Hofcultuur 4.2 - Pauselijk hof

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

Hofcultuur 4.2 - Pauselijk hof

Luchtfoto van Vaticaanstad 

Doelen:

Na deze les weet je meer over:

• pauselijke opvolging
• reformatie - contrareformatie
• barok

Gian Lorenzo Bernini,

Ratto di Proserpina (1621-1622)

Gian Lorenzo Bernini, David (1623-1624)

Politiek, kerk en religie

Renaissance: Paus is vooral staatshoofd

oorlogen / op zoek naar bondgenoten

pausen komen vaak uit hertogelijke Italiaanse hoven (de' Medici, della Rovere)

renaissancepausen: hofleven                 grandeur

Sixtus IV: bouw Sixtijnse Kapel (1475-1483)

Julius II (neef van Sixtus IV): plafondfresco's door Michelangelo (1508-1515)

Sixtijnse kapel

Politiek, kerk en religie

Rooms-Katholieke Kerk begin 16^e eeuw onder druk: 

- reformatie (Luther, Calvijn)

- islam (rond de Middellandse Zee)

Reactie: contrareformatie vanaf ca. 1550, neemt in kracht toe tijdens 17^e eeuw. 

Na 1600: barok = stijl

Julius II: opdracht nieuwe Sint Pieter (start ca. 1506, in 1626 pas klaar) verschillende architecten, Michelangelo de meeste invloed op resultaat.

Politiek, kerk en religie

Vondst Laocoöngroep in 1506, 

Michelangelo verifieert authenticiteit.

In het Vaticaan geplaatst.

Invloed op stijl van Michelangelo! Meer draaiing in torso's: figura serpentinata

Laocoöngroep (40-20 v. Chr.)

Rafaël, Scuola di Atene 

(1509-1510)

Vereniging klassieke filosofie met katholieke geloof.

Plato: wijst naar de hemel, de abstracte en tijdloze wereld van denkbeelden.

Aristoteles: wijst naar de aarde, het belang van kennis over de tast- en zichtbare wereld.

Reformatie en Contrareformatie

1517 Maarten Luther - 95 stellingen

1521 breuk in de Katholieke Kerk                protestantse Reformatie  

• alleen de Bijbel vormt de basis
• geen rituelen meer (Mariaverering, biecht, hosties, etc.)
• van onderop georganiseerd (geen hiërarchie)
• voertaal = eigen taal (geen Latijn)  
  

Lucas Cranach de Oude, Maarten Luther (1528)

Reformatie en Contrareformatie

• Strijd tussen katholieken en protestanten speelt rol bij oorlogen
• pamfletten en spotprenten vanuit protestanten
• Paus Julius III - Concilie van Trente 1545-1563  
  

        start contrareformatie: 

- aanpak corruptie

- invloed op kunst en muziek (eenvoudigere kerkmuziek)

Lucas Cranach de Oude, Passional Christi und Antichristi (1521)

Lucas Cranach de Jongere, Die Wahre Religie ... (1546)

Typisch barok

1. Dynamiek

2. Drama en emotie

3. Licht en donker (clair-obscur / chiaroscuro

4. Illusionisme

5. Effect

Caravaggio, Judith onthoofdt Holofernes (ca. 1599)

Rubens, De dood van Dcius Mus (1616-1617)

Artemisia Gentileschi, 

Judith onthoofdt Holofernes (1611-12 en 1620-21)

Barokke beelden

• beweging
• figura serpentinata (serpent = slang)
• zorgvuldig gekozen moment (houding of gebaar)
  
• realisme in (beelden op ware grootte, materiaalbewerking)

Doelen:

Na deze les weet je meer over:

De barok

• de kunstenaars in de barok
• de thema's 
• typisch barok
• barokke beelden

Gian Lorenzo Bernini,

Ratto di Proserpina (1621-1622)

Gian Lorenzo Bernini, David (1623-1624)

renaissance vs. barok

renaissancekunst: 

• statisch, evenwichtig, weinig contrasten
• essentie: harmonie en evenwicht

Caravaggio, Conversione di Saulo Odescalchi (1600-1601)

Caravaggio, Conversione di San Paolo (1600-1601)

barokkunst: 

• overdreven beweging, draaiing, veel contrasten
• essentie: drama en emotie

De kunstenaars

Michelangelo Merisi da Caravaggio

(1571-1610)

Peter Paul Rubens

(1577-1640)

Antoon van Dyck

(1599-1641)

Diego Velázquez

(1599-1660)

Artemisia Gentileschi

(1593-ca. 1653)

Sofonisba Anguissola

(ca. 1532-1625)

Gianlorenzo Bernini

(1598-1680)

Kunst = marketing

Alle kunstuitingen: bedoeld om de macht te tonen, imponeren, nieuwe ideeën te verspreiden. - propaganda!

Vorst: benadrukken absolute macht.

Paus: R.K. geloof weer aantrekkelijker maken.

Gebouwen: exterieur - nóg groter, meer versiering

                       interieur - nóg weelderiger, luxer, indrukwekkender

totaalkunst:

gebouw, 

interieur, tuin, objecten, alles!

Barokke bouwkunst

Verspreidt zich vanuit Rome.

Zuidelijke stijl: zwieriger dan noordelijke stijl.

Noordelijk (Frans): 'strenger', geometrischer.

Renaissance 

• vlakke gevels            

Borromini & Rainaldi, Sant'Agnes in Agone (1653)

Borromini & Galilei, San Giovanni in Laterano (1650 & 1733)

Barok

• gelede gevels (verspringende façade) 
• klassieke elementen alleen ter decoratie 
• kolossale orde: zuilen of pilasters over meerdere verdiepingen

Franse barok

Lodewijk XIV (Louis XIV 1638-1715)

Veranderde het feodale stelsel, werd

absolute vorst. 

Adel: minder macht, plek aan het hof.

Hoogtepunt:

Versailles - enorm paleis & tuin, groter en 'mooier' dan alle Europese paleizen. 

                    voorbeeld voor veel paleizen in Europa.

 

Henrio Testelin, Louis XIV  (1648)

biografie

Hyacinthe Rigaud, Louis XIV  (1701)

Versailles

meerdere foto's

67.000 m² vloeroppervlak = ruim 13 voetbalvelden

filmpje over Versailles

filmpje over de hygiëne in Versailles

400 m

Video: Versailles