De wereld na de oorlog

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 3

De wereld na de oorlog

§ 4.1 Einde van de wereldrijken

De dekolonisatie van Indonesië

We zijn aanbeland in de tijd van Televisie en computer  (1950 - heden)

Nu

Jaar 1

1000

1500

1900

1700

Nederland en Nederlands-Indie

Dekolonisatie

Dekolonisatie

Dekolonisatie is het proces waarbij kolonies zelfstandig worden van een moederland. De term wordt vooral gebruikt voor het proces waarbij niet-Europese koloniën van Europese koloniale mogendheden onafhankelijk werden.

Dekolonisatie

• Kolonies van Europese landen werden na W.O. II onafhankelijk
• In sommige kolonies verliep dit vreedzaam, in andere met geweld

Voorbeelden in deze paragraaf: Indonesië, Marokko, Suriname en de Antillen

 

Oorzaken dekolonisatie:

1. Uitbuiting en onderdrukking ten tijde van het modern imperialisme 
2. Groeiend zelfbewustzijn van de inheemse elite  
3. Oude machthebbers zijn verzwakt door oorlog 
4. SU en VS zijn tegen kolonisatie 
5. Tweede Wereldoorlog laat zien dat:
   westerse machten te verslaan zijn
6. Koude Oorlog zorgt ervoor dat:
   VS en SU  bondgenoten zoeken

Tijdens de oorlogen

• Ook oorlog in de koloniën.
  
• Koloniale soldaten vechten mee voor hun overheerser.
  
• Na Tweede Wereldoorlog --> verzet in koloniën tegen het moederland.
  
• Onderwijs sleutel tot zelfstandigheid
  
• Gandhi --> India 
• Soekarno --> Indonesië
  
• Westerse ideeën --> Nationalisme = liefde voor eigen volk en   vaderland
  
• Verlangen naar eigen onafhankelijke staat.
  
• Verzet + geweld
  

In India, een Britse kolonie, leidde Mahatma Gandhi de onafhankelijkheidsstrijd van de nationalisten. Voor de nationalisten in Indonesië een groot voorbeeld voor hun strijd.

Opkomend nationalisme

• Sommige Indonesiërs gingen in Nederland studeren;
  

• en leren daar over vrijheid en democratie
  

• Gevolg: ontstaan nationalisme in Nederlands-Indië

• Let op: Ook in andere kolonies ontstaat nationalisme

Hoe gaat Nederland om met het opkomend nationalisme?

• Gematigde nationalisten mogen meepraten in de Volksraad (1918)

• Voorlopig geen onafhankelijkheid (“Duurt nog wel een paar honderd jaar.”)

• Volksraad stelt niet veel voor: mag alleen advies geven aan de regering
  

Gevolgen:

• Radicalisering: geen samenwerking meer met de Nederlanders

• (Gewapende) strijd voor onafhankelijkheid, bijvoorbeeld met een opstand

Reactie Nederland:

• Indonesische partijen worden verboden

• Indonesische leiders worden gevangen gezet: Soekarno en Hatta 

• Alleen gematigde groepen werden toegestaan

De Japanse bezetting

• Strijd tussen Nederland en Japan duurde   van januari-maart 1942

• Veel Nederlanders worden gevangen gezet in de interneringskampen (Jappenkampen)

• Indonesische leiders worden vrijgelaten en gaan met Japanners samenwerken

Jappenkampen

Interneringskampen in het door Japan bezette Nederlands-Indië

Leven in de Jappenkampen (1)

• Kampen voor zowel krijgsgevangenen als burgers; mannen en vrouwen

• Lijfstraffen

• Honger (bubur atji: "stijfselpap")

• Dwangarbeid (bijvoorbeeld werken aan de beruchte Dodenspoorlijn: Birmaspoorlijn)

Leven in de Jappenkampen (2)

• Slechte hygiëne en huisvesting
  

• Ziekte (dysentrie = zware diarree)

• Gedwongen prostitutie (Troostmeisjes)

• Ongeveer 25.000 Nederlanders zijn omgekomen in de Jappenkampen

Honger

Slechte hygiëne en huisvesting

Capitulatie van Japan 15 augustus 1945

Let op: deze foto is van 2 september 1945 

(officiële ondertekening)

Soekarno roept de onafhankelijk uit 17 augustus 1945

Waarom is dit mogelijk?

• Nederlanders zitten nog in de kampen

• Geen Nederlands leger in de buurt

• Japans leger moet toezicht houden op de orde

• Pedoema’s (nationalistische jongeren) beheersen de straten

Merdeka

Na WO2 wilde Indonesië geen Nederlandse kolonie meer zijn

Japan had bewezen dat Nederland niet oppermachtig was

De Indonesiërs wilden dekolonisatie van hun land

Ze wilden zelf hun land besturen en vrij zijn (Merdeka)

Proclamatie

Soekarno was een groot voorstander van dekolonisatie

In zijn toespraak riep hij de onafhankelijkheid uit

Na deze proclamatie werd hij gekozen als de eerste president

Hiermee ontstond de Republik Indonesia

Bersiap-periode (= Maleis voor "Pas op!")

• najaar 1945-voorjaar 1946

• Gezagsvacuüm: onduidelijk wie écht de macht heeft, daardoor kunnen pedoema's hun gang gaan (zonder dat er wordt ingegrepen)

• zeer gewelddadige periode met duizenden slachtoffers (vooral Nederlanders en pro-Nederlandse groepen)

En nu...?

• Engelsen zijn in de buurt, maar hebben geen zin in nieuwe oorlog: Nederland moet het zelf maar oplossen

• Nederland wil de onafhankelijke republiek Indonesië helemaal niet erkennen.

• Nederlander wil niet praten met Soekarno (een opstandeling)

Akkoord van Linggadjati

• Wapenstilstand

• Nederland erkent de Republiek Indonesië op Java, Sumatra en Madoera

• Oprichting Verenigde Staten van Indonesië (met Nederland): de koningin is staatshoofd

• 15 november 1946

Het Akkoord van Linggadjati mislukt

• Zowel Nederland als Indonesië zijn er eigenlijk niet gelukkig mee.

• Nederland past akkoord (via de Tweede Kamer) eenzijdig aan.

• In Indonesië laait het geweld weer op.

• Nederland zegt de overeenkomst op 20 juli 1947 op.

Politionele acties

Nederland accepteerde deze onafhankelijkheid niet

Nederland stuurde een leger om orde te herstellen

Dit werden politionele acties genoemd

Tijdens deze oorlog werden veel misdaden gepleegd

Nederland zag het namelijk als een soort van politietaak. Het was geen oorlog, maar het neerslaan van een opstand.

Filmpje

Hoe het eraan toeging tijdens de politionele acties

1e Politionele actie 

(juli 1947-januari 1948)

• Operatie Product (Agresi 1): herstellen van het Nederlandse gezag

• Bewuste keuze voor de naam 'politionele' actie en niet voor het woord 'militair', of 'oorlog'

• Militair een succes, politiek niet: Republiek bleef bestaan en er kwam veel kritiek uit het buitenland

2e Politionele actie 

(december 1948-januari 1949)

• Operatie Kraai (Agresi 2): vernietigen Republiek Indonesië en leiders gevangen nemen

• Nederland wilde snel afrekenen met onrust in Nederlands-Indië: kostte teveel geld

• Ook nu weer, militair gezien, een succes (let op: op grote schaal zijn oorlogsmisdaden begaan)

Indonesië onafhankelijk

Nederland kon de oorlog niet volhouden

Met name omdat de VS dreigden financiële hulp te stoppen

In 1949 werd Indonesië officieel onafhankelijk

27 december 1949

soevereiniteitsoverdracht

Republik Indonesia

• Relatie met Nederland blijft echter moeilijk: 
• Veel discussies over o.a.: de Molukken, mensenrechten en ontwikkelingshulp.

• Papoea Nieuw-Guinea (1969)
• Grote Indo-gemeenschap en Molukse gemeenschap in Nederland