Par. 5.1 Woonplaats en werkplaats

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo, havo
• Leerjaar 1

Leerdoelen opschrijven

5. Hoe werkten handelssteden samen?

Klaar? Leer de begrippen van par. 5.1 uit je hoofd, blz. 84
Zelfstandig en in stilte

1. Hoe ontstond in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving?

2. Hoe heeft de economie zich ontwikkeld?

3. Hoe werkten ambachtslieden samen?
4. Wat zijn feiten en meningen?

Studiewijzer

03/04 Par. 4.1 Leenheren en leenmannen

07/04 -

10/04 Par. 4.1 Leenheren en leenmannen

14/04 Par. 4.3 Machtige heren, halfvrije boeren

17/04 Par. 4.3 Machtige heren, halfvrije boeren

MEIVAKANTIE

08/05 -

12/05 Par. 4.3 Machtige heren, halfvrije boeren

15/05 SO par. 4.1 en 4.3

19/05 Par. 4.2 Europa wordt christelijk

22/05 Par. 4.2 Europa wordt christelijk

26/05 Par. 4.2 Europa wordt christelijk

Hemelvaartsdag

02/06 Par. 4.4 De opkomst van de Islam

TWT H4 en H5 par. 4.2, 4.4 en 5.1 + feiten en meningen

05/06 Par. 4.4 De opkomst van de Islam

10-12/06 Par. 5.1 Woonplaats en werkplaats

16-17/06 Par. 5.1 Woonplaats en werkplaats

19/06 Par. 5.1 Woonplaats en werkplaats

23/06 Herhalingsles

Vandaag

1. Uitleg par. 5.1

2. Opdrachten maken en bespreken

3. Leerdoelen beantwoorden en bespreken

4. Afsluiten

Tijd over? Filmpje kijken

Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

In het wit zie je een stadspoort. Ging je in de Middeleeuwen een stad binnen, dan moest je door de stadspoort. In veel steden werd een hoge en prachtig versierde kerk gebouwd. Op de achtergrond zie je de binnenkant van zo’n kerk.

Late Middeleeuwen

• Tijd van Steden en Staten (1000-1500)

• Het is 'veiliger' en 'rustiger'
• Er komt meer handel
• Geld komt weer terug
• Bevolking groeit

• Er ontstaan steden

• Macht van de steden neemt toe
• De adel krijgt (soms) minder macht

Dit is een plattegrond van Zwolle in de Middeleeuwen

Meer landbouwgrond beschikbaar en betere technieken

Rond het jaar 1000

• Boeren legden moerassen droog en kapten bossen.
  

• Betere ploeg om de grond beter te woelen = minder onkruid en de grond werd beter bemest.
  
• Er was meer voedsel = mensen leefden langer en gezonder = bevolkingsgroei!
  

Steeds meer handel

• Verbeteringen in de landbouw leveren meer oogst op.
  

• Overschotten worden verkocht of geruild op markten = groei van de handel...
• ... en de nijverheid. Door de bevolkingsgroei gaan boeren andere werken doen.
  

Steden ontstaan

• Handelaren komen vaak op dezelfde plek: om te overwinteren en hun spullen op te slaan.
  

• Deze plekken liggen vaak kruispunten van wegen en/of rivieren, meestal in de buurt van een kasteel of klooster.

• Op deze plekken waren vaak al jaarmarkten.

's Hertogenbosch

• Steeds meer handelaren en ambachtslieden gingen bij een markt wonen.
•     Langzaam groeiden marktplaatsen uit tot steden.
•     Het ontstaan en groeien van steden = verstedelijking

Teruggekeerde geldeconomie

Hoe?

• Vraag en aanbod (boeren verkochten bijv. groenten en kochten producten van de nijverheid, zoals manden en gereedschappen).
• Handelaren maakten winst (het geld dat ze overhielden na de koop en verkoop van producten).

Banken

• Iedere stad heeft eigen munt!
• Daarom werkte op elk stad een geldwisselaar, waar je vreemde munten kon ruilen tegen munten van de stad.
• Geldwisselaars bewaarde en leende geld = ontstaan van banken.
  

Banken

Banken verdienden geld door het laten betalen van rente (vergoeding voor het lenen van geld).

In de katholieke kerk mocht je geen geld lenen, daarom waren veel bankiers joden.

In veel steden in Europa hadden bankiers bankkantoren waar handelaren een rekening konden openen.

 

Vorige les...

• Vanaf de 11e eeuw ontstond er in Europa weer een landbouwstedelijke samenleving. 
• De bevolking groeide. Een deel ervan ging werken in de handel of nijverheid. 
• In de groeiende steden kwamen vraag en aanbod samen op de markt waar mensen steeds meer geld gebruikten. 
• Ontstaan van bankiers. 

Werken in een gilde

• Omdat de oogst groter wordt, hoeft niet iedereen meer boer te zijn: er ontstaan andere beroepen: ambachten
• Om een beroep uit te oefenen moest je lid zijn van een gilde.
• Het gilde controleerde ook de kwaliteit van de producten en stelde de verkoopprijs vast.
• Bij ziekte en overlijden kreeg het gezin hulp van het gilde.

De meeste gilden hadden een prachtig gildehuis. Hier werden, behalve vergaderingen, ook feesten gehouden. Heel het leven draaide om het gilde.

Voorbeelden van ambachten in een middeleeuwse stad:

- smid

- bakker

- timmerman

- meubelmaker

- brouwer

- kleermaker

Van leerling 

tot meester

• Je mag alleen een eigen bedrijf hebben, als je lid van een gilde bent.
  

• Hiervoor moet je eerst meester worden:

1. Je begon al erg jong als leerling;
2. Daarna werd je gezel;
3. En pas als je meesterproef had gedaan kon je meester worden. Je was dan vaak al ver boven de 30 jaar!

Middeleeuwse ambachtslieden aan het werk.

Vaardigheden: feit en mening

De Hanze

• De meeste steden hadden een plein, waarop markten werden gehouden.
• De belangrijkste markt was de jaarmarkt, die een paar weken duurde.
• Veel handelaren reisden van jaarmarkt naar jaarmarkt.

• Een groep steden in Europa werkte samen om meer handel te krijgen. 
• Ze noemden hun vereniging de Hanze.

Dit is een plattegrond van Deventer, een van de Hanze-steden.

Internationale handel

Handelssteden aan de Noordzee en Oostzee vormden een verbond: de Hanze.

Hanzesteden hielpen elkaar, bijv.:

• geen tol (belasting voor het gebruik van wegen, rivieren en bruggen)
• samen optreden tegen piraten

Kaart waarop alle Hanze-steden te zien zijn. De steden van de Hanze lagen vooral in Duitsland. Hier in Nederland waren onder andere de IJsselsteden Kampen en Deventer lid van de Hanze. 

Handelaren van Hanzesteden hadden allerlei voordeeltjes als ze handelden in elkaars steden. Ze betaalden bijvoorbeeld minder tol en belasting. 

Internationale handel

• Veel handel in Europa in producten zoals bont, vis, graan, textiel en zout.
• Er was ook veel handel met Zuid-Europa, vooral in specerijen (plantaardige smaakstoffen).

Opdrachten maken en bespreken

Werkboek blz. 88 opdracht 7

Zelfstandig en in stilte

Maximaal 10 minuten, daarna bespreken

Eerder klaar? Beantwoord de leerdoelen

Leerdoelen beantwoorden

5. Hoe werkten handelssteden samen?

hetklokhuis.nl