat mezelf en houd van iedereen,

Ik roep om hulp en wil het leven laten,

Ik huil van vreugde , ik lach terwijl ik ween

Leven en dood, zij zullen mij niet baten

En dit, vrouwe, komt door u alleen.

Sonnet - Van der Noot

Waar wilt gij lopen, lief, waar wilt gij toch al lopen?

Gij vliedt van mij, schoon lief, eer gij weet wat ik meine.

Hoe wilt gij mij altijd d’een pijn op d’ander hopen?

Mijn liefde is schoon, lief, gestadig goed en reine.

Waarom vliedt gij van mij? Waar wilt gij toch al lopen?

Mijn liefde t’uwaards is gestadig goed en reine,

dies en wilt mij niet meer d’een pijn op d’ander hopen,

maar blijft staan, lief, vertoeft en verstaat wat ik meine.

Uw schoonheid zuiver maagd en uw goede manieren,

uw wijsheid, uw verstand en uw deugd goedertieren,

uw oogskens schoon en klaar, en uw rein eerbaar wezen,

uw zuiver blondig haar, uw wenkbrauwkens bij dezen,

behagen mij zo wel, dat ik tot alle tijên,

bij u wel wilde zijn, ’t waar’ in vreugd of in lijên.

Vraag voor de leerlingen: welke kenmerken van een sonnet zie je?

Het geloof - welke grote ontwikkeling deed zich in het geloof voor in de 16e en 17e eeuw?

Machtsstrijd tussen...

Machtsstrijd zowel politiek als religieus. Katholiek versus protestants, Philip versus Willem

Het embleem

Enorm populair in de Renaissance

Eigenlijk een beeldverhaal: de uitbeelding van een algemene waarheid of les

Bestond uit drie delen:

1. motto: de titel

2. pictura: de afbeelding

3. subscriptio: deuitleg

het embleem heeft overeenkomsten met de moderne meme. Ook voor de meme moet je de 'symboliek' bij de afbeelding weten; je moet achterliggende kennis hebben. 

Als je die kent, laat een meme je lachen, of leer je er soms zelfs wat van. De meme hier afgebeeld kan leiden tot een stukje zelfreflectie.

Het embleem

Doel: de betekenis doorgronden

Kan je de betekenis raden door alleen het motto en de pictura te bekijken?

Op glad ijs

Wat zie je op deze afbeelding? Welke symboliek herken je?

Wat betekent dit embleem, nu je ook de subscriptio hebt gelezen, denk je?

Op glad ijs

Cupido leert het spel dat Holland heeft gevonden,

Hij proeft te gaan op ’t ijs, hij heeft twee schaatsen aan.

Hij heeft twee ijzers scherp aan zijne voet gebonden,

Daar mede dat hij meijnt, op ’t water vast te staan.

Het ijs van zelfs is glad, de ijzers glad daartegen,

men valt zeer lichtlijk daarop of ook daarin.

Met vrijen gaat alzo: die niet en is te degen

geslepen op het werk, die duizelt in de min.

Wat betekent dit embleem denk je?

We gaan lezen!

bulkboek

Liefde en seks in de gouden eeuw

Wat verklaart het succes van de liefdesemblemen in de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden?

1. Het ging economisch goed, dus jongeren konden geld uitgeven.
2. De katholieke kerk werd minder belangrijk.
3. De emblemen waren een manier om de nieuwe moraal van deze tijd uit te dragen.
4. Alle antwoorden zijn goed.

Wat leren de embleembundels jou over het beeld van mannen en vrouwen in de liefde in de 17e eeuw?

Wat wordt bedoeld met dit embleem?
'd'ene hand wast d'andere'

Blader door het bulkboek 'liefde en seks in de gouden eeuw'. Welk embleem vind jij het beste passen in deze tijd? Vermeld motto en paginanummer.

18e eeuw

Kennis opwekken; waar denken leerlingen aan bij de 18e eeuw?

Een man ziet 4 wezens in het water liggen.
Wie moet hij redden?

1. Zijn vrouw
2. Zijn dienstmeid
3. Zijn paard
4. Zijn hond

Start van een verhaal

• De vrouw is oud en gebrekig; hij kan haar ook de hemel in helpen, al is een begrafenis wel duur.
•  De dienstmeid is mooi, lief en gewillig, als je het goed bekijkt liggen er misschien 5 wezens in het water.
• Het paard heeft veel geld gekost, is gehoorzaam en heeft veel prijzen gewonnen.
• De hond is altijd trouw en heeft dieven weggejaagd.

Een man ziet 4 wezens in het water liggen.
Wie moet hij redden?

1. Zijn vrouw
2. Zijn dienstmeid
3. Zijn paard
4. Zijn hond

De opkomst van de roman

1. reisverhalen

2. Inzicht geven in de 'zielenroerselen'van de figuren > brieven > briefroman