5.2 Grondwet en grondrechten

• Maatschappijleer
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 5: rechtsstaat

Planning

Terugblik 5.1

Uitleg 5.2

Grondwet Quiz

Aan de slag:
Opdracht maken in je boek

Leerdoelen

• Je kunt uitleggen wat de Grondwet is.
  
• Je kunt uitleggen wat grondrechten zijn en hiervan voorbeelden geven.
  
• Je kunt uitleggen wat mensenrechten zijn

Terugblik:
Wat is het verschil tussen een:
rechtsstaat en een autoritaire staat

Rechtsstaat VS autoritaire staten

In een rechtsstaat heb je veel rechten en vrijheden. Bijvoorbeeld de

vrijheid van meningsuiting, het stemrecht en het recht op privacy.

In andere landen zijn er veel minder rechten en vrijheden.

Dit zijn autoritaire staten: landen waarin een kleine groep mensen

de macht heeft en de regels bepaalt.

Noem 3 kenmerken van een democratie

Kenmerken democratie

Noem 3 kenmerken van een dictatuur

Dictatuur = strenge autoritaire staten

Een land waar één persoon of een kleine groep de macht heeft. 

 De leiders hebben deze macht zelf gegrepen met behulp van een leger.

Burgers hebben geen vrijheden & rechten.

In autoritaire staten staan machthebbers wel boven de wet.

Wat weet jij al over de Grondwet?

De Grondwet

Elke middelbare school heeft een leerlingenstatuut.

De Nederlandse Grondwet lijkt daar wel een beetje op.

In de Grondwet staan de afspraken over hoe de overheid en

burgers met elkaar omgaan.

Zonder deze afspraken ben je als burger machteloos tegenover de

overheid.

De Grondwet

In de Grondwet staan grondrechten, basisrechten die elke inwoner

van Nederland heeft.

Bijvoorbeeld: de vrijheid van meningsuiting, het recht om te

stemmen en het recht op privacy.

Een belangrijk grondrecht is Artikel 1 van de Grondwet. Daarin staat

dat iedereen gelijk behandeld moet worden en dat discriminatie

verboden is.

Opdracht in tweetallen

1. Praat met elkaar over wat je ziet op de zoekplaat.

2. Schrijf vervolgens op welke grondwetsartikelen je denkt te zien

Antwoorden

1. Artikel 1: Gelijkheidsbeginsel

2. Artikel 4: Kiesrecht, iedereen mag stemmen

3. Artikel 5: Petitierecht

4. Artikel 6: Vrijheid van godsdienst en levensovertuiging

5. Artikel 7: Vrijheid van meningsuiting, waaronder vrijheid van drukpers

6. Artikel 8: Vrijheid van vereniging

7. Artikel 9: Vrijheid van vergadering en betoging

8. Artikel 17: Vrije toegang tot rechter

9. Artikel 23: Vrijheid van onderwijs

10. Artikel 42: Onschendbaarheid koning en ministeriële verantwoordelijkheid

11. Artikel 50: Er is een volksvertegenwoordiging

12. Artikel 53: Geheime stemming

13. Artikel 114: De doodstraf kan niet worden opgelegd
  

 

Welke grondwet vind jij het belangrijkste?

Sociale grondrechten

Sinds 1983 staan ook sociale grondrechten in de Grondwet. Deze gaan

over zaken waar de overheid voor moet zorgen.

Bijvoorbeeld:

• de overheid moet uitkeringen geven aan mensen

die niet kunnen werken

• iedereen moet goed onderwijs krijgen

Mensenrechten

Er zijn ook mensenrechten: rechten voor elk mens, waar die ook woont.

Bijvoorbeeld:

• het recht op onderwijs

• de vrijheid van meningsuiting

• het recht om te trouwen met wie je wilt

Deze Rechten van de Mens zijn in 1948 aangenomen

door de Verenigde Naties.

Mensenrechten

In autoritaire staten en dictaturen trekken de machthebbers zich weinig

of niets aan van mensenrechten.

Hier kunnen we als Nederland niet zo veel aan doen.

Nederland vraagt hooguit koning Willem-Alexander

om de mensenrechten te bespreken tijdens

een staatsbezoek.

Aan de slag:

Paragraaf 5.2

Opdracht: 3, 4, 5, 7, 10, 11 en 12

Ik weet nu:

• Je kunt uitleggen wat de Grondwet is.
  
• Je kunt uitleggen wat grondrechten zijn en hiervan voorbeelden geven.
  
• Je kunt uitleggen wat mensenrechten zijn