De kracht van verhalen en sprookjes - Deel 3 werkwoordelijk gezegde + setting

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Vandaag

1. Grammatica: persoonsvorm + onderwerp

2. Setting

3. Lezen verhaal 

Aan het einde van de les

Weet je wat een persoonsvorm, onderwerp en gezegde is. 

Heb je geleerd wat wordt bedoeld met setting van een verhaal 

Herken je de boodschap in een klassiek sprookje en kun je de setting van dat sprookje beschrijven. 

Statement of inquiry 

Perspective and context in a narrative may influence the attitude to a theme and help us orientate in space and time. 

Het perspectief en de setting in een verhaal kan je houding ten opzichte van een onderwerp beinvloeden en je helpen je te orienteren in plaats en tijd. 

Vandaag

1. Grammatica: werkwoordelijk gezegde. Ophalen + oefenen 

2. Setting: uitleg 

3. Lezen verhaal 

Zinsdelen

• De delen waaruit een zin bestaat
• Eén woord of meerdere woorden
• Zoek eerst de persoonsvorm
• Alle zinsdelen kan je voor de pv zetten, de zin moet wel kloppen!
• Alles voor de pv is één zinsdeel

• In de supermarkt kost een flesje cola 3 euro.
• In de supermarkt | kost| een flesje cola | 3 euro

Persoonsvorm vinden (=pv)

• Altijd een werkwoord
• Tijdproef: tegenwoordige tijd en verleden tijd
• Hij loopt naar school - Hij liep naar school

• Getalproef: Aantal veranderen: enkelvoud en meervoud
• Hij loopt naar school - Wij lopen naar school

Onderwerp (=ow)

• De persoonsvorm en het onderwerp horen bij elkaar. Allebei enkelvoud of meervoud.
• Wie/wat + pv = onderwerp      --> uit je hoofd leren!
• Hij loopt naar school. Wie/wat loopt? Hij = o (ow)
• Het onderwerp voert de persoonsvorm uit 

• Verander de pv, zodat het onderwerp mee verandert
• Hij loopt naar school. - Wij lopen naar school.

Zet zinsdelen en geef aan wat de persoonsvorm en het onderwerp is:
De docent wil jullie grammatica uitleggen.

Zet zinsdelen en geef aan wat de persoonsvorm en het onderwerp is:
De klas vindt grammatica moeilijk.

Zet zinsdelen en geef aan wat de persoonsvorm en het onderwerp is:
Wil jij nog les?

Stappenplan ontleden

1. persoonsvorm zoeken

2. zinsdeelstrepen zetten

3. onderwerp zoeken

4. werkwoordelijk gezegde 

werkwoordelijk gezegde

Het werkwoordelijk gezegde.

Alle werkwoorden in de zin = werkwoordelijk gezegde (WWG).

 Werkwoordelijk gezegde

• Het werkwoordelijk gezegde is een zinsdeel.
  
• Het werkwoordelijk gezegde = alle werkwoorden in de zin.
  
• De persoonsvorm is een onderdeel van het werkwoordelijk gezegde.
  
• Het werkwoordelijk gezegde zegt wat het onderwerp ‘doet’ of ‘overkomt’.

Let op: het woordje te voor een heel werkwoord hoort ook bij het werkwoordelijk gezegde!

• Ik heb veel te doen.
  

--> werkwoordelijk gezegde: heb te doen

Werkwoordelijk gezegde (wwg)

Geef nu aan wat het werkwoordelijke gezegde is:
De docent wil jullie grammatica uitleggen.

Geef nu aan wat het werkwoordelijke gezegd is:
De klas heeft eigenlijk genoeg gehoord.

Geef nu aan wat het werkwoordelijke gezegd is:
Leerlingen wilden het laten gaan.

Geef nu aan wat het werkwoordelijke gezegd is:
Ik heb dat altijd al willen zeggen

Geef nu aan wat het werkwoordelijke gezegd is:
Dat hebben ze dan maar uit te voeren.

Vandaag

1. Grammatica: persoonsvorm + onderwerp

2. Setting

3. Lezen verhaal 

Setting

Wat is het? Waarom zou het belangrijk kunnen zijn?

Setting: onthoud PTO

Plaats: Waar? Geografische plaats bv. land, stad, dorp, straat, landschap...

Tijd: Wanneer? historische tijd bv. 1961, jaren 40, jaargetijde, maand, dag, moment op de dag...

Omstandigheid bv. hongerwinter, vakantie, opstand, staking...

Klassikale opdracht

We kijken gezamenlijk naar een scene uit The Lion King

Maak aantekeningen (met steekwoorden) tijdens het kijken over Plaats, Tijd of Omstandigheid.

Wat kun zeggen over de plaats?

Wat kun zeggen over de tijd?

Wat kun zeggen over de omstandigheid?

Tweede fragment

Wat is er anders? Waarom?

Maak aantekeningen (met steekwoorden) tijdens het kijken over Plaats, Tijd of Omstandigheid.

Wat is er anders dan in het eerste fragment en waarom?

Functies ruimtebeschrijving

1. Concretisering: de verteller beschrijft de plaats van handeling nogal gedetailleerd, zodat de lezer zich een voorstelling kan maken van de omgeving.

2. Sfeer: de ruimtebeschrijving kan een sfeer oproepen die belangrijk is voor het verhaal, bv eng, angstaanjagend (bij griezelige, spannende situatie) .

3. Gethematiseerde ruimte: er kan een verband bestaan tussen de ruimte en het thema, 

bv Oeroeg – Hella Haasse: speelt in Nederlands-Indië. De plaats is belangrijk omdat de strijd tussen de blanke overheersers en de lokale bevolking het hoofdmotief is, en misschien wel het thema.

Functies ruimtebeschrijving

4. Ruimte en bouw: de ruimte kan te maken hebben met de opbouw van het verhaal, bv. bij reisverhalen/verhalen over een zoektocht waarbij de plaatsen de hoofdpersoon beïnvloeden.

5. Ruimte en personages: de hoofdpersoon kan een bepaalde voorkeur hebben voor een bepaald soort ruimte en dat kan een grote rol spelen in het verhaal, 

bv. Montyn – Dirk Ayelt Kooiman: de hoofdpersoon heeft een grote angst voor afgesloten ruimtes. Die angst bepaalt zijn handelen en daarmee de gebeurtenissen van het verhaal. Uit angst om opgesloten te worden in een benauwde fabriek meldt hij zich bij de Duitsers die hem een avontuurlijk, vrij leven in het vooruitzicht stellen

Functies ruimtebeschrijving

6. Symbolische ruimte: de ruimte kan een symbolische betekenis hebben. Een symbool is een voorwerp dat naar iets anders verwijst, bv witte duif - vrede; vlinder - vrijheid; kelder - geheimzinnigheid/onbewuste

Symbolische functie van ruimte

Tegenstellingen in een ruimte kunnen worden gebruikt om de emotie van een personage duidelijk te maken. Hier bijvoorbeeld de ochtend versus de avond

Dus de ruimte heeft naast zijn letterlijke betekenis, ook  een figuurlijke betekenis/functie. 

Namelijk: de grootsheid van het bestaan. En dat het groter is dan je eigenlijk zelf aankunt. 

Vandaag

1. Oefenen met grammatica: woorden en zinsdelen

2. Ophalen setting + aflezen verhaal

3. Lezen volgend verhaal 

Aan het einde van de les

Heb je geoefend met woorden en zinsdelen benoemen 

Heb je de setting van een sprookje beschreven

Ben je begonnen met lezen en onderzoeken van een volgend sprookje 

Benoem de bijvoeglijke naamwoorden in deze zin:
Het prachtige sprookje van de mooie Assepoester heeft alle jonge kinderen geboeid

Benoem de zelfstandige naamwoorden in deze zin:
Het prachtige sprookje van de mooie Assepoester heeft alle jonge kinderen geboeid

Deel de zin op in zinsdelen:
Het prachtige sprookje van de mooie Assepoester heeft alle jonge kinderen geboeid

Benoem de pv/ow/wwg:
Het prachtige sprookje van de mooie Assepoester heeft alle jonge kinderen geboeid

Benoem de bijvoeglijke naamwoorden in deze zin:
Een ouderwetse prins bedenkt zich niet als hij een eenzame prinses ziet.

Benoem de zelfstandige naamwoorden in deze zin:
Een ouderwetse prins bedenkt zich niet als hij een eenzame prinses ziet.

Deel de zin op in zinsdelen:
Een ouderwetse prins bedenkt zich niet.

Benoem de pv/ow/wwg:
Een ouderwetse prins bedenkt zich niet.

Setting in een verhaalfragment

We lezen gezamenlijk de tekst. 

- Op welk sprookje is dit verhaal gebaseerd? Zoek dat verhaal op

- Wat is er anders in de setting van dit verhaal (tijd, plaats, omstandigheid)?

blz 131-132

blz ...

Wat is er anders in de setting van dit verhaal (tijd, plaats, omstandigheid)?

In welk perspectief is dit verhaal geschreven?

Laatste verhaal

Voorbereiden op SA  proefwerkweek:

• Je leest de tekst
• Zoek uit waar dit sprookje op is gebaseerd
• Wat is er anders dan het origineel? Oftewel: wat is er anders in perspectief en/of setting? 
• Maak aantekeningen

blz 131-132

blz ...

Numo

Leerplan 

grammatica

Al 4,5 uur?

SA's Toddle

SA 1: een lees- en schrijfvaardigheidstoets waarin een paar vragen over grammatica zullen worden opgenomen (persoonsvorm/onderwerp/gezegde en zelfstandig/bijvoeglijk naamwoord) 

Daarnaast krijgen leerlingen een kort sprookje te lezen, waar zij vragen over het perspectief en de setting moeten beantwoorden en het einde moeten herschrijven. Ook leren ze de theorie over sprookjes uit de Lessonups. 

SA 2:  6 uur werken aan Numo grammatica op weg naar 2F