Oncologie MA2

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 4

Kanker krijg je niet alleen

Kanker bestrijden is kanker begrijpen!

Zingeving

Oncologie oftewel kanker is een gevoelig onderwerp! 

Iedereen komt zowel privé als werk gerelateerd in aanmerking met kanker. 

1 op de 2 mensen wordt namelijk getroffen door kanker.

Sein even als het je teveel wordt. Heb hier begrip voor!

Leerdoelen

De studenten verdiepen hun kennis over oncologische zorg met aandacht voor de fysieke, psychosociale en verpleegkundige aspecten.

Terminologie?

Oncologie

Tumor

Mitosen

Metastasen

Kanker

Gezwel

Maligne

Benigne

Neoplasme

Voorkennis 1

Is de uitspraak JUIST blijf je staan, is het ONJUIST ga je zitten. 

Haaruitval komt alleen voor bij chemotherapie.

Voorkennis 2

Is de uitspraak JUIST blijf je staan, is het ONJUIST ga je zitten. 

Kankercellen stoppen met delen zodra er genoeg zijn.

Onjuist. Gewone cellen stoppen met delen zodra er genoeg zijn, denk aan wondgenezing. 

Voorkennis 3

Is de uitspraak JUIST blijf je staan, is het ONJUIST ga je zitten. 

Kanker is besmettelijk.

NIET Sommige virussen verhogen het risico op bepaalde vormen van kanker. Voorbeelden:

HPV (humaan papillomavirus) → kan leiden tot baarmoederhalskanker

Hepatitis B en C → kunnen leiden tot leverkanker

Epstein-Barrvirus → wordt in verband gebracht met lymfomen

'Onkos' komt van het Griekse woord massa of gezwel. 'logie' komt van leer of kunde.

'Karnikos' - komt van het Griekse woord 'krab'.

Dokter Hippocrates zag al gelijkenissen 4 eeuwen voor Christus. Hij vond dat de bloedvaten op een uitwendige tumor leken op de poten van een krab. 

Dokter Hippocrates

Wat betekent oncologie?

1 op de 2 mensen in Nederland krijgt kanker

Vroeger was dit 1 op de 3 mensen. Logische verklaring; we worden steeds ouder (vergrijzing). 

8 op de 10 mensen boven de 60 jaar krijgt kanker. 

In 2024 kregen 130.000 mensen te horen dat ze getroffen waren door kanker. Bijna 940.000 mensen leven met kanker of hebben kanker gehad. 

Meest voorkomende kankersoorten zijn: huidkanker, borstkanker & longkanker. 

Kanker wordt GELUKKIG steeds vaker chronisch! 

Bron: KWF.nl

Gezwelleer

Het lichaam bestaat uit 60 biljard cellen. 

Continu ontstaan nieuwe cellen (mitose) ter vervanging van oude/beschadigde cellen. Het DNA van de cel bepaalt de deling, groei en ontwikkeling.

Schadelijke invloeden (exogene risico's) kunnen het DNA beschadigen waardoor deling, groei en ontwikkeling verstoord raakt. De cel gaat ander gedrag vertonen en houdt zich niet meer aan bestaande ‘groeiregels’. Er ontstaat een onafhankelijk groeipatroon of autonome groei. Het groepje autonoom groeiende cellen met een overmatige celdeling vormt een gezwel of een tumor.

Bron: ThiemeMeulenhoff - Gezwelleer 

Het erfelijk materiaal in de kern van de cel (DNA) bepaalt de deling, groei en ontwikkeling van de cel.

In de biologie verwijst het naar stoffen of processen die binnen of buiten het lichaam ontstaan.

Exogeen = van buiten af.

Roken, alcohol, zonlicht/UV, stress, virussen, beroepsrisico & medicijnen.

Endogeen = van binnenuit.

Simpelweg pech, hormonaal of erfelijk belast (DNA).

Exogeen VS endogeen

Tumor VS gezwel

Tumor is de medische term; betekent het 'zwelling' en verwijst naar een abnomale woekering van cellen. 

• Goedaardig (beninge)
• Kwaadaardig (maligne)

Bron: KWF.nl

Benigne = goedaardig

• Langzame groei.
• Geen uitzaaiingen (metastasen).
• Microscopisch beeld: rustig, mitosen (celdeling) ziet er normaal uit, herkenbaar oorspronkelijk weefsel. 
• Niet levensbedreigend. 

Maligne = kwaadaardig

• Snelle groei
• Kans op uitzaaiingen (metastasevorming).
• Microscopisch beeld: onrustig, abnormale mitosen, oorspronkelijk weefsel moeilijk herkenbaar. 
• Leidt onbehandeld tot de dood. 

Meest voorkomende symptomen?

Veel voorkomende symptomen:

Bron: KWF.nl

Aanhoudende heesheid

Onbewust gewichtsverlies

Slikklachten

Veranderende moedervlekken

Knobbeltje

Vaginaal bloedverlies buiten de cyclus

Verminderde eetlust

Vermoeid

Bloedarmoede

Verandering stoelgang

Verandering bij plassen

Koorts

De meest gebruikte behandelingen:

Operatie; de arts snijdt de tumor en het weefsel eromheen weg.

Bestraling ook wel radiotherapie; alleen het deel waar de tumor zit of zat wordt bestraald.

Chemotherapie; intraveneuze behandeling. Dood de kankercellen en celdeling. 

Immunotherapie;  intraveneuze behandeling. Het immuunsysteem actiever gemaakt en kan het de kankercellen aanvallen.

Hormonale therapie; Sommige tumoren hebben hormonen nodig om te groeien. Hormonale therapie remt of blokkeert de werking van hormonen.

Bron: KWF.nl

Radiologie:

Het doel is kankercellen te vernietigen en zo weinig mogelijk gezonde cellen te beschadigen. 

Meest voorkomende bijwerkingen bij chemotherapie?

De meest voorkomende bijwerkingen bij chemotherapie:

Vermoeidheid

Misselijkheid

Overgeven

Haaruitval

Benauwdheid

Koorts

Spierpijn

Gewrichtspijn

Bloedarmoede

Diarree

Obstipatie

Uitdroging slijmvliezen

Gewichtsverlies

Gewichtstoename

Verandering reuk & smaak

Zenuwschade (neuropathie)

Uitblijven van menstruatie

Onvruchtbaar

Bron: kanker.nl

Radiologie:

Het doel is kankercellen te vernietigen en zo weinig mogelijk gezonde cellen te beschadigen. 

Verpleegkundige aandachtspunten:

Psychosociale ondersteuning:  er voor iemand zijn, moed inpraten, luistert oor aanbieden en boosheid accepteren. 6 stappen van acceptatie. Vergeet de partner niet!

Voorlichting: informeren over ziekte, behandeling, bijwerkingen en zelfzorg. Wat kan nog wel.

Observeren & signaleren: Veranderingen in lichamelijke en psychische toestand snel herkennen en rapporteren.

Multidisciplinaire samenwerking: Afstemmen met medische team. Alles ter comfort van je zorgvrager. 

Bron: KWF.nl

6 stappen van acceptatie:

Ontkenning

Woede

Onderhandelen (kop in het zand)

Neerslachtigheid

Erkenning

Acceptatie

Medische team: arts, fysio, dietist, maatschappelijk werker.

Kanker bestrijden is kanker begrijpen

Dankzij onderzoek kunnen we kanker beter begrijpen, vaker voorkomen, eerder opsporen en effectiever behandelen.

Het meest bekende research organisatie is het KWF. 

Bron: KWF.nl

6 stappen van acceptatie:

Ontkenning

Woede

Onderhandelen (kop in het zand)

Neerslachtigheid

Erkenning

Acceptatie

Medische team: arts, fysio, dietist, maatschappelijk werker.

KWF

Organisatie is ontstaat in 1949.

Het KWF staat voor Koningin Wilhelmina Fonds (Oma van Koning Willem Alexander). 

Toen zij 50 jaar werd kreeg ze 50 miljoen gulden daarvan heeft het ze het fonds opgericht. 

Kanker wordt steeds vaker chronisch door onderzoeken dankzij giften aan het KWF.

Kanker onderzoek

​Dankzij wetenschappelijk onderzoek neemt de kennis over kanker steeds verder toe. Hierdoor:

• is er meer bekend hoe kanker.
• kan het eerder, sneller en beter worden opgespoord.
• zijn behandelingen effectiever, gerichter en veiliger.
• is de kwaliteit van leven voor (ex)patiënten verbeterd.
• overleven meer mensen de ziekte.

Bron: https://www.kwf.nl/onderzoek/dit-bereiken-we-met-onderzoek

Bronnen:

KWF.nl

Kanker.nl

ThiemeMeulenhof - Gezwelleer

Wat neem je mee uit deze les?