Epilepsie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 2

Epilepsie 

Leerdoelen (waarom en wat)

• De student  beschrijft de definitie van epilepsie
• De student benoemt de oorzaken van epilepsie
• De student beschrijft de kenmerken van Gegeneraliseerde epilepsie
• De student beschrijft de kenmerken van Partiële/focale epilepsie
• De student heeft inzicht van de medicatie die wordt ingezet bij epilepsie

Wat weet jij van epilepsie?

Wat is epilepsie?

Een plotselinge, tijdelijke verstoring van de elektrische prikkeloverdracht in de hersenen. 

Oorzaken epilepsie

• Geboorte trauma (zuurstof gebrek tijdens de geboorte)
• Hersenletsel (bloeding, infarct, ontsteking, tumor etc..)
• Erfelijke factoren
• Degeneratie 
• Verstandelijke beperking ( 30% zorgvragers verstandelijke beperking heeft epilepsie)

Triggers

• overmatig alcoholgebruik en drugs
• slaaptekort
• de periode voor of na spanningen/emoties/stress
• hormonale veranderingen
• lichtflitsen of andere prikkels (veel, snel)
• temperatuurswisseling zoals bij koorts
• het niet innemen van de medicatie

2 Soorten

 epileptische aanvallen

Partiele/focaal aanvallen

Gegeneraliseerde aanvallen

Gegeneraliseerd en partiele epilepsie

> Gegeneraliseerd (twee kanten)

> Partiele epilepsie (een kant/gebied)

Gegeneraliseerde aanvallen

Begint midden in de hersenen

Bewustzijn is verstoord

Motorische verschijnselen gaat over alle willekeurige spieren

Deze aanvallen komen vaker voor bij zorgaanvragers met Alzheimer of downsyndroom.

Gegeneraliseerde epilepsie

• Myoclonische aanvallen
• Absences
• Atonische aanvallen 
• Tonisch-clonische aanvallen

Fases Gegeneraliseerde aanval 

Tonisch clonische aanval: 

                                       Aura (verschijnsel)

                                       Tonische fase, aanspannen spieren

                                       Clonische fase, lichaam schokt

                                       Verslappingsfase,  lichaam gaat ontspannen

                                       Herstelfase,  verward/moe/hoofdpijn

Myoclonische aanvallen

• Deze aanvallen gaan gepaard met snelle, schokkende bewegingen van spiergroepen. 
• Ze kunnen mild zijn, zoals een schok in de arm, of ernstiger met hevige spierschokken door het hele lichaam.

Absence

• Plotseling kortdurende bewustzijnsdaling.
• Voor zich uit staren.
• Subtiele beweging of  schokjes.

Absences

• Absences zijn korte periodes van bewustzijnsverlies die vaak voorkomen bij mensen met gegeneraliseerde epilepsie, vooral bij kinderen. 
• Tijdens een absence lijkt de persoon tijdelijk afwezig te zijn en kan de omgeving lijken te vervagen. 
• Absences kunnen verschillende seconden tot een halve minuut duren.
• Worden meestal niet gevolgd door een verwardheidsperiode.

Atonisch aanvallen

• Tijdens deze aanvallen verliest de persoon plotseling de spierspanning, wat kan leiden tot vallen zonder waarschuwing. 

Tonisch-clonische aanvallen

• Ook bekend als grand mal-aanvallen, 
• Deze zijn vaak hevig en betrekken het hele lichaam. 
• De tonische fase wordt gekenmerkt door spierstijfheid, gevolgd door de clonische fase met schokkende bewegingen. 
• Na de aanval kan de persoon gedesoriënteerd en vermoeid zijn. 

Partiele aanvallen

Spelen af in aanwijsbare plaats in de hersenen.

Aanval beperkt tot 1 lichaamsdeel.

Zorgvrager is gedeeltelijk of geheel bij bewustzijn.

Duur enkele seconden of minuten zonder dat dit wordt waargenomen door een ander.

Partiële epilepsie

• Eenvoudige partiële aanvallen
• Complexe partiële aanvallen

Eenvoudige partiële aanvallen

• Deze aanvallen beginnen in een specifiek deel van de hersenen 
• Veroorzaken lokale symptomen, zoals:
• - tintelingen, 
• - spierkrampen 
• - of vreemde geuren of smaken. 
• Het bewustzijn blijft behouden. 

Complexe partiële aanvallen

• Tijdens deze aanvallen ervaart de persoon veranderingen in het bewustzijn, 
• met mogelijk onwillekeurige bewegingen zoals kauwen, slikken, frunniken aan kleding, en complexe handelingen. 
• Na de aanval kan de persoon zich verward en vermoeid voelen. 

Behandeling

• Medicamenteuze behandeling (anti-epileptica)

- helpt in ± 70 % van alle gevallen

- werking wordt o.a. met bloedspiegel bepaald

- heeft over het algemeen nadelige bijwerkingen

- therapietrouw is belangrijk

• Chirurgische behandeling om haard te verwijderen
• Ketogeen (weinig koolhydraten, veel vet) dieet (vooral bij kinderen)
• Deep Brain Stimulation (DBS) 
• Nervus Vagus Stimulatie

Coupeermedicatie

Medicatie die ervoor zorgt dat aanval onderbroken wordt. (Couperen betekent 'afsnijden'). Medicatie wordt ingebracht via:

• Rectaal: Stesolid rectiole
• Wangzak: Rivotril druppels
• Neusspray: Midazolam

Medicijnen (anti-epilectia)

Levetiracetam: Merknaam: Keppra.

 

Valproïnezuur: Merknamen: Depakine, Orfiril.

Carbamazepine: Merknaam: Tegretol.

Lamotrigine: Merknamen: Lamictal, Dispers.

Fenytoïne: Merknaam: Epanutin

Topiramaat: Merknaam: Topamax.

  

Oxcarbazepine: Merknaam: Trileptal.

Clobazam: Merknaam: Frisium.

Ethosuximide: Merknaam: Zarontin.

Clonazepam: Merknaam: Rivotril.

Leefregels

• Rekening houden met de ziekte
• Baden (zwemmen) 
• Sporten 
• Helm dragen
  
• Beperkt alcoholgebruik
  
• Autorijden 
• Beroep
• Slapen / rusten
  
• Stressvolle situaties vermijden
  
• Uitlokkende prikkels vermijden
  

Welke interventies pas je toe bij een epileptisch insult?

Aandachtspunten bij de begeleiding

• Observeren
• Veilige omgeving
• aanspreken
• verstikkingsgevaar
• ondersteunen bij acceptatie gevolgen epilepsie
• passende activiteiten aanbieden
• prikkelarme omgeving
• Controleren op verwondingen na aanval
• Lichamelijke verzorging na aanval (verlies urine)
• Medicatie toedienen (protocol)
• Medische hulp inschakelen
• Goed rapporteren
• Dagboekje bijhouden

wat zijn je observatie punten van je verpleegkundige rol?

Verpleegkundige zorg

Goed observeren:

• Was er een aura / voortekenen?
  
• Hoe / waar begon de aanval?
  
• Hoelang duurde de aanval?
  
• Tijdstip van de aanval
  
• Verschijnselen tijdens de aanval (bewustzijn, motorisch, ogen, ademhaling)
  
• Gedrag vóór de aanval
  
• Uitlokkende factoren
  
• Veranderingen in gezondheidstoestand
  

Verpleegkundige zorg vervolg

• Goed invullen van een aanvalskalender
  
• Bescherming bieden
  
• Zorg bieden na een aanval (incontinentie, bedrust, verwardheid)
  
• Begeleiding bij medicatie-inname
  
• Voorlichting over medicatie, leefregels
  
• Verwijzen naar patiëntenvereniging