Wondverzorging

• Verpleegkunde
• MBO
• Studiejaar 1

Wondverzorging Les 1

Leerdoelen:

De student kan de functies van de huid benoemen. 

De student kan verschillende soorten en oorzaken wond benoemen. 

De student kan de verpleegtechnische handeling 'verzorgen van een wond' zelfstandig uitvoeren volgens protocol. 

Wat voor wonden heb je al gezien / verzorgd?

Wat is een wond?

Een wond is een verbreking van continuïteit van weefsel veroorzaakt door trauma of een pathologische aandoening. 

Oorzaken:

• Mechanisch door scherp geweld; schaafwond, snijwond, schotwond, beet. 
• Mechanisch door stomp geweld; hematoom, contusie, fractuur.
• Chemisch; zuren, traangas, vloeibare brandstoffen.
• Thermisch; bevriezing of verbranding.
• Elektrisch; blikseminslag.
• Stralingswonden; radiotherapie
• Circulatiestoornissen; decubitus, ulcus cruris, diabetische voet. 
• Oncologische wonden; huidcarcinoom, huidmetastasen.
• Infectie wonden; bacterie, virussen, schimmels, gisten of parasieten. 

Warning!

Verschillende wonden:

Open botbreuk

De rode wond

Wat is kenmerkend voor een rode wond?

Kenmerkend:

Kleur: De wond heeft een rode of roze kleur door de verhoogde bloedtoevoer, wat duidt op een actieve genezing.

Vochtigheid: De wond is vaak vochtig en kan een beetje vloeistof afscheiden.

Pijn: De patiënt ervaart pijn, maar dit is meestal beheersbaar.

Diepte: Een rode wond kan variëren van oppervlakkig tot licht diep, maar de wondranden zijn meestal niet necrotisch of geïnfecteerd

Decubitus gradatie 1 & 2

Graad 1: intacte huid, verkleuring van de huid. eventueel met warmte en oedeem. Gebied is pijnlijk, stijf, hard in vergelijking met aangrenzend weefsel.

Graad 2: gedeeltelijk verlies van de lederlaag (dermis). Roze wondbodem zonder wondbeslag. Eventueel nog blaarvorming of helder wondvocht. 

Decubitus gradatie 3 & 4

Graad 3: Verlies van de volledige huidlaag; bot, pezen en spieren nog NIET zichtbaar.

Graad 4: Verlies van weefsellaag; bot, pezen en spieren zijn zichtbaar. 

Wond rapportage

In 2003 werd het TIME-model ontwikkeld ter verbetering van de wondgenezing.  

Een normale wondgenezing verloopt volgens 4 fasen: heamostatis, inflammatie, herstel en remodellering met als resultaat een litteken van het herstelde weefsel. 

TIME-model
T = Tissue (weefsel).

I = Inflammatie (ontsteking).

M = Moisture (wond vocht/balans)

E = Edge (rand)

Toepassen TIME Model?

Tissue; hoe ziet de wond eruit? (lengte, breedte, diepte, kleur?)

Infectie; is er sprake van een infectie? (roodheid, warmte, riekt de wond?)

Moisture; is de wond droog, vochtig of nat?

Edge; hoe zien de wondranden eruit? verweekt, droog, glad, rimpelig?

Voorbeeld classificatie volgens TIME-model

T: Decubitus categorie 4 op de hiel, 90% zwarte necrotische korst, 10% vochtige necrose

I: Ja, erysipelas (waarvoor antibiotica)

M: Droog

E: Deels rosé, deels livide wondranden, hyperkeratos.

Behandeling: chirurgische verwijdering necrotische weefsel. Start Novuxolzalf 1x per dag, vette gazen en absorberend verband.

* Novuxol breekt necrotisch weefsel af.  

Bron: startwondverzorging.nl

Wat te doen bij een rode wond?

Pas goede handhygiëne toe. 

Beoordeeld de wond; roodheid, zwelling, warm aanvoelen, pijn?

Behandel de wond:

* indien nat dep de wond droog met schone gazen.

Bedek de wond met schoon verband / pleister. 

Controleer dagelijks de wond. 

TIME-model bij rode wond

Tissue; hoe ziet de wond eruit? (lengte, breedte, diepte, kleur?)

Infectie; is er sprake van een infectie? (roodheid, warmte, riekt de wond?)

Moisture; is de wond droog, vochtig of nat?

Edge; hoe zien de wondranden eruit? verweekt, droog, glad, rimpelig?

Verbetering wondconditie

• Goede pijnmedicatie.
• Goede voedingsintake; diëtiste inschakelen en eiwit inname stimuleren. 
• Inschakelen wondverpleegkundige en wekelijkse wondinspectie. 
• Goede wondbehandeling volgens wondbeleid.
• Werk schoon, niet steriel. 
• Let op: regelmatig op incontinentie. 
• Voorlichting geven over wondconditie.
• Aandacht voor psychische aspect indien wond riekt. 
• Voorlichting over beweging / wisselligging. 

Rapportage volgens ALTIS-methode

Gebruik bij gesprekken met de zorgvrager en of mantelzorger over huidletsel de ALTIS-methode (Aard, Lokalisatie, Tijdsduur, Intensiteit en Samenhang). Deze methode helpt je om de informatie uit het gesprek steeds op dezelfde manier vast te leggen. 

• Waar zit het huidletsel? 
• Welke klachten benoemt de zorgvrager en hoe ervaart de cliënt die klachten? 
•  Wanneer is het huidletsel ontstaan? 
• Heeft de cliënt dit al eerder gehad? Wordt het huidletsel erger? 
• Hoe ernstig zijn de klachten van de cliënt?
•  Welke invloed hebben de klachten op het leven van de cliënt?
•  Welke andere risicofactoren of ziektegeschiedenis spelen er mee?

Welke vpk-aandachtspunten zijn belangrijk bij wondverzorging?

Antwoord

1. Observatie en rapportage via het TIME model.
2. Goede pijnbestrijding
3. Wondconsulent of verpleegkundig specialist inschakelen
4. Goede voedingstoestand: diëtist inschakelen.
5. Beweging stimuleren.
6. Aandacht voor psychosociale aspecten: stinken, angst, onzekerheid, sociaal isolement etc.