Introductie / 1.1 Van jager-verzamelaars naar boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, huiswerk gemaakt.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we na de les of in de pauze
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

Lessonup:

• Bij het einde van de timer start de les.
• Login met je eigen naam.

Leerdoelen H1 - p1:

1. Je kunt kenmerken noemen van de levenswijze van jagers en verzamelaars.
2. Je kunt uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.
3. Je kunt uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde naar Europa.
4. Je kunt de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.

Hoe is de mens ontstaan?

1. Aliens
2. God
3. Oerknal
4. Dat weten we niet

Charles Darwin

• Evolutie theorie
  

• Schildpadden
  

Hoe zou Charles Darwin aan de hand van schildpadden hebben aangetoond dat evolutie bestaat?

Darwin stelt dat: "schildpadden zich moesten aanpassen aan de omgeving waardoor de lengte van hun nek toenam".

Is dit de correcte uitleg van 'evolutie'?

1. Ja
2. Nee

Wat houdt de evolutietheorie in?

1. Een langzame verandering aan de hand van de omgeving
2. Een snelle verandering doormiddel van een mutatie
3. Overleving van de sterkste
4. Een verandering doormiddel van uitvindingen

Wat is daadwerkelijk: 'evolutie'?

1. Een langzame aanpassing aan de omgeving
2. Overleving van de sterkste
3. Een mutatie
4. Een snelle verandering

Hoeveel mensen soorten bestaan er nog?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4>

Hoeveel mensen rassen bestaan er nu nog?

1. 1
2. 2
3. 3
4. 4>

Wat we tot nu toe weten...

2 miljoen jaar geleden: homo habilis (handige mens) loopt rond op aarde

1.8 miljoen jaar geleden: homo erectus (rechtop) loopt rond op 2 benen

200.000 jaar geleden: de homo sapiens verspreidden zich over de aarde

Jagers en verzamelaars

• Leefden als nomaden continue opzoek naar voedsel

• Kleine groepen

• Maakten gebruik van simpele werktuigen gemaakt van steen

• Steentijd (paleolithicum)
  

Carrying capacity; de draagkracht van een gebied. Als er te weinig voedselbronnen waren moest een groep verder trekken.

Verklaar: op welke manier heeft de carrying capacity invloed op de groepsgrootte

00:50

Het voedseloverschot had ook een ander gevolg, welke?

1. Er waren meer oorlogen om elkaars voedsel te stelen
2. Mensen werden een stuk dikker
3. Er werden meer kinderen geboren
4. Er kwamen nieuwe ziektes bij

00:17

Probeer te bedenken waarom juist op deze plek mensen als eerste overgingen op landbouw

1. Door de aanwezigheid van twee grote rivieren groeide hier genoeg voedsel
2. Hier leefden al voor duizenden jaren mensen zij hadden zich in die tijd verder ontwikkeld
3. Dit berust volledig op toeval
4. Door het warme en natte klimaat in dit gebied konden gewassen hier beter groeien

01:00

Verklaar de onderstaande zin:

"De komst van steden is dankzij de landbouw"

De Vruchtbare halvemaan

• Rond 12.000 v.chr landbouw in het Midden-Oosten aan de vruchtbare rivieren: Eufraat, Tigris en de Nijl

• Klimaatverandering: warm en nat gebied met dieren en planten in overvloed (gevolg: men hoeft niet te reizen)
  

• Door sterke bevolkingstoename, kouder klimaat en afname dieren, was men genoodzaakt een andere voedselbron te vinden
  

• Begin van akkerbouw en veeteelt
  

• De Neolithische revolutie (een grote verandering in korte tijd); landbouw revolutie
  

Bedenk waarom mensen in een kouder klimaat, langer vasthield aan het jagen en verzamelen.

Wanneer kwam de landbouw in Nederland?

Waarom duurde het circa 4000 jaar voordat de landbouw in Europa werd geïntroduceerd?

1. Mensen in Europa hadden simpelweg niet de kennis om over te gaan op landbouw
2. De groepen in Europa waren niet groot genoeg om over te gaan op landbouw
3. Door het koude klimaat in Europa was men genoodzaakt een nomadische bestaan te behouden
4. Er waren dieren in overvloed waardoor men niet over hoefde te gaan op landbouw

Nomadisch bestaan

(rondtrekken)

Sedentair bestaan

(vaste woonplaats)

Met de overgang naar een sedentair bestaan kwam ook een einde aan de prehistorie. Door welke ontdekking kwam dit?

1. Landbouw
2. Het schrift
3. IJzeren werktuigen
4. Gelaagde samenleving (koning, priesters, etc.)

Vooraf

Voor het einde van de timer, zorg je dat je klaar bent voor de les (dus niet pas als de timer voorbij is....)

Lessonup

• Gebruik je eigen naam (smiley/emoji mag)

• Gebruik elke keer dezelfde naam!

• We respecteren elkaar en elkaars spullen; we laten elkaar uitspreken en behandelen elkaar met respect.
• Je komt goed voorbereid naar de les; materiaal goed voor elkaar, ingelezen, huiswerk gemaakt.
• Eten, drinken of naar het toilet doen we na de les of in de pauze
• We gebruiken de laptop uitsluitend voor schooldoeleinden
  

Lessonup:

• Bij het einde van de timer start de les.
• Login met je eigen naam.

Ga jij dit jaar ook mee op uitwisseling / stedenreis / BSM-reis?

1. BSM!
2. Uitwisseling!
3. Stedenreis
4. Ik ga niet mee :(

Leerdoelen H1 - p1:

1. Je kunt kenmerken noemen van de levenswijze van jagers en verzamelaars.
2. Je kunt uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.
3. Je kunt uitleggen hoe en waardoor de landbouwrevolutie zich verspreidde naar Europa.
4. Je kunt de gevolgen van de landbouwrevolutie beschrijven en verklaren.

Leerdoelen H1:

1. Je kunt kenmerken noemen van de levenswijze van jagers en verzamelaars. 

Jagers en verzamelaars leefden als nomaden (mensen zonder vaste woonplaats). Vanuit tijdelijke onderkomens gingen zijop jacht en verzamelden zij planten, bessen en noten. Als het voedsel te schaars werd in een regio moesten deze groepen verdere trekken opzoek naar voedsel. De draagkracht van een gebied noemen we ook wel de carrying capacity. Klimaat

had een groot effect op deze groepen;

• Warm > meer vocht waardoor planten beter groeien, waardoor er meer dieren te vinden zijn.

• Koud > Minder planten, dus ook minder dieren.

Vooral de ijstijd had grote gevolgen voor deze groepen nomaden. Omdat deze jagers en verzamelaars niet konden schrijven, noemen we deze periode de prehistorie. De enige aanwijzingen die wij vinden van deze groepen zijn de voorwerpen die we vinden of de tekeningen die zij achterlaten. Grafgiften is één van de weinige indicatoren van sociale verschillen binnen deze groepen.

2. Je kunt uitleggen waar en waardoor de landbouwrevolutie ontstond.

Rond 20.000 v.chr werd het warmer in het Midden-Oosten

↓

Hierdoor groeiden er meer planten en waren er meer dieren

↓

Nomaden groepen hoefden waren niet meer genoodzaakt om rond te trekken (sedentair)

↓

Door de overvloed aan voedsel groeiden de groepen uit tot dorpen

↓

Rond 12.000 v.chr werd het klimaat kouder, waardoor voedsel schaars werd

↓

Uit noodzaak moesten de groepen opzoek naar voedsel en gingen proberen wilde graanzaden te planten

↓

Geleidelijk ging men geheel over op landouw

Dit proces noemen we de landbouwrevolutie.

Huiswerk

Lezen bladzijde: 14-16

Maken: 3, 4, 5