Verzorgingsstaat H1: Wat is een verzorgingsstaat VWO

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 5

Wat is een verzorgingsstaat

Wat gaan we vandaag doen?

Verschillende verzorgingsstaten

Wat is een verzorgingsstaat?

1.1 Nederland als verzorgingsstaat

Verzorgingsstaat: De overheid bemoeit zich actief met de welvaart en het welzijn van haar inwoners.

Welvaart: De mate waarin mensen over voldoende middelen beschikken om hun behoeften te vervullen. 

Welzijn: De mate waarin mensen tevreden zijn over hun lichamelijke en geestelijke gezondheid. 

Delen van risico's

Om een verzorgingsstaat te kunnen inrichten is solidariteit belangrijk. Mensen moeten bereid zijn kosten voor elkaar te dragen.

Solidariteit: Als er bereidheid is in een groep of samenleving om risico’s met elkaar te delen.

 

Collectiviteit

Bij een verzorgingsstaat heb je een collectief (gezamenlijk) belang:

• Je maakt gebruik van gezamenlijke voorzieningen (collectieve goederen).
  
• Als je iets overkomt ben je verzekerd.
• Collectieve voorzieningen kunnen ook leiden tot bewust passief gedrag. In dit geval spreken we van zogenaamde ‘free riders’.

Rechten en plichten

Nederland een sociale rechtsstaat. Dit betekent dat burgers sociale grondrechten hebben, zoals:

• voldoende werkgelegenheid (art. 19).
  
• bestaanszekerheid en spreiding van welvaart (art. 20).
  
• volksgezondheid (art. 21).
  
• voldoende woongelegenheid (art. 22).
  
• goed onderwijs (art. 23).
  

Functies van de verzorgingsstaat

De verzorgingsstaat zorgt voor welvaart en welzijn. Dit zie je terug in vier belangrijke functies:

Verzorgen.

Verzekeren.

Verheffen.

Verbinden.

Sociale zekerheidsstelsel: Verzekert mensen van een inkomen bij werkloosheid, ziekte, ouderdom of arbeidsongeschiktheid.

Rechten en plichten

Bij sociale grondrechten horen ook plichten. 

Denk aan:

• sollicitatieplicht.
  
• het betalen van belasting en premies.
  
• leerplicht.
  

Dilemma: 

Wanneer moeten mensen hun eigen problemen oplossen en wanneer moet de overheid helpen?

Wie is er verant-

woordelijk?

In een tabel

Overheid	Markt	Particulier initiatief
= sociaal democratische visie	= liberale visie	= conservatief/corporatistische visie (gebaseerd op het christendom)
Waarden: gelijkheid	Waarden: vrijheid en eigen verantwoordelijkheid	Waarden: naastenliefde en socialisatie
Voordelen: iedereen is gelijk en krijgt gelijke kansen Nadelen: duur (hoge collectieve lasten=belastingen), afhankelijkheid, free riders	Voordelen: keuzevrijheid en lage collectieve lasten Nadelen: ongelijkheid en exclusie	Voordelen: sociale cohesie wordt groter en kost de samenleving geen geld Nadelen: geen ondersteuning als mensen geen sociaal netwerk hebben. geen sprake van een wettelijke verplichting.
Voorbeeld: gratis kinderopvang, gratis school.	Voorbeeld: verschillende zorgverzekeraars waarbij je een verzekering kunt afsluiten.	Voorbeeld: mantelzorgers

Vrijheid of gelijkheid

Lees blz. 209 Gelijkheid: planeconomie tot en met vrijheid: vrijemarkteconomie

De planeconomie is is een niet houdbaar systeem?

eens

oneens

De liberale verzorgingsstaat

• Kenmerkend voor de Angelsaksische landen
• Een beperkte sociale zekerheid.
  
• Liberale waarden.
  
• Een goed ondernemingsklimaat: loonvorming bepaald door de markt en flexibele arbeidsmarkt.
• Lage collectieve lasten.
  
• Meer eigen verantwoordelijkheid voor zorg en onderwijs.

• Privéscholen en privéklinieken

De liberale verzorgingsstaat

• Kenmerkend voor de Angelsaksische landen
• Een beperkte sociale zekerheid.
  
• Liberale waarden.
  
• Een goed ondernemingsklimaat: loonvorming bepaald door de markt en flexibele arbeidsmarkt.
• Lage collectieve lasten.
  
• Meer eigen verantwoordelijkheid voor zorg en onderwijs.

• Privéscholen en privéklinieken

Wat is in dit systeem de belangrijkste waarde?

1. vrijheid
2. gelijkheid
3. gezondheid
4. aanzien

Een verplichte zorgverzekering past ............ in dit model

1. wel
2. niet

In de VS is steeds meer polarisatie

1. waar
2. niet waar

Sociaaldemocratische verzorgingsstaat:

• Kenmerkend voor Scandinavische landen.
  
• Flexibele arbeidsmarkt én een sterke sociale zekerheid.
  
• Hoge uitkeringen.
  
• Uitgebreide verlofregelingen voor ouders.
  
• Hoge collectieve lasten.
  

Het Scandinavische model is geëmancipeerder dan het Angelsaksische model

1. waar
2. niet waar
3. dat is gelijk

Conservatief- corporatistische verzorgingsstaat

• Mengeling van twee voorgaande modellen.
  
• Goede samenwerking tussen werknemers, werkgevers en de overheid.
  
• Sociale zekerheid is belangrijk.
  
• Werknemers worden goed beschermd.
  
• Gezinnen worden goed beschermd.
  

Nederland als buitenbeentje

• Tot 1960 duidelijk corporatistisch model.
  
• In jaren 70 sterke uitdijing verzorgingsstaat.
  
• Door hoge kosten onder druk komen te staan en vanaf jaren negentig inkrimping voorzieningen.
  
• Collectieve voorzieningen worden steeds meer geprivatiseerd.
  

Kenmerken modellen

Om welk model gaat het: mensen gaan ondanks Corona naar hun werk, want ze zijn niet verzekert

1. Sociaal democratische verzorgingsstaat
2. Liberale verzorgingsstaat
3. Conservatief-corporatistische verzorgingsstaat
4. Communistische model

In deze verzorgingsstaat is de rol van de overheid beperkt

1. conservatief-corporatistische verzorgingsstaat
2. Sociaal democratische verzorgingsstaat
3. Liberale verzorgingsstaat
4. Continentale verzorgingsstaat

In dit essay van Casper Thomas herken je verschillende typen verzorgingsstaat. Over welke verschuiving spreekt hij?

1. Een verschuiving van een sociaaldemocratische naar een corporatistische verzorgingsstaat.
2. Een verschuiving van een liberale naar een Scandinavische verzorgingsstaat.
3. Een verschuiving van een corporatistische naar een liberale verzorgingsstaat.
4. Een verschuiving van een Angelsaksische naar een sociaaldemocratische verzorgingsstaat.

Zelfstandig werken

Maak opdracht: 3, 5, 7, 8, 9, 11,

EINDE LES